Güncelleme Tarihi:
Dünya üzerinde dondurmanın yaklaşık 400 yıllık bir tarihinin olduğu bilinir. Dondurmanın besin değeri, içindeki maddelere göre değişir. Özellikle vanilyalı dondurmalar; kalsiyum, protein, B vitamini bakımından zengindir, ayrıca içeriğinde A vitamini de vardır. Dondurma kalori bakımından da fakir bir besin sayılmaz; çünkü içinde şeker bulunur. Sütlü dondurmalarda da ayrıca yağ vardır. Dondurma tüketiminde kullanılan teknolojinin son elli yılda hızla gelişmesi, bu ürüne olan talebin hızla artmasına neden olmuştur.
"Dondurma yemek, boğaz ağrısına neden olur" gibi genel bir kanı vardır. Fakat, dondurma soğuk yendiği için hasta yapmaz. Hastalık, yapısında süt bulunan dondurmanın eğer sütü hijyenik olarak üretilmemişse ya da bozulmuşsa, buradaki mikroorganizmaların boğaza yerleşmesiyle oluşur. Bu yüzden sağlık koşullarına uygun olarak, pastorize edilmiş sütle üretilen dondurmalar zararlı değil, tam tersine kalsiyum sağladığı için yararlıdır. Dondurma sadece kalsiyum bulundurmasıyla da değil protein, birçok vitamin ve minarelleri de içinde barındırmasıyla insan bünyesinin ihtiyacı olan yapıları da sağlar. Özellikle çocukluk çağındakilerin kalsiyuma daha fazla ihtiyaç duymaları sebebiyle dondurma yemeleri sağlık için yararlıdır.
Dondurma, sütten yapıldığı için besleyici değeri de çok yüksektir. Çocukların abur cubur yerine dondurma yemeleri hem sağlıklı beslenmeleri açısından hem de onları daha fazla mutlu edeceği için daha faydalıdır. Kalorisel açıdan bakıldığında da diğer şerbetli tatlılardan daha az kaloriye sahip olduğu için diyet yapanlar ve beslenmesine dikkat edenler için de faydalı bir tatlıdır.
Özellikle limonlu dondurma, en az kalorili dondurma çeşididir. Ayrıca dondurma bademcik ameliyatından sonra da kanamayı önleyici soğukluğuyla ve besleyici değeri olduğu için de doktorlar tarafından önerilir. Kimi doktorlar boğazı ağrıyanlara dondurma yemesini tavsiye eder. Bunun arkasında yatan amaç ise hastalığa neden olan bakterilere soğuk uygulaması yaparak çoğalmasını önlemektir. Boğaz ağrısına sebep olan bakteriler sıcak ortamda daha kolay çoğalabildikleri için dondurma yemek bir tür soğuk tedavisi görevindedir. Dondurma kendiliğinden boğazda iltihap ya da hastalık yapmaz ancak boğazı iltihaplı ya da faranjit olanların dondurma yemesi doğal olarak sakıncalıdır. Dondurma erimiş bir şekilde bekletildikten sonra tekrar dondurulmamalıdır. Bütün bu koşullara dikkat edildiği takdirde dondurmanın zararlarından bahsedilemez.
Genellikle anneler sık sık çocuklarına dondurma yememeleri için dondurmanın hep zararlarından bahseder. Diş çürümesine sebep olduğunu ya da boğaz ağrısı yaptığını sonrasında ise hasta edeceğini dillendirip dururlar. Fakat dondurmanın yararlarından bahsetmezler, belki de bilmezler. Aslında dondurmanın bilinmeyen pek çok yararı vardır. Sağlık ve hijyen kurallarına uygun üretilen ve satılan dondurmalar; protein ve karbonhidratın yanı sıra A, B, C, D, E vitaminleri ile kalsiyum, fosfor, magnezyum, sodyum, potasyum, demir ve çinko gibi mineralleri içerir. Bu nedenle uygun ortamlarda üretilen ve satılan dondurmaların besleyici değeri yüksek olup uygun miktarlarda yenilmesi fayda sağlar.
Dondurma üretiminde, sütün yanı sıra şeker, çikolata, kakao, fındık, fıstık, karamel, glikoz şurubu, çeşitli meyve ve kıvam vericiler ile bitkisel yağ, doğal ve doğala özdeş aromalar vb. katkı maddelerinin, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından izin verilen ‘Türk Gıda Kodeksi’ne uygun olması gerekir. Hijyenik koşullara uyum içinde hazırlanmış dondurma, yiyen kişinin boğazında yerleşik bir mukozal hastalık yoksa; boğazda ağrı, ateşlenme vb. sorunlara yol açmaz.
Süt ve yoğurtta olduğu gibi dondurma da kalsiyum yönünden zengindir. Düzenli kalsiyum alınması büyümeyi hızlandırır, kemik erimesini engeller, diş sağlığını korur, bağışıklığı artırır, metabolizmayı hızlandırır.
Örneğin çikolatalı dondurmada A, D, K ve B12 vitaminleri vardır. Bu vitaminlerin faydaları aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
Özellikle kalsiyum gereksiniminin arttığı ergenlik, gebelik ve menopoz dönemlerinde dondurmanın besleyici değeri önem kazanır. Hamileliğin ilk aylarında anne adaylarının bulantı ve kusma durumlarında da soğuk, hafif ve kokusuz gıdalar tavsiye edilir. Bu nedenle bulantısı olan gebelerin bir kısmı dondurma ile bulantılarının hafiflediğini belirtmektedir. Ayrıca dondurma içerdiği kalori ile de beslenmesi aksayan anne adayları için oldukça besleyici bir alternatif oluşturur.
Büyüme ve gelişme çağında protein, kalsiyum ve fosfor, kemik ve kas gelişimi açısından elzemdir. Dondurma, içeriği ile bu gereksinmenin karşılanmasına yardımcı olur. Özellikle süt tüketmeyi sevmeyen çocuklarda süt yerine tüketilmesi günlük besinsel ihtiyaçların karşılanmasına yardımcı olur.
Bireylerin ilerleyen yaşlarındaki sağlık durumlarının, çocukluk dönemi beslenmeleriyle ne kadar yakından ilgili olduğunu artık hepimiz biliyoruz. Özellikle çocuklarda yeterli kalori ve protein alımının yanı sıra yeterli kalsiyum alınması da oldukça önem taşır. Protein gereksinimini karşılamak adına önemli olan süt ve süt türevi gıdalar aynı zamanda kalsiyum açısından da zengindir. Çocukluk çağında yaklaşık 800 mg olan kalsiyum gereksinimi, gün içerisinde tüketilecek 2 su bardağı süt veya yoğurt ile kolaylıkla karşılanabilir.
Süt ve yoğurt sevmeyen çocuklarda zaman zaman bir süt türevi olan dondurmayı yedirmek de faydalı olacaktır. Ancak günde 100 gramdan daha fazla dondurma tüketilmesi, çocuklarda şişmanlığa neden olabilir. Özellikle anne ve babaların, çocuklarının dondurma tüketimini kontrol altında tutması da yararlı olur.
Güvenilir olmayan yerler ve sokak satıcılarından alınan dondurmalarda insan sağlığını tehdit eden çok önemli bir sorunlar oluşturabilir. Potansiyel riskli gıdalar grubunda yer alan süt, mikroorganizmaların üremesi için çok iyi bir ortamdır. Bu nedenle dondurmanın pastörize sütten yapılması, hijyenik koşullarda üretilmesi, dağıtımı ve depolanması çok önemlidir.
Mutluluk hormonu denen serotonini artıran proteinli besinlerden olan dondurmayı ölçülü tüketirsek hem kilo almayız hem de yaz aylarını daha keyifli geçirebiliriz.
2 top dondurmanın kalori değerleri
Çikolatalı: 225 k/kalori
Kaymaklı: 249 k/kalori
Kremalı: 187,9 k/kalori
Meyveli: 131,7 k/kalori
Sade: 84,8 k/kalori
Dondurma tüketirken kalori yoğunluğunu artıran şurup, krema, çikolata ve şekerleme içeriği yüksek olanları daha az tercih etmekte fayda vardır. Dondurmayı soğuk olduğu için aniden yutmak mide kramplarına ve kasılmalara neden olabilir. En doğrusu dondurmanın, ağızda eritilerek yavaş yavaş yenmesidir.