Çocuğunuza bağlı mısınız yoksa bağımlı mı?

Annelerin bebeklerin bağımsızlığını desteklemesi gerektiğini belirten Psikolog Emine Soybay, çocuğa bağlı ve bağımlı olmayı anlattı... 

Bağlılık ve bağımlılık arasında büyük farklar vardır. Bağlılık, huzur veren, kişiyi güvende ve içsel olarak güçlü hissettiren bir duygudur. Bağlılık duygusu ile kurduğumuz ilişkiler öz güvenimizi güçlendirdiği gibi yaşam ile barışık olmamızı ve sağlıklı bir psikoloji geliştirmemizi sağlar. Bağımlılık ise kaybetme korkusu, yetersizlik hissi doğrultusunda öz güven eksikliğine sebep olur. Bağımlı kişilerin diğerleri ile kurdukları ilişkiler sorunlu ve sağlıksız olur. 

ANNE BEBEĞİNİN BAĞIMSIZLIĞINI DESTEKLEMELİ

İnsanlar dünyaya ilk geldiklerinde çaresiz ve kendisine bakım veren kişiye muhtaçtır. Bu kişi genelde annedir. Bebek, anneye bağımlıdır ve bu durum beşinci aya kadar devam eder. Beşinci aydan sonra bebek yavaş yavaş dışarıya yönelmeye başlar. Önce anneyi daha detaylı inceler. Sekizinci ve dokuzuncu aylara yaklaştıkça kendisini anneden uzağa itme, ayaklarının dibinde oynamak üzere annenin kucağından kalkarak yere inme gibi davranışlarla fiziksel ayrılma denemelerinin başladığı görülür. Artık bebek tam bir bağımlılık içinde değildir. İşte bu dönemden sonra artık annenin de bebeğine kendisinden sağlıklı şekilde ayrılması ve bağımsızlığını destekleyici nitelikte davranışlar sergilemesi gerekmektedir. Anneler, bebeklerinin fizyolojik ihtiyaçlarını nasıl önemseyip hemen sorunu gidermeye çalışıyorsa, psikolojik ihtiyaçlarını da bilmeli ve davranış tutumlarını ona göre şekillendirmelidirler.

Bebekler bağımsızlığını ilan ettikleri dönemde bazı anneler bunu görmezden gelerek bebeklerine hala fazla koruyucu ve bağımlı davranıyorlar. Araştırmalara göre her 100 annenin 10’u çocuğuna bağımlı. Ama bunu genelde bunu “Çocuğum bana bağımlı, bensiz hiçbir şey yapamaz.” diyerek dile getiriyor ve aslında sorunun kendi tutumundan kaynaklandığını kabul etmiyor.

BAĞIMLI ANNELERİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

“O yapamaz, ben onun yerine yaparım .”

Bu cümle bağımlı bir annenin en sık kullandığı cümledir desek yanlış olmaz. Bağımlı anne çocuğuna sorumluk vermek istemez. Onun yapması gereken işleri de kendi üstüne alır ve bu sebeple çocuk sorumluluk almayı, sorumluluklarını yerine getirmeyi öğrenemez.

“Ya başına bir şey gelirse?”

Annenin çocuğu için kaygılanması, endişelenmesi gayet doğaldır ancak bunun bir sınırı ve dozu olmalıdır, yoksa çocuğunuza zarar gelecek korkusuyla siz zarar vermeye başlayabilirsiniz. Fazla koruyucu tavır, çocuğun ileride kendi başının çaresine bakamayacak hale gelmesine, yaşadığı zor bir olay karşısında aşırı korku, endişe ve çaresiz hissetmesine sebep olacaktır.

“Hayatımı ona adadım ama o benim istediklerimi yapmıyor.”

Dünyaya getirdiğiniz bebeğinizin her açıdan iyi olmasını istersiniz ama bazen kendi hayallerinizi çocuğunuza aktardığınızı, sizin yapamadıklarınızı onun yapması için çaba sarf ettiğinizi fark etmelisiniz. Her insan biriciktir ve kendi özellikleri yetenekleri vardır. Bırakın çocuğunuz sizin isteklerinizle değil, kendi içinden gelen yeteneklerle var olsun.

“Kendime hiç vakit ayıramıyorum.”

Bu geçerli sebebi olmayan bir yakınmadır. Bazı anneler çocuklarının alması gereken sorumlulukları da üstlendikleri için kendilerine ayıracak vakit bulamıyorlar ama bu durum çocukta suçluluk duygusu yaratabiliyor. Çocukta, annem benim yüzümden mutsuz, benim yüzümden kendisine zaman ayıramıyor gibi düşüncelere sebep olabilir. Çocuğunuz ve siz ayrı birer bireysiniz ve iki tarafın da kendine özgü ihtiyaçları vardır. Unutmayın ki siz kendinizi doyurmadığınız, kendi fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarınızı karşılamadığınız sürece karşıya olumlu geri dönüş yapamazsınız.

BAĞIMLI ANNELERİN ÇOCUKLARI NASIL DAVRANIŞLAR SERGİLİYOR?

Bu çocuklar öncelikle okul hayatında sorun yaşamaya başlıyor. İlkokula başladıkları dönemde evden ayrılacak olmak onlarda yoğun anksiyeteye sebep oluyor. Anneleri ya da babaları olmadan her hangi bir sosyal ortamda bulunmak istemiyorlar.

Uyku zamanlarında sorunlar ortaya çıkar. Anneleri veya babaları olmadan uyumak istemezler.

Evden ayrıldıklarında ya da sevdiği kişi evden ayrıldığında başına bir şey geleceğine inanır ve korkar.

Bağımlı anneler çocuklarının da kendisi gibi bağımlı birer yetişkin olmasına sebep olabilir. Annesi olmadan hiçbir şey yapamayan çocuklar ileride kurduğu ilişkilerinde de kişilere bağımlı kalabilir. Annesi tarafından fazla korunup kollanmış, hiçbir sorumluluk almasına izin verilmemiş, her sorunu annesi tarafından çözülmüş çocuklar sağlıklı bir öz güven geliştiremeyip, yetişkinlik hayatında da ilişki kurduğu insanlardan aynı tutumu bekleyebilir ya da ilişkilerinde karşı tarafa annesinin kendisine davrandığı gibi davranabilir.

Öneriler:

• Çocuğunuzun psikolojik gelişim süreçlerini takip edin ve ona göre tutumuzu da değiştirin.
• Çocuğunuz ve siz ayrı birer bireysiniz. Onun da sizin de kendinize özel zamanlara ihtiyacı var. Ona ve kendinize bu zamanı oluşturmak için fırsat verin.
• Önce siz sonra çocuğunuz! Siz hem fiziksel hem de psikolojik olarak sağlıklı olmadan çocuğunuza sağlıklı yatırım yapamazsınız. Kendinize değer verin, kendinize vakit ayırın.
• “Çocuklar düşe kalka büyür.” lafını hatırlayın. Tabi ki bırakın ne hali varsa görsün demiyorum ama sorunları ile başa çıkması için fırsat verin. Destekleyici olun ama üstlenmeyin!
• Ona sorumluluklar verin, kendi sorumluklarını yerine getirmeyi öğretin. Sorumluluk almakta zorlanıyor ise ilk başlarda ödül yöntemini kullanabilirsiniz.
• Yol gösterin ama o yolu onun için yürümeyin. Bu defa çocuğunuz nasıl yürüyeceğini öğrenemez.

Psikolog Emine Soybay