Bebeklerde mantar: Belirtileri, nedenleri, tedavisi

Mantar, nemli ortamlarda hızla çoğalan ve mikroskop gibi aletlerle görülebilecek kadar küçük mikroorganizmalardır. Bu organizmaların üremek için sıcağa ve neme gereksinimi vardır. Tüm mantar hastalıkları bulaşıcıdır ve kolaylıkla yayılabilir. Bebeklerde mantar, genellikle bez bölgesinde olmak üzere ağız, bazen de koltukaltlarında görülebilir.

BEBEKLERDE MANTAR NEDEN OLUR?

Mantarlar sıcak, nemli, ıslak, terli ve kapalı vücut bölgelerini severler. Bebeklerin cildi yetişkinlere göre çok daha ince ve hassastır. Özellikle sık değiştirilmiyorsa bez bölgesi tam da mantarların istediği üreme ortamını sağlar. Özellikle pişik gelişmişse fırsatçı mikroplar olarak mantarlar burada hızlıca çoğalır. Bebeklerin savunma sisteminin daha zayıf olması mantar enfeksiyonlarına da zemin hazırlar. Özellikle antibiyotik kullanımı sonrası doğal flora zarar gördüğünde boşluğu fırsatçı mikroplar olarak mantarlar doldurur. Antibiyotiği bebek doğrudan almış olabileceği gibi anneye verilen antibiyotik de sütle geçerek benzer etkiyi yapabilir. Ayrıca tatlı içecekler mama dahil ağızda kalan yiyecek artıkları da candidal (pamukçuk) enfeksiyon oluşumunda rol oynayabilir.

HANGİ SORUNLARI BERABERİNDE GETİRİYOR?

Bebeklerde mantar önemli bir sorundur. Bebeklerde mantar enfeksiyonu eğer ağızda olursa emmede azalma ve besleme güçlüğüne yol açar. Buna bağlı halsizlik ve huzursuzluk görülür. Bez bölgesinde mantar enfeksiyonu olduğunda kaşıntı, yanma, ağrı gelişir.

BEBEKLERDE MANTARIN BELİRTİLERİ

Bez bölgesi derisinde parlak kırmızı lezyon ve onun çevresinde çok sayıda küçük satellit (uydu) lezyon olarak görülür. Pul pul deri dökülmeleri ve iltihaplanmalar da oluşabilir. Ağız içinde olduğunda dil yüzeyinde, dudak içinde ve yanak içlerinde beyaz ya da gri-beyaz renkteki plaklar şeklinde kendini gösterir. Bu görüntü nedeniyle halk arasında pamukçuk olarak isimlendirilmiştir.

BEBEKLERDE MANTAR NASIL GEÇER?

Pamukçuk oluşmuşsa karbonatlı su ile ağız içindeki lezyonları temizlemek ve sonrasında mantar karşıtı damlaları ağız içerisine uygulamak tedavi için yeterlidir. Bez bölgesinde oluşan mantar enfeksiyonları için sık sık bez değiştirilmeli ve yeni bezi bağlamadan önce bebeğin altı açık bırakılıp cildin kuruması beklenmelidir. İlaveten mantar karşıtı kremler kullanılır. Eğer antibiyotik tedavisi sonrasında mantar enfeksiyonu gelişmişse mümkün olan ilk fırsatta antibiyotik kullanımı kesilmelidir. Bebek mamayla besleniyorsa mama sonrası bebeğe az da olsa su verilip ağız içinde kalan mama artıklarını da yutması sağlanmalıdır.

DİAPER DERMATİT (PİŞİK) NEDİR?

Bebek bezinin temas ettiği alanda gelişen inflamatuar reaksiyona diaper dermatit (pişik) adı verilir. Yeni doğan ve bebeklerde en sık görülen cilt hastalıklarından biridir. Klinik olarak genital alan, kalça, uyluğun üst kısımları hatta karın alt kısımları da etkilenir. En sık 9-12 ay arası bebeklerde görülür. Hafif olgularda o bölgelerde deride kızarıklık, daha ağır olgularda ise sulu lezyonlar ve açık yaralar oluşabilir.

BEBEKLERDE PİŞİK NEDEN OLUR?

Diaper Dermatit (pişik) gelişmesinde temel nedenler arasında;

• Sürtünme: Deri kıvrımlarının birbirine sürtünmesi, cildin çocuk bezine sürtünmesi, cilt yüzeyinde bozulmalara neden olarak pişiğin başlaması için zemin oluşturur.

• Nem: Emici ve jel oluşturucu özelliğe sahip çocuk bezleri her geçen gün daha da kaliteli hale getirilerek üretilseler de, bez bölgesindeki nem ortadan kaldırılamıyor. Sürtünme nedeniyle oluşan hasarla, nemin de eklenmesiyle cildin bariyer görevi bozulur ve pişik oluşumu kolaylaşır.

• İdrar ve dışkı: Zedelenmiş deride, idrardan oluşan amonyak ve dışkıda bulunan sindirim enzimleri önemli pişik nedenidir.

• Yetersiz cilt bakımı: Hijyen kurallarına uyulmaması, uygun olmayan sıvı sabunlar, bakım kremleri, pudra, alt bezinin sık değiştirilmemesi de pişiğe yol açabilir.

• Mikroorganizmalar: Bakteri ve mantarlar, zedelenmiş deride çok kolay üreme gösterirler.

• Alerjik cilt yapısı: Atopi, bez bölgesindeki hasar ve hassasiyeti arttırarak pişiğe neden olabilir.

• Sık yapılan ve sıvı kıvamda gayda: Sık ve sıvı kıvamda yapılan gayta daha fazla sindirim enzimi içerdiği için pişik yapabilir.

• Antibiyotikler: Herhangi bir enfeksiyon nedeniyle kullanılan antibiyotikler pişiği kolaylaştırırlar.

BEBEKLERDE MANTAR VE PİŞİK AYRIMI

Pişik, bez bölgesi derisinde parlak kırmızı lezyon ve onun çevresinde çok sayıda küçük satellit (uydu) lezyon ortaya çıkmış ise akla C. Albicans yani mantar enfeksiyonları gelir. Pratik olarak 3 günü geçen diaper dermatitte olaya mantar da eklenmiş olarak kabul edilir ve ona göre tedavi yapılır.

PAMUKÇUK NEDİR?

Pamukçuk en sık olarak yeni doğan döneminde ve süt çocukluğu döneminde görülür. Pamukçuğa normalde ağızda küçük miktarda bulunabilen ‘candida albicans’ adlı bir mantar yol açar. Annede vajinal mantar enfeksiyonu varsa bebek doğum kanalından geçerken mantara maruz kalır ve doğumdan kısa bir süre sonra pamukçuk gelişebilir. Pamukçuk çıkan çocukta ağız içinde, yanaklarda, damakta ve dudak iç kısımlarında tipik beyaz ya da gri beyaz renkteki plaklar görülür. Anne sütü emen bebekler annelerin memelerindeki enfeksiyondan pamukçuk olabilirler. Antibiyotik kullanan ve emziren annelerin bebeklerinde veya antibiyotik tedavisi uygulanan bebeklerde ağızlardaki doğal flora (organizma dengesi) bozulacağı için mantarların çoğalmasında uygun ortam oluşur ve pamukçuk gelişebilir.