Çin sarımsağında insan dışkısı iddiası! Yerli sarımsağı nasıl ayırt edeceğiz? Elinize sürdüğünüzde kokusu bir gün boyunca çıkmazsa…

Sarımsak yüzyıllar boyu alternatif tıp olarak kullanılmış bir bitkidir. Tarihin ilk çağlarında Sümerlerin sarımsağı bildikleri ve ilaç olarak kullandıkları arkeolojik kanıtlardan anlaşılmıştır. 

Özellikle arazinin selenyum bakımından çok zengin olması nedeniyle dünyanın en kaliteli sarımsağı ülkemizde Kastamonu’nun Taşköprü ilçesinde yetiştirilir.

Bununla birlikte Çin, sarımsak üretiminde ve ihracatında dünya piyasalarına önemli miktarda sarımsak sağlayan bir ülkedir. Ancak Çin sarımsağı hakkında tartışma yaratan haberleri çok sıklıkla duyuyor.

Bağışıklığı kuvvetlendirerek kanseri, enfeksiyonu engellediği için sofralarımızın vazgeçilmezi olan sarımsak; sağlığımızı koruma amacını güderken Çin’de yetiştirilme koşulları nedeniyle aslında farkında olmadan tam tersine sağlığımızı kaybetmemize ve ciddi sağlık sorunlarına neden olur.

Geçtiğimiz günlerde Kanada ve Amerika'da yapılan incelemelerde Çin'den gelen sarımsaklarda birden çok zararlı madde tespit edildi. insan sağlığını tehdit eden ağır metaller içerdiği ve hayvan gübresi yerine insan dışkısından üretilmiş gübre olduğu ortaya atıldı. Çin sarımsağı yıllardır bizim market raflarında ve sofralarımızda da yer alıyor ancak uzmanlar Çin sarımsağındaki tehlikeye karşı bizi uyarıyor.

Peki Çin’den gelen tüm sarımsaklar riskli mi?
Yerli sarımsak ile Çin sarımsağını nasıl ayırabiliriz?
Yol kenarlarında satılanlar riskli mi?
Sarımsağın boyutu ve rengi bir kriter mi?
Sağlığa zararları nelerdir?

Ankara Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü’nden Gıda Güvenliği Uzmanı Prof. Dr. Nevzat Artık ve İç Hastalıkları Uzmanı Aytaç Karadağ ile konuştuk.

1- Çin sarımsağı ile ilgili ortaya atılan iddialar doğru mu?

Prof. Dr. Nevzat Artık: ABD’de Cumhuriyetçi Senatör Rick Scott, ticaret bakanına bir mektup yazarak, sağlıksız üretim yöntemlerini öne sürerek Çin sarımsağının güvensiz olduğunu iddia etti. Çin, dünyanın en büyük taze ve soğutulmuş sarımsak ihracatçısıdır ve ABD de önemli bir tüketicidir. Ancak ticaret uzun yıllardır tartışmalıydı.

ABD, Çin'i sarımsağı maliyetinin altında fiyatla piyasaya sürmekle suçladı. Bu durum ABD çiftçilerinin ürün satmamasına neden oldu. 1990'ların ortasından bu yana, ABD'li üreticilerin piyasanın dışına çıkmasını önlemek amacıyla Çin'den yapılan ithalatlara ağır gümrük vergileri ve gümrük vergileri uyguladı. Senatör Scott mektubunda bu mevcut endişelere değinmesi "Yabancı ülkelerde yetiştirilen özellikle de Çin'de yetiştirilen sarımsakların kalitesi ve güvenliği konusunda ciddi bir halk sağlığı endişesine neden oldu.

Quebec'teki McGill Üniversitesi Bilim ve Toplum Ofisi, Çin'de kanalizasyonun sarımsak yetiştirmek için gübre olarak kullanıldığına dair hiçbir kanıt olmadığını saptamıştır.

Üniversitenin 2017 yılında yayınladığı bir makalede "Her halükârda bunda bir sorun yok. İnsan atığı, hayvan atığı kadar etkili bir gübredir. İnsan atıklarını mahsul yetiştirilen alanlara yaymak kulağa pek çekici gelmiyor ama düşünülenden daha güvenlidir.' ifadelerini kullandı. Bu olay ABD çiftçisinin korunmasına yönelik bir çalışmadır. Bu olay tüm Çin sarımsakları için geçerlidir. Tüm ülkeler Çin’den sarımsak ithalatını engellemek için önlemler alıyor. ABD Senatör girişimleri de bunla ilgilidir.

DÜNYANIN EN KALİTELİ SARIMSAĞI TAŞKÖPRÜ’DE ÜRETİLİYOR

2- Sarımsak alırken nelere dikkat etmeliyiz?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Ülkemizin sarımsakları içinde Taşköprü sarımsağı, Karadeniz bölgesinin Kastamonu ilinin Taşköprü ilçesinde üretiliyor. Dünyanın en kaliteli sarımsağı olarak kabul edilen Taşköprü sarımsağı lezzeti ve aromasıyla markalaşmış ve tüm dünyaya ihraç edilir hale gelmiştir. Bu sarımsağın üretimi sadece Taşköprü ilçesinde yapılır ve buradan tüm dünyaya pazarlanır.

Taşköprü sarımsağının bu denli popüler olması yurt içerisinde üretilen ve yurt dışından ithal edilen sarımsaklara da aynı isim verilerek pazarlanması, Taşköprü sarımsağının adını ve markasını bir hayli zedeliyor. Bunun nedeni ithal ürünlerin raf ömrünün çok kısa olması, tadı ve kokusunun olmaması ve 'Taşköprü sarımsağı' diye satılmasıdır.

Aynı şekilde tüketicinin Taşköprü sarımsağının özelliklerini bilmemesi pazardan aldığı her sarımsağı Taşköprü sarımsağı adıyla satıldığı için inanarak alması ve kullanıldığında tat, koku, lezzet ve aroma yönünden istediğini bulamaması sonrasında hem tüketici mağdur duruma düşmesi hem de aldığı ürünü Taşköprü sarımsağı diye kötülemesi marka değerini lekeler.

DİŞ RENGİ KIRMIZI PEMBEMSİ, SAP UZUNLUĞU MAKSİMUM 40 CM OLMALI

3- Kaliteli bir sarımsak nasıl anlaşılır? Görünüşünden yerli mi ya da ithal mi olduğu anlaşılır mı?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Pazarda satılan her sarımsak Taşköprü sarımsağı değildir. Bunu anlamak için tüketicinin bilinçlenmesi gerekir. Ülkemizde Taşköprü ve diğer yörelerde yetiştirilen sarımsaklar kalite ve lezzet açısından çok üstündür. Taşköprü sarımsağının ayırt edilebilir özellikleri arasında birçok etken vardır. Bunlar:

Baş yapısı ve kabuk rengi: Baş yapısı bütün ve yuvarlak şeklinde olmalı, sap başlangıç kısmı üstten yassı olmamalıdır.

Diş yapısı ve rengi: Diş rengi kırmızı pembemsi olmalı, diş yapısı dağınık değil içeri sarmal bütün şekilde olmalıdır.

Sap uzunluğu ve biçimi: Sap uzunluğu maksimum 40 cm şeklinde ve sap şekli odunsu, içi boru şeklinde olmalı.

Tadı, kokusu ve lezzeti: Tadı keskin ve sert, ağzınızı yakma derecesinde kuvvetli ve acı olacak, kokusu sert ve dişini soyduğunuzda elinize sürerseniz neredeyse 1 gün süreyle kokusu çıkmayacak derecede yoğun bir koku bırakacaktır.

KOKUSU VE TADI DAHA KESKİN

4- Taşköprü sarımsağını bu kadar kaliteli kılan unsurlar nedir?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Taş köprü sarımsağına kokusunu veren birtakım uçucu yağlar genel olarak yetiştirilen sarımsaklardan daha yüksektir. Taş köprü sarımsağının baharat ve kükürt oranı diğer sarımsaklardan daha yüksek, aromalı ve keskin kokuludur. Bu sebeple taş köprü sarımsağı turşu, konserve, sucuk ve baharat sanayi alanında en çok aranan çeşittir.

Taş köprü sarımsağı mineral maddeler ve vitaminler yönünden besin değeri en zengin çeşittir.
Ülkemizde bileşiminin de selenyum elementi bulunan tek çeşit sarımsak taş köprü sarımsağıdır. Selenyum elementi kanser riskini azaltıcı ve önleyici bir madde olduğundan dolayı kanser oluşumunu engellemek için taş köprü sarımsağı tüketilmesi tavsiye edilir.

Üretim aşamasında iklim koşullarına toleranslı, taş köprü sarımsağının başlarının iri ve kaliteli olması sebebiyle ihracata elverişli bir çeşittir.

Kuru madde oranı %33 ile %40 arasında olduğundan taş köprü sarımsağı fazla bir ağırlık kaybına uğramadan ve soğuk hava deposuna gerek kalmadan normal depo koşullarında 10-11 ay arasında muhafaza edilebilebilir. Raf ömrü uzun olan taş köprü sarımsağı 1 yıla yakın bir sürede kendini muhafaza edebilmektedir.

5- Yol kenarlarında satılan sarımsakları satın almak riskli mi?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Yol kenarında satılan sarımsakların satın alınmasında dikkatli olmalıdır. Tüm sarımsaklar Taşköprü diye satılmaktadır. Diğer sarımsakların tüketimi riskli değil ama kalitesi düşük olur.

İTHALATTA KURALA UYGUN SARIMSAKLAR İZİNLE ÜLKEMİZE GİRER

6- Ülkemizde neden Çin sarımsağı var?

Ülkemiz sarımsak açısından kendine yeten bir ülkedir. Sarımsak hasadı temmuz ayında yapılır. Bu hasattan sonra 3-4 ay içinde Türk sarımsakları satılır. Çin’den ithalatı kasım ve aralık aylarından sonra yapılması uygun olur. Bu işi Tarım ve Orman Bakanlığı koordine etmektedir. İthalatta kurala uygun sarımsaklar izinle ülkemize girer.

7- Çin sarımsağıtüketmenin insan sağlığına ne gibi zararları var? Kısa vadede zararları anlaşılır mı?

Uzm. Dr. Aytaç Karadağ: Sarımsağın içindeki ağır metaller, pestisitler, sağlığa zararlı insan gübreleri ve kimyasallar maalesef çocuklarda otizm, dikkat eksikliği hiperaktivite sendromu, çocukluk çağı anksiyetesi ve depresyonu yapabilirken; erişkinlerde kanser, otoimmün hastalıklar, Alzheimer-Parkinson gibi beyin hastalıkları, kalp krizi, yüksek tansiyon, sindirim kanalı bozuklukları, karaciğer ve böbrek gibi detoks organlarında birikerek yetmezlik gibi birçok kronik hastalığa neden olabiliyor.

Sarımsakların kanalizasyon atıkları ve insan dışkılarından oluşturulan gübrelerle yetiştirilmesi, kimyasal işlemlerden geçirilmesi ve kanserojen özelliği kanıtlanmış pestisit denilen tarım zehirlerinin kullanılması, tüketici sağlığını tehdit eden unsurlar olarak karşımıza çıkar.

Çin sarımsağı üretiminde kullanıldığı iddia edilen metil bromür gibi yasaklanmış tarım zehirleri solunum ve merkezi sinir sistemi hasarına yol açabilecek zararlı etkilere sahiptir. Ayrıca sarımsakların kurşun, sülfit ve diğer güvensiz bileşiklerle kirlendiği de belirtiliyor.

YERLİ SARIMSAĞIN BAKTERİ ÖLDÜRME YETENEĞİ % 100 DAHA ETKİN

Dokuz Eylül Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre bizim yerli Taşköprü sarımsağı ile Çin sarımsağı antibiyotik özelliği açısından karşılaştırıldı. Bakteri öldürebilme yeteneği açısından bizim yerli sarımsağımız Çin sarımsağına göre % 100 daha etkin bulundu. Bu durum, yerli ürünlere ve güvenilir kaynaklardan tedarik edilen gıdalara olan ihtiyacın önemini vurguluyor.

Gıda güvenliği konusunda daha dikkatli olmak ve tüketilen ürünlerin kaynağını sorgulamak, sağlığımızı korumak açısından hayati bir önem taşır. Kaliteli ve güvenilir gıdalara yönelmek, zararlı maddelerden kaçınmak ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları oluşturmak, yaşam kalitemizi ve sağlığımızı korumak adına önemli adımlardır. Bu nedenle bilinçli tüketici olmak, sağlığımızı korumak adına büyük önem taşır.