Bebekler ne zaman görmeye başlar?

Her iki göz ile ayrı ayrı belli bir mesafeden belli boyutta bir cismi görebilme, tüm renkleri ayırt edebilme, çevreyi belli bir genişlikte görebilme, aydınlıkta belli miktarda silik cisimleri ve karanlıkta belli boyutta cisimleri ayırt edebilmeye normal görme denir.

GÖRME NE ZAMAN BAŞLAR?

Doğumdan sonra ilk ışıkla beraber görme başlar. Anne karnındayken bebeklerin ışığı ayırt ettikleri bilinir ama buna gerçek anlamda “görme” demek mümkün değildir.

BEBEKLERİN GÖRMESİ DOĞUMDAN HEMEN SONRA NASILDIR?

Bebekler karanlık ve aydınlığı ayırt etmelerine rağmen ilk 1 ay içinde duruma tam uyum sağlayamadıkları için uykuları düzenli değildir. İnsanlarda geceyi gündüzden ayırma işini aydınlığı karanlıktan ayıran hücreler yapar. Bebeklerde göz ile beyin arasındaki iletişim başlangıçta düzenli olmadığı için gecenin ortasında uyanabilirler. Ama bir süre sonra bu iletişim normal bir şekilde çalışmaya başlar ve bebeklerin uyku düzeni normale girer. 

Normalde bir bebeğin ilk birkaç haftada ışığa tepki vermesi, ilk 3 ayda göz göze gelmesi beklenir. Birkaç aylık bebekler net göremezler. Kendilerinden en fazla 50-100cm uzak mesafedeki kişileri ve cisimleri seçebilirler. Bu yaşta çevre görmeleri merkezi görmeden daha iyidir.

BEBEKLER NEDEN ERİŞKİNLER KADAR İYİ GÖREMEZ?

Doğumdan sonra bebeklerin sinir sistemi henüz tam gelişmemiştir. Bu yüzden konuşamazlar, yürüyemezler ve başka birçok işi hemen yapamazlar. Sinirlerin tam kapasiteyle çalışabilmesi için çevrelerinde bir kılıf olması gerekir. Nