“Çocuğum Solak” Diye Endişelenmeyin

Stabilo’nun düzenlemiş olduğu “Yazı Yazmanın Ergonomisi” konferasına katılan Dr. Christian Marquardt, sol elini kullanan çocuklara nasıl destek olunması konusunda hem ailelerine hem de öğretmenlerine ışık tutacak bilgiler verdi.

Çocuğunuzun Solak Olduğunu Nasıl Anlarsınız?

Sağ veya sol el kullanma durumu bazı işler için tercih meselesi değildir, daha ziyade beynin baskın alanları ile ilgilidir. Örneğin solaklık, beynin sağ yarısının motor baskınlığının bir ifadesidir. Doğuştan gelen baskın el kullanımı ile ilgili kesin bir sonuca ulaşmak genellikle kolay değildir. Solaklık farklı şekillerde kendisini gösterebilir ve hatta bozulabilir. Solak çocuğun etrafındaki kişilerin, ona sağ elini kullanmayı öğretme teşebbüsleri ve çocuğun sağ el kullanımına uygun ortama uyum sağlama teşebbüsü bu bozulmaya neden olur. Bu durumda çocuğun solak olup olmadığına ilişkin sonuca varmak tıbbi, psikolojik ve sosyolojik bilgi gerektirir; uzmana başvurulmalıdır.

Bunun dışında, yalnızca tek elle yapılan ve eğitimin pek etkisinde kalmayan eylemlerin uygulatılması ile baskın el kullanımı anlaşılabilir. Örneğin:

• Bitkileri sulamak (küçük bir sulama kabı ile…)

• Diş fırçalamak

• Nesneleri döndürmek

• Zar atmak

• Bir boncuk kutusunu boşaltmak ve boncukları yeniden kutuya koymak

• Kibrit saymak

• Kibritleri yeniden kutusuna koymak

Önemli: Çocuğunuzun sağ veya solak olduğunu anlamaya çalışmak için yanlış deneylerde bulunmayın. Mesela çatal-bıçak tutmak, boncukları ipe dizmek gibi her iki eli ilgilendiren eylemler ve resim yapmak, top atmak gibi eğitime dayalı eylemler sağlıklı sonuçlar vermez.

Solak Çocuklara Okulda Öğretmenler Nasıl Destek Olabilir?

• Öncelikle bir öğretmenin yapması gereken, solak çocuğun kendine güvenini güçlendirmektir; çünkü solaklık, sağ elini kullanmak kadar normaldir.

• Solak çocukların rahat bir yazma duruşunu öğrenmede, öğretmenden destek almaları özellikle önemlidir. Sağ elini kullanan bir kişinin eli, yazıdan uzaklaşır. Solak kişi ise yazının üzerini kapatır ve yazıyı eliyle kaydırır. Bunu önlemek için, sol ele özel bir yazma duruşu en baştan uygulanmalıdır. Kalemin arka ucu kabaca sol dirseği işaret etmeli, kağıt hafifçe sağa eğilmelidir ve sağ el, sayfayı sağ kenarından tutmalıdır.

• Öğretmenler çalışma ortamının akıllıca düzenlenmesini teşvik etmelidir; örneğin solak öğrenciler, daima sağ elini kullanan öğrencilerin soluna oturtulmalıdır.

• Solak öğrencilere uygun kalemler önerilmelidir.

• Çalışırken el kullanımını değiştiren çocuklar gözlenmeli ve gerektiğinde uzmana danışılmalıdır.

Solak Çocuklara Evde Ebeveynler Nasıl Destek Olabilir?

• Ebeveynler, günlük hayatta önemsiz gibi görünen faaliyetlerin, çocuğun motor gelişimini destekleyici rol oynadığının bilincinde olmalıdır. Okul öncesi çocuklar sıklıkla ebeveynleri tarafından giydirilmektedir; ceketler düğmelenip, fermuarlar çekilip, şapka ve eldivenler giydirilir. Günümüzde ayakkabılar cırt cırt bantlıdır, böylece neredeyse hiçbir okul öncesi çocuk fiyonk atamamaktadır.

• Solaklık, sağ elini kullanmak kadar normaldir; ebeveynler, solak çocuklarını sağ elini kullanmaya teşvik etmemelidir.

• Ebeveynler, bir çocuk kalemi eline alır almaz, kalemi doğru tutma şeklini, onu zorlamadan göstermelidir. Yerleşmiş yanlış uygulamaların okulda düzeltilmesi zordur.

• Günlük hayatta kullanılan araçların (kalem, kalemtıraş, makas vb.), sol ele özel olmasına dikkat edilmelidir.

Doğru Tutuş ve Bunun Kullanılan Kalem ile Bağlantısı Nedir?

Doğru tutuş şeklinde, kalem başparmak ve işaret parmağı arasında kavranır; ayrıca orta parmak tarafından desteklenir. Pek çok çocuk ise kalemi üç parmakla kavramak yerine, tüm eli ile kavramaya çalışır. Okuldaki en büyük sorunlardan biri, yetersiz kalem kavrayışı, yüksek kavrama basıncı ve ağrıyan eldir. Kalemin ergonomisi, rahat kavramayı ve akıcı yazmayı desteklemek için büyük önem taşır. Kalemin şekli, boyutu, ağırlığı, yüzeyi, kavrama alanı ve kalemin ucu rahat kavramayı ve akıcı yazmayı etkileyen faktörlere örnek gösterilebilir. Nasıl spor yaparken ayağınızın büyüklüğüne, şekline ve yaptığınız spora uygun bir spor ayakkabısına ihtiyaç duyarsanız, yazı yazarken de yaşınıza, elinizin boyutuna, sağ veya sol el kullanımınıza uygun kaleme ihtiyaç duyarsınız.