Çocuğunuzun öz güven oluşumunu zedelemeyin

Hiç bilmediğiniz bir ülkede bilmediğiniz bir caddede araba kullandığınızı düşünün... Bu durumda en çok ihtiyaç duyacağınız şey size yön gösterecek bir harita ya da yol işaretleri olacaktır. Çocuğunuz da benzer bir şekilde bilmediği bir dünyada bir yolculuğa başlamıştır, hem korunabilmesi hem de bu tanımadığı yaşamda yolunu kaybetmemesi için yön gösterici işaretlere ihtiyaç duyar. Çocuk için en değerli ve güvenilir yol göstericiler anne ve babadır. Çocuğun yaşam trafiğinde güvenli bir şekilde yol alabilmesi ve başarılı bir yaşam sürdürebilmesi verilecek disiplinin içselleştirilmesine bağlıdır, bu nedenle çocukların kurallar ve toplumun değer yargılarıyla uyumlu bir yaşam sürmesini sağlamak adına doğru yol işaretlerini kullanılmalıdır.

Ödevini yapmadıysa oyun oynayamayacağını bilmeli

Kararlılık, sakinlik, öz denetim, mizah ve ödüllendirme en önemli yol gösterici levhalarındandır. Disiplin, uyulması gereken kuralların gösterilip o kurallar çerçevesinde bireye çevresiyle uyumlu bir yaşamı kazandırma sürecidir. Başlangıçta çocukların büyük bir kısmı ebeveynin otoritesini sınamak ve iletişim modeli oluşturmak amacıyla istenilene karşı çıkacaktır. Ebeveynin tartışmadan, nedenini açıklayarak çocuğun istenileni yapmasını beklemesi gerekir. Burada dikkat edilmesi gereken kırılma noktası istenilenin çocuğun yaş ve gelişim dönemine uygun ve gerçekten gerekli bir davranış olup olmadığıdır. İstenilenin yapılmaması durumunda her defasında aynı sonucu doğurması yani kesinlik ve sürekliliğin sağlanması bu davranışın çocuk tarafından içselleştirilmesini ve kabul edilmesini kolaylaştırır. Örneğin ödevini yapmadıysa oyun oynayamayacağını bilmelidir. Otorite ve güç sınamaları çocuk tarafından değişik ortamlarda da devam edebilir, bu durumda serinkanlılığımızı koruyup olumsuz davranışı görmezden gelmek o konuda kesinlik ve sürekliliği bozup çocuğun istenilen davranışı kabul etmesini zorlaştırır.

‘Bağırarak konuşma!’ demek yerine…

Her çocuk yetişkinler gibi beğenilmek ve takdir edilmek ister, disiplini oluşturmadaki hızlandırıcı etken ödüllendirme ve övgüdür. Çocuklarının iyi olduğu konuyu gözden kaçırmadan zamanında destekleyip ödüllendiren anne babalar doğru yol işaretlerini doğru kavşağa yerleştiren polis memurları gibidir. Kaza olmadan önce kazayı engellemek her yönden kazanç sağlar, çocuğun hata yapmasından önce onu engelleyebilmek cezalandırmadan çok daha etkilidir. Hatası sonucunda ceza alan çocuk bu konu hakkında olumsuz duygusal tepki oluşturup hatasını düzeltmeye yönelik ayak diretirken bu hatalı davranışında artış da olabilir. Ayrıca sıkça uygulanan ceza, olumsuz davranışın öğrenilmesi ve yakınlarına uygulaması yönünde bir gösterge özelliği de kazanabilir. Unutulmamalıdır ki 8 yaşına kadar çocuklar sözlü ifadeden çok örnek ve taklit yoluyla öğrenir. 'Bağırarak konuşma!' demek yerine evde sakin ve alçak sesle konuşarak çocuğunuza bağırmadan konuşmanın en kısa yönünü göstermiş olursunuz. 

Bazı durumlarda da çocuklar kendilerini doğru şekilde ifade etmeyi öğrenemedikleri için sınırları koruyamazlar. Yönergeleri doğru okuyabilmeleri ve yoldan çıkmamaları için açık ve net yönergeler verilmeli, neyin neden yapıldığı açıklamalı olarak anlatılıp sizin hatırınız için ya da cezadan kaçınmak için değil, o kuralı içselleştirdiği için yapması sağlanmalıdır.

Öfkeye kapılmayan, istikrarlı olun

Çocuklar istenmediklerini düşündükleri, sıkıldıkları ya da fark edilmek için istenmeyen davranışlarda bulunuyor olabilirler. Ebeveynler istenmeyen durum karşısında öfkeye kapılmadan ve çocuğa o an için boyun eğmeden istikrarlı bir şekilde aynı yönergeleri vermelidirler. Olumlu uyarılarla ve çocuğa da küçük sorumluluklar vererek, yaşına ve gelişimine uygun isteklerde bulunmak çok önemlidir. Burada ebeveynler her zaman kendilerini istedikleri davranış hakkında sorgulamalıdır. 'Ben bunu yapmasını neden istiyorum?' 'Yapmazsa bana ne gibi bir zararı olur?' ' Bu davranışın çocuğuma nasıl bir faydası ya da zararı olur?' Böylece olası gereksiz inatlaşmalar ve anne babanın nedenini kendilerinin de bilmedikleri öfke patlamaları engellenmiş olur.

Çocuğunuzun öz güven oluşumunu zedelemeyin

Sevgi ve anlayış ile çocuğun öz güven oluşumunu zedelemeden bireye kazandırılan alışkanlıklar çevreye ve yaşama uyumunu artıracak ve kolaylaştıracaktır. Huzurlu ve güvenli bir aile ortamının her şeyin temelinde yatan ve asfalt yolun sağlamlığını simgeleyen metafor olduğunu unutmayalım. Sınır kavramını öğretirken fazlasıyla zorlanıyorsanız bir uzmandan destek alabilirsiniz.

Pedagog Sonnur Kükürt