Çocuğum okula gitmek istemiyor, ne yapmalıyım?

Okul korkusunun en önemli belirtisi okulda oluşan yoğun sıkıntı ve huzursuzluk hissidir. Bu nedenle çocuk, okula gitmek istemez ve okulda yalnız kalamaz. Özellikle ilkokula başlayan çocuklarda görülen okul korkusu, anneden ayrı kalma ve terk edilme kaygısıyla ilişkilidir. Annenin yokluğunda kendisine ve annesine zarar geleceği ve terk edileceği endişesini yaşar. Çocuk, hiç tanımadığı bir ortamda hiç tanımadığı insanlarla, hiç tanımadığı bir başka yetişkinle (ki bu insan aynı zamanda otoriteyi temsil eden bir kişidir) birden bire yalnız bırakıldığını gördüğünde korkar ve endişelenir. Yoğun sıkıntı yaşar. Eğer çocuğa sorulmuş olsa, o, bu tedirginlik yerine, ailesinin sıcak evinde olmayı tercih eder.

İLK AYRILIK: OKUL VAKTİ GELDİ!

Elbette çocuğun anne veya babadan ilk uzun süreli ayrı kalışı okulun ilk günüyse çocuk okulu sevmeyecektir. Çünkü ilk kez okul onu ailesinden ayırmıştır. Bu yüzden ailelerin okul öncesi çağdan itibaren bu aşırı bağımlılığı ortadan kaldırmak için çeşitli alıştırmalar yapmaları gereklidir. Çocuğunuzun yanından ayrılırken neden ayrıldığınızı, nereye gideceğinizi ve ne zaman geleceğinizi belirtmeli ve bu açıklamalara sadık kalmalısınız. Zamanı uzattığınızda çocuk terk edildiğini düşünecektir. “Olsun geldim ya” deseniz bile o her gidişinizde “Ya geri dönmezse” diye kaygılanacaktır. Çocuğunuzun okul korkusunu aşmasında okulun da büyük bir rolü vardır. Öğretmen çocuğa okulu sevdirmeli, okulun ne işe yaradığını çocuğun algılayacağı bir biçimde anlatmalıdır.

“Eğer, çocuğunuzu okulda yalnız bırakacağınız için kaygılıysanız çocuğunuzdan da rahat olmasını beklemeyin.”

OKUL KORKUSUNUN ALTINDA YATAN NEDENLER

• Okul korkusunun kaynağı genellikle anneden ya da anne yerine geçen kişiden ayrılma korkusudur.
• Ayrı kalma kaygısı anne ve babada varsa çocuk bu kaygıyı öğrenmiştir.
• Çocuk, kendi yokluğunda anne ya da babasına bir şey olmasından veya kendisini terk edip gideceklerinden korkar.
• Anne ve baba çocuğu kendilerine bağımlı yetiştirmişlerse, çocuğun özgüvensizliği okuldan korkmasına neden olur.
• Çocuk yalnız başına kendisini güvensiz hisseder.
• Okul korkusu geliştiren çocuklar genellikle başarı kaygısı olan, uslu, uyumlu, aşırı onay bekleyen çocuklardır. Bu kişilik özelliklerine sahip çocuklarda tetiği çeken bir etken korkuyu başlatır (Ailede hastalık, ailede sosyoekonomik bir kriz, kardeşin doğuşu, göç, kayıp, okul veya öğretmen değişikliği vb).

Bu nedenlerden de anlaşılacağı gibi erken çocukluk döneminde sürekli anne baba desteği almış, sorumluluk verilmemiş, sorumluluk almadığı için özgüveni gelişmemiş çocukların okul korkusu yaşaması daha olasıdır. Ama bu her şeyin sonu değil elbette… Çocuklar doğru bir yaklaşımla her şeyi daha hızlı öğrenebilir. Bunun için tutarlı ve samimi olmak yeterlidir. Çocuğunuza okulu sevdirebilirseniz ve okula ne olursa olsun gitmesini sağlarsanız çocuk okula alışabilir.

