Bebeklerde neden sarılık görülür?

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. İlknur Kılıç, bebeklerin sarılık geçirme nedenlerini ve tedavi şekillerini anlatıyor.

Pek çok yenidoğan hayatının ilk ayında sarılık geçirir. Genelde tehlikeli olmayan bu sarılığa kandaki bilirubin değerinin yükselmesi yol açar. Ancak bazı vakalarda bebeğin kanındaki bilirubin değeri kalıcı hasarlara açacak kadar yükselir.

Yenidoğan dönemi; hayatın ilk bir ayını kapsayan dönemdir. Zamanında doğan bebeklerin %60'ında, prematüre bebeklerin % 80'inde yenidoğan döneminde sarılık görülür. Yenidoğan sarılığı sarı renkli bilirubin pigmentinin deride ve göz akında birikmesi ile ortaya çıkmaktadır. Bebeğin önce göz akı, sonra derisi sararır. Genellikle baştan ayaklara doğru sarılık ilerler. Sarılık bacaklara ulaşmışsa bilirubin düzeyi önemli derecede yüksek olabilir.

Neden bilirubin kanda yükselir?

Bilirubin kanda bulunan kırmızı kürelerin parçalanması ile ortaya çıkar. Anne karnında bebeğe gelen damarlarda oksijen miktarı düşüktür. Bebeğe yeterli oksijen taşınabilmesi için fazla miktarda kırmızı küreye ihtiyaç vardır. Doğum sonrası ise solunum ile gereken oksijen karşılanır ve gerekenden fazla olan kırmızı küreler yıkılır. Bu süreçte bilirubin oluşur. Oluşan bilirubin karaciğerde bazı işlemlerden geçtikten sonra safra yolları aracılığı ile bağırsaklara gelir ve dışarı atılır. Yeterli beslenme bilirubinin uzaklaştırılmasını kolaylaştırır.

Tüm yenidoğan bebeklerde bilirubin değerleri normalden yüksektir. Bu, son derece doğal bir durumdur. Bilirubin değeri 5mg/dl'ye ulaştığında yüz ve göz akında sarılık başlar, 15 mg/dl'ye çıktığında ise tüm vücut sararır. Bebeklerin yaş ve kilolarına göre zarar vermeyecek bilirubin düzeyleri bilinmektedir. Kan bilirubin düzeyleri bu değerlerin üzerine çıkarsa önce ışık tedavisi (fototerapi) yapılmaktadır.

Bilirubin düzeyleri kan değişimi sınırlarını aşmışsa bebeğin kanı değiştirilmektedir. Aksi halde bilirubin pigmenti kandan beyin dokusuna geçerek bebekte nörolojik bozukluklar oluşturur. Kernikterus, aşırı yüksek bilirubin düzeylerinin beyin dokusunu bozması ve sekellere neden olmasıdır.

Yenidoğan sarılığı bulaşıcı değildir!

Mikropla bulaşmaz. Yenidoğan döneminde sarılığın ciddi düzeyde olmasına neden olan bazı faktörler vardır; yeterli beslenememe, kan grubu uygunsuzlukları, bebekte hipotiroidi, idrar yolu enfeksiyonu, bazı enzim eksiklikleri, metabolik hastalıklar bunlardan birkaçıdır. Bazen beklenenden daha yüksek bilirubin düzeylerinin nedeni bulunamamaktadır.

Prof. Dr. İlknur KILIÇ'ın yapmış olduğu, Int J Clin Pharmacol Ther dergisinde yayınlanan çalışmasında; Japonlarda sık olarak bulunan ve yenidoğan sarılığına neden olan bir mutasyonun Türkiye'de de var olduğu, yenidoğan bebeklerde sarılığa neden olduğu gösterilmiştir. Yenidoğan bebekler sarardığında doktora götürülmesi, bilirubin düzeyinin tespiti ve durumun ciddiyetini saptamak için önemlidir.