Bipolar bozukluğu mevsim geçişlerinde farklı etkilere yol açabiliyor

Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Dilek Sarıkaya, bipolar bozukluk hakkında bilgi vererek sonbaharla arasındaki ilişkiye dair değerlendirmede bulundu.

Her 100 kişiden 2-3’ünde görülebiliyor

Bipolar bozukluğun “iki uçlu duygudurum bozukluğu, manik depresif bozukluk, iki uçlu mizaç bozukluğu, bipolar affektif bozukluk” gibi isimlerle de adlandırıldığını belirten Dr. Dilek Sarıkaya, “Bipolar bozukluk toplumda her 100 kişiden 2 veya 3’ünde görülebilen ruhsal bir hastalıktır. Erkeklerde ve kadınlarda görülme oranı eşittir ve ortalama başlangıç yaşı 20–25 yaş civarındadır” dedi.

Hastalığın genel olarak taşkınlık (mani) ve çökkünlük (depresyon) dönemleri ile karakterize olduğunu kaydeden Sarıkaya, “Birbirlerine zıt gibi görünen bu iki hastalık dönemi yatışma ve alevlenmelerle seyreder. Hastalık dönemleri dışında ise hasta hemen tamamen normale döner. Ancak bazı hastalarda günlük yaşamı kısmen de olsa etkileyen kalıntı belirtiler devam edebilir” dedi.

Taşkınlık döneminde riskli davranışlar ortaya çıkıyor

Taşkınlık (mani) döneminin duygudurumun çok yükseldiği, hastanın aşırı coşkulu olduğu bir dönem olduğunu kaydeden Dr. Sarıkaya, “Bu dönemde hastada abartılı önemli düşünceler veya ayağı yere basmayan projeler, kendini olduğundan çok daha yüksekte hissetme, büyüklük düşünceleri, sinirlilik veya aşırı neşe hali, özgüven artışı, düşüncelerin hastanın zihninde adeta yarışması, kendini aşırı enerjik hissetme, uyku gereksiniminde azalma, hatta uyku gereksinimini inkar etme, sonuçlarını düşünmeden heyecanlı veya riskli faaliyetlere kalkışmak (çok fazla para harcama, aşırı hızlı araba kullanma, riskli cinsel aktivite) gibi belirtiler görülebilir” dedi.

Çökkünlük döneminde mutsuzluk, içe kapanma görülüyor

Çökkünlük (depresyon) döneminin ise taşkınlık döneminin tam tersi olduğunu belirten Sarıkaya, “Bu dönemde; mutsuzluk, karamsarlık, umutsuzluk, özgüvende azalma, değersizlik hissi, abartılı suçluluk veya pişmanlık düşünceleri, eskiden zevk aldığı faaliyetlerden zevk alamama, iştahsızlık veya uykusuzluk gibi değişiklikler, dikkat ve konsantrasyonda bozulma, enerji azalması ve halsizlik, ölüm ve intihar düşünceleri ortaya çıkabilir” uyarısında bulundu.

Bipolar bozukluktaki duygu iniş çıkışları keskindir

“Bütün insanların duygusal dünyasında, ruh halinde değişiklikler, inişler-çıkışlar olur. Herkes günlük yaşamında dakikalar, saatler veya bazen birkaç gün süren öfke, sevinç, üzüntü, coşku, keder, huzursuzluk, endişe duyguları arasında iniş çıkışlar yaşayabilir” diyen Dr. Sarıkaya, “Ancak bipolar bozuklukta; yaşamsal olaylarla kısmen veya tamamen ilişkisiz olarak, uzun süren, keskin iniş çıkışların olduğu, düşünceleri, duyguları, davranışları ve kişinin işlevlerini, yaşamını etkileyen yoğun duygudurum değişimleri yaşanır. Her ne kadar hastalığın sık görülen belirtileri birçok kişide benzer olsa da, belirtilerin şiddeti ve ortaya çıkış şeklinin kişiden kişiye değişiklik gösterebileceği de akılda tutulmalıdır” dedi.

Sonbaharda çökkünlük, ilkbaharda taşkınlık ortaya çıkıyor

Bipolar bozukluğun seyrindeki en önemli özelliklerden birinin de mevsimsel özellik göstermesi olduğunu kaydeden Sarıkaya, “Hastalar ilkbahar – yaz aylarında taşkınlık, coşkunluk yaşarken, sonbahar – kış aylarında çökkünlük, durgunluk içinde girerler. Hastaların yaklaşık dörtte biri bu mevsimsel özellik nedeniyle ilkbaharın son günleri, yazın ilk günlerinde kötüleşirler. Hastalarda dürtüsel, tepkisel davranışlar, saldırganlık eğiliminde artma, öfke patlamaları, aşırı para harcama, taşkınlaşma, riskli davranışlar sergileme azımsanmayacak oranda görülebilir” dedi.

İntihar riskine dikkat

“Sonbaharın son günleri ve kışın ilk günlerine doğru ise çökkünlük belirtileri ortaya çıkabilir” diyen Dr. Dilek Sarıkaya, “İçe kapanma, isteksizlik, karamsar düşünceler, derin bir mutsuzluk, geleceğe dair ümitsizlik ve zaman zaman intihar düşünceleri ve davranışı görülebilir. Yapılan araştırmalar hastalığın çökkünlük dönemlerinde hastalarda intihar riskinin arttığına dikkati çekmektedir” uyarısında bulundu.