Okul korkusu sıklıkla okula yeni başlayan çocuklarda görülür. Ancak daha ileri yaşlarda görülme olasılığı da vardır. Aile içi sorunlardan, okuldaki olumsuzluklardan ya da sınıfta yaşadığı bir kaygıdan kaynaklanabilir.

OKUL KORKUSUNUN BELİRTİLERİ

• İsteksizlik, alınganlık ve sinirlilikte artış varsa,
• İştahsızlık ve uykuda huzursuzluk söz konusuysa,
• Okula karşı ilgisizse,
• Okulda ve evde nedensiz yere ağlamaya, kavga etmeye ve dikkat çekmeye çalışmaya başladıysa,
• Evde kalmak ve okul ödevlerini kaçırmak arasında seçim yapamayıp aşırı kaygılı olduysa,
• Sık sık hasta olmadığı halde baş veya karın ağrısını bahane ederek şikayet ediyorsa,
• Okula giderken ağlama, hastalanma ya da okula gitmeyi istememe davranışları geliştiriyor ve evde kalmasına izin verilince bunlar birdenbire kayboluyorsa,
• Okula gitmediği için suçluluk duyuyorsa,
• Okula devam ettiği zamanlarda iyi bir öğrenci olabiliyorsa okul korkusundan şüphelenilebilir.

“Çocuğunuza sevginizi her işini yaparak değil, ona sorumluluk vererek gösterin.”

OKUL KORKUSU İLE BAŞ ETMENİN YOLLARI

• Okula gitme konusunda ödün verilmemeli, çocuğun mutlaka okula gitmesi sağlanmalıdır.
• Çocuğa, okulun amacını açıklamak, okula gitmesi konusunda ailenin tüm fertlerinin kararlı ve tutarlı olması işe yarar. Okula gitmemesi halinde yapılan çalışmalardan geri kalacağı ve bunun kendisi için bazı aksaklıklara yol açacağını anlatılmaya çalışılmalıdır. Çocuğun kendini terkedilmiş ve yalnız hissetmesine yol açacak davranışlardan kaçınmalıdır.
• Korkusu yüksek bir seviyede ise ilk hafta okula birlikte gidip geleceğinizi belirtebilirsiniz. Tutarlı olursanız onu terk etmeyeceğinizi anlar.
• Okula gitmediğinden dolayı çocuk suçlanmamalı, korkusu ve gözyaşlarıyla alay edilmemelidir.
• Vedalaşmaları çabuk ve kısa süreli tutarak, gerekli açıklamaları yapıp ayrılıkların doğal olduğu hissettirilebilir.
• Ona gününüzün nasıl geçeceğini anlatıp, onunla gününün nasıl geçtiği hakkında konuşmak her ikinizi de rahatlatabilir.
• Çocuğa okula gitmesi gerektiği, zaman geçerse bu korkuya bir de derslerden geri kalmış olmanın korkusunun ekleneceği söylenmelidir.
• Çocuğun endişeleri, duyguları üzerinde konuşmak, hem sıkıntısını paylaşmasını hem de anlaşıldığını hissedip rahatlamasını sağlar.
• Bu sıkıntılı durumun geçici olabileceği, kendisiyle aynı durumda olan başka çocukların da olduğu anlatılabilir.
• Okulla iş birliği yapılmalıdır.
• Boş zaman ve oyun becerileri kazandırarak anne babaya bağımlılık azaltılabilir.
• Arkadaş toplantıları düzenleyerek sosyal beceriler kazanmasına fırsat tanınabilir.
• Anne babanın beklenti düzeyini gerçekçi kılıp çocuğa zaman tanıması korkuyu yenmesini kolaylaştırabilir.
• Çocuğun kendini terk edilmiş ve yalnız hissetmesine yol açacak davranışlardan kaçınılmalıdır.
• Önerilenler doğrultusunda davranmanıza rağmen okul korkusunun devam etmesi halinde bir çocuk psikiyatristine başvurulması ve yardım alınması gerekebilir. Yapılan bir yanlış okul korkusunun devam etmesine ve sorunun büyümesine yol açabilir.