Çocukla hangi dönemde nasıl oyunlar oynamalı?

ANNE-BABA ÇOCUK İÇİN ROL MODELDİR

Şöyle ki; çocuklar birçok kavram ve değeri aile içinde öğrenir. Yani anne ve baba çocuk için bir rol modeldir ve hayatındaki ilklerin sahibidir. Çocuğun bugünü ve geleceği aile içindeki iletişim ile şekillenir ve inşa edilir. Yani çocuk ile kurulan doğru bir iletişim, geleceği için bir yatırımken yanlış seyreden bir iletişim, çocuğun geleceği için yanlış seçimleri beraberinde getirir. Çocuk ile kurulan iletişim çocuğun karakter özelliklerinden ruhsal dünyasına kadar hayata dair tüm aşamalarda başrolü oynar. Kısacası; çocuk yetiştirmek geleceğin bireyini yetiştirmektir.  

PSİKİYATRİ UZMANI BURAK BERBER; ÇOCUKLARLA İLETİŞİMİN VE OYUN OYNAMANIN ÖNEMİNE DEĞİNEREK EBEVEYNLERİ BİLGİLENDİRİYOR.

ÇOCUKLA İLETİŞİM KURMANIN DOĞRU YOLLARI NELERDİR?

Bilinçli bir ebeveyn olarak size düşen görev çocuğunuzu olduğu gibi kabul etmek ve onu birey olarak görmektir. Öncelikle karşınızda bir birey olduğunu ve düşünceleri olduğunu bilmelisiniz. Onu dinlemeli ve düşüncelerine saygı göstermelisiniz. Söylediği hiçbir şeyi küçümseyici bir tavırla karşılamamalı ve sert tepkiler vermemelisiniz. Eğer çocuğunuz onun düşüncelerine saygı göstermediğinizi düşünür bir de üzerine azar işitirse sizinle iletişimini tamamen kesebilir. Bu durumun önüne geçmek bu ipuçlarını uygulayabilirsiniz;

• Dikkatli dinleyin ve göz teması kurun. Ona bir birey olduğunu hissettirin.

• Sorunlarını çözmek için kendisinin çaba göstermesine izin verin. Zorlandığı durumlarda çözüm sunmak yerine ona yol gösterin.

• Tutarlı davranın. Yani aldığınız her kararı ve söylediklerinizi sürekli biçimde uygulamaya devam edin.

• Çocuğunuzun yaşına uygun sorumluluklar verin. Yerine getirdiği sorumluluklar karşısında teşekkür etmeyi ihmal etmeyin.

• Onunla özel anlar paylaşın. Zaman ayırın ve ortak aktiviteler yaratın.

• Sabırlı olun!

• En önemlisi sevdiğinizi dile getirmekten çekinmeyin. Unutmayın, sevgiyle beslenen çocuklar yaşama ve insanlara karşı daha güçlü olur!

BEBEKLİKTEN İTİBAREN HANGİ YAŞTAKİ ÇOCUKLA NASIL İLETİŞİM KURULMALI?

Çocuklar hangi yaşta olursa olsun etkili bir iletişimin yolu onların duygularını anlamaktan geçer. Bunun dışında iletişim evrelerini yaş gruplarına ayırdığımızda şöyle bir yol haritası çıkıyor;

BEBEKLİK DÖNEMİ( 0–3 YAŞ ARASI) :

Bebeklerle iletişim anahtarı dokunmaktır. Dokunmak, hissetmektir. Fiziksel temaslar bu ilişkide hayati öneme sahiptir. Annenin kokusu, vücut ısısı, dokunma biçimi çocuğu adeta şekillendirir. Bu duygulardan yoksun çocukların ileride çeşitli ruhsal sorunlar yaşaması daha ihtimal dahilindedir. Özellikle 0–3 yaş arası anne-bebek ilişkisi, çocuğun ruhsal hayatının ve özgüven duygusunun temelini oluşturur. Bu yüzden özellikle bu dönemde kurulacak iletişim fazlasıyla önem arz ediyor.

3 – 6 YAŞ ARASI:

bu dönemin anahtar kelimesi ise sabırdır. Bu dönemde çocuklar; inatlaşma, vurma ve kötü söz söyleme davranışlarında bulunabilirler. Bu durum karşısında ‘sen’ dili yerine ‘ben’ dili kullanmalı ve suçlama yapmaktan uzak durmalısınız. Yani yaptığı bir yaramazlık karşısında, “çok yaramazsın, böyle davranmanı istemediğimi söylemiştim.” Yerine kızgın olduğunu farkındayım, bunu başka yollarla göstermeye ne dersin.” gibi yapıcı bir dil kullanın. Bu durum çocuğunuzun savunmaya geçmesini engelleyecek ve kontrolü size geçirecektir.

7 – 10 YAŞ ARASI:

Bu dönem çocuğun hayatındaki ilklerin dönemidir. İlkokula başlar ve ilk ciddi arkadaşlık ilişkilerini kurar. Bu dönem ilklerin dönemi olduğu için çocuğunuzla ekstra bir iletişim içinde olmalı ve zaman ayırmalısınız. Örneğin; okulda yaşadığı veya tanık olduğu bir olay karşısındaki duygularını açıklamasını isteyin. Saldırgan bir dil kullanmaktan kaçının açık ve net ifadelerle düşüncelerinizi belirtin. Başarılarını ödüllendirin ve doğru davranışlarını takdir edin.

11-13 YAŞ ARASI:

Ergenliğin adım adım geldiği ve çocuğunuz büyük değişimler gösterdiği dönemdir. Çocuğunuzda kızgınlık, bıkkınlık, hareketsizlik, mutsuzluk ve sessizlik gibi ergenliğe dair psikolojik reaksiyonlar görülür. Zor bir süreçtir. Bu dönemin de anahtar kelimesi sabırdır. Sabırlı olmalı ve değişim içindeki çocuğunuzu eleştirmek yerine olduğu gibi kabul etmelisiniz. Yanı yıkıcı olmak yerine yapıcı olmalısınız.

AİLE İÇİ SAĞLIKLI İLETİŞİMİN ÖNEMİ

Aile içinde yürütülen sağlıklı bir iletişim, çocuğun psikolojik gelişimi için hayati önem taşır. Çocuğun hayatındaki ilklerin sahibi anne ve baba olduğundan yanlış giden her şey çocuğun bilinçaltında kodlanabilir ve kötü sonuçlar doğurabilir. Doğru yürütülen sağlıklı bir iletişim çocuğu hayata karşı daha güçlü kılar. Sevgi ve saygı dilinin hakim olduğu bir iletişim ağı çocuğun hem daha özgüvenli olmasını hem de başarı oranının yüksek olmasını sağlar.

OYUN NEDİR?

Oyun çocuk için dünyayı tanıma biçimidir. Çocuğun kendi kendine deneyimleyerek öğrenmesini sağlayan, eğlenmek amacıyla ve içsel olarak güdülenen, bazen kuralları belirlenmiş ve bilinen, bazen de kendiliğinden gelişen ve mutluluk, coşku, heyecan, merak duygularını da içinde barındıran davranışlardan oluşan bir etkinliktir.

OYUN, ÇOCUK VE EBEVEYN İLİŞKİSİN NASIL ETKİLER VE İLERİ DÖNEM YAŞLARDAKİ AİLE İLETİŞİMİNİ NASIL ETKİLER?

Aslına bakarsanız, oyun çocukla iletişim kurmanın ve onların dünyasını paylaşmanın en özel ve belki de en kolay yoludur. Onların dünyasına girebilmek ve hayal güçlerinin sınırları dahilinde olabilmek için ebeveynler için bulunmaz bir fırsattır. Eğer doğru ve etkin bir iletişim kurmak ve bir bağ oluşturmak istiyorsanız çocuğunuza zaman ayırın ve oyunlar oynayın. Yapacağınız ortak uğraşlar ve oyunlar ilerideki iletişim içinde birer basamaktır. Tam da bu sebeple oyun oynamayı oyalanmak için boş bir uğraşmış gibi görmektense bir yol olarak benimseyin.

ÇOCUKLARLA HANGİ OYUNLAR OYNANMALI?

Çocuklar; fiziksel, duygusal, sosyal, entelektüel gelişimine katkıda bulunan oyunlar oynamalıdır. Örneğin; bilişsel gelişimleri için; alıştırmalı, sembolik veya kurallı oyunlar tercih edilebilir.

Kendilerini tanımaları için ‘ben’ oyunları oynanabilir. Bunun için “bu kim?” oyunu çok tercih edilen bir oyun türüdür. Çocukların birlikte oynadıkları oyunlara küme oyunları denir. Bu oyunlar yoluyla hem rekabet hem de takım olma, birlik olma duygusu pekişir.

Tüm bunların dışında çocuğunuzun açık havada oynayacağı oyunlar da vardır. Tıpkı, çocukluğumuzdaki gibi… Koşmak, ip atlamak, saklambaç oynamak, atlamak, zıplamak kısaca içlerinden nasıl geliyorsa öyle davranmak…

OYUN, ÇOCUĞUN GELİŞİMİNİ TÜM YÖNLERİYLE NASIL ETKİLER? 

Oyun bir nevi okuldur. Oyun oynamak çocuklar için sosyal, fiziksel ve kavramsal gelişim konusundaki en iyi eğitim programıdır. Malzemeleri kullanarak, diğer çocuklarla iletişime geçerek çevrelerini kontrol etmeyi, rekabet ve eğlence duygusunu öğrenirler. Yapılan araştırmalar beyin fonksiyonları ile öğrenme arasındaki bütünleşmenin çocuk gelişimi açısından çok önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Duygusal gelişiminden sosyal gelişimine kadar katkıda bulunur. Çocuklar oyun sırasında hayal dünyalarının tüm sınırlarını kaldırır. En önemlisi de başrol çocuklardır. Yani yaptıklarının ve ürettiklerinin bir sınırı yoktur. Kalıplardan sıyrılır ve tabulaşmış klişelerden uzaklaşırlar. Yaratıcılık üzerinde ciddi etkileri olan oyunlar ilham verici birer araca dönüşebilirler.

İyi tasarlanmış bir oyun, çocuklar üzerinde pozitif duygusal gelişim yaratır. Yeni oyun metodları keşfetmeleri ve risk almaları yönünde geliştirir. Ebeveynler bir güvenlik problemi dışında direkt müdahale etmeden gözlemleyerek ve denetleyerek çocukların duygusal gelişimine yardımcı olabilirler.