Cerebral Palsi nedir? Nedenleri ve tedavisi

Cerebral Palsy’nin spastik, ataksik, diskinetik ve karışık tip olmak üzere toplam 4 farklı çeşidi vardır. Spastik ise Cerebral Palsy’de en yaygın görülen çeşittir. 

Cerebral Palsy, beyin gelişiminin erken döneminde ortaya çıksa da etkileri hayat boyu sürmektedir. Kişinin hayatına etkisi hasarın yeri ve boyutuna göre değişiklik gösterebilmektedir. Buna bağlı olarak, kişi konuşamayabilir, yürüyemeyebilir, vücut hareketlerini kontrol edemeyebilir, görme ve algılamasının yanı sıra zihinsel sorunlar da yaşayabilir. Her 4 Cerebral Palsy’li çocuktan 1’i konuşamıyor, 3 çocuktan 1’i yürüyemiyor, 2 çocuktan 1’i zihinsel engelli, 4 çocuktan 1’inin epilepsisi var.

CEREBRAL PALSY NEDENLERİ

Anne karnında meydana gelebilen gelişimsel sorunlar, hamilelikte kullanılan ilaçlar, düşük tehdidi, kafa darbeleri, yüksek ateşli hastalıklar gibi durumlar Cerebral Palsy’ye sebep olabiliyor.

Bunların dışında prematüre doğum, Cerebral Palsy için en önemli risk faktörü olarak karşımıza çıkıyor. Prematüre bebeğin beyni travmaya daha açıktır ve kanamaya eğilimlidir. Erken doğan, düşük kilolu bir bebeğin oksijensizlikten etkilenmesi ve beyin kanaması geçirmesi zamanında ve normal kilo ile doğan bir bebeğe oranla daha sık görülür. Beyindeki etkilenime göre de Cerebral Palsy ile sonuçlanabilir.
Ayrıca beynin gelişimi sırasında yaşanan problemler, genetik problemler, anormal damar gelişmeleri, pıhtıların neden olduğu problemler ve beyin enfeksiyonları da Cerebral Palsy’nin oluşmasına neden olabilmektedir.

CEREBRAL PALSY RİSKİ TAŞIYAN BEBEKLERDE ERKEN TEŞHİSİN ÖNEMİ BÜYÜK 

Erken teşhis Cerebral Palsy için oldukça önemlidir. Belirtiler arasında öncelikli olarak yeni doğan döneminde bebeğin huzursuz olması, sürekli ağlaması, sağ-sol el veya ayaklarında hareket farklılığı, aynı şekilde el ve ayak eklemlerinde sertlik görülebilir. Ayrıca bebeğin altıncı aydan itibaren tek başına oturmaması da belirtiler arasında yer alabilir.

Hızla büyüyen, öğrenen ve yeni kabiliyetler kazanan bebeklerin gelişiminin izlenmesi gerekir. Gelişim gerilikleri ailenin gözünden kaçabilmektedir. Bu durum özellikle ailelerin ilk bebeklerinde daha sık gözlenir. Boy ve kilo gelişimi kadar, bebeklerin hareketlerinin ve sosyal gelişimlerinin de uygun olup olmadığı izlenmelidir.

Erken tanı, tüm tıbbi durumlarda gerekli müdahalenin hemen yapılabilmesi için çok önemlidir. Özellikle bebeklikte bir sorun varsa hızlıca fark edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması gerekir. Erken tanı ve müdahale ile birçok durumun önlenmesi sağlanır. Çocuk büyüyüp sorunlar kalıcı hale geldikten sonra bu sorunları yok etmeye çalışmak çok daha zordur.

Cerebral Palsy riski olan bebeklerde takip büyük önem taşır. Bebeğin hızlı büyüme sürecinde iken sorunların fark edilip önlenmeye çalışılması gerekir. Yaş ne kadar küçükse sorunlara karşı beyni yeniden şekillendirmek o kadar kolaydır. Bebeklerin gelişiminde gözlenen değişiklikler, erişkinden farklı olarak uygun yaklaşım ile oldukça etkin şekilde normale yaklaştırılabilir.

Cerebral Palsy’de karşılaşılan sorunlar hareket ile ilgili olabileceği gibi, konuşma, algı ve öğrenme ile ilgili de olabilir. Erken tanı ve müdahale, öğrenme kabiliyetinin en yüksek olduğu hızlı beyin gelişimi döneminde başlamak daha etkili olmasını sağlayacaktır. Bu dönemi kaçırmamak için bebeklerin gelişim takibi eksiksiz yapılmalıdır. Cerebral Palsy, ilerleyici değildir ve erken başlanan rehabilitasyon ile daha iyi sonuçlar alınabilir. Örneğin erken tespit edilen konuşma problemleri daha kolay düzeltilebilir ya da erken başlanan rehabilitasyonla denge ve hareket problemlerinin seviyesi düşürülebilir.

Erken tanıda başta aile hekimleri ve çocuk doktorları olmak üzere ailelere de büyük görev düşüyor. Ailelerin bebeklerinin gelişim izlemlerini yaptırmaları çok hassas ve önemli bir konu olduğu için doktorları ile paylaşmaları gerekiyor. Aileler gerekli profesyonel desteği ne kadar erken alırlarsa, hayatlarındaki farkı o kadar çabuk görecekler. Günümüzde gelişen teknoloji sayesinde tanıya hızlı ve kolay ulaşmak mümkün.

ERKEN MÜDAHALE BAŞVURUSU İÇİN DİKKATE ALINMASI GEREKEN KONULAR DA VAR

• Bebeğin doğum kilosu 2500 gramın altındaysa,

• Bebeğin vücut fonksiyonları normalden daha gevşek ise (bebek kucaklandığında akıp gidecek gibi duruyorsa ya da kaskatı kesiliyorsa),

• Sürekli ağlama krizi yaşıyor, atak geçiriyorsa,

• Hareket eden nesneleri takip edemiyorsa,

• Beslenme zorluğu çekiyorsa,

• Yüzüne baktığınızda mimikleri oynamıyorsa,

• Başını tutmakta zorluk çekiyorsa,

• Sürekli aynı pozisyonda kalıp, kendini hareket ettirmiyorsa mutlaka bir Çocuk Nöroloğu’na başvurmaları gerekmektedir.

AİLELERİN ÖĞRETİCİ OLMASI GEREKİYOR

Cerebral Palsy’li çocuklar normal gelişim gösteren çocukların rahatlıkla yapabileceği, öğrenebileceği şeyleri öğrenmekte zorluk yaşayabildikleri için ailelerin öğretici olması daha da önem kazanır. Aileler, çocuklar için yapılan bütün desteklerin tedavi amaçlı değil eğitim amaçlı olduğunu benimsemelidir. Tedavi odaklı bakış açısı yerine eğitim odaklı bakış açısı ile Cerebral Palsy’li çocuğa yaklaşılırsa çocuk sosyal hayatın içinde, yaşama katılan ve uyum yeteneği yüksek bir şekilde devam eder. Aynı şekilde eğitim bakış açısı ile çocuğun çevreyle, akranlarıyla, oyuncaklarıyla vakit geçirmesi yine en az terapi kadar öğrenme fırsatı sağlayacaktır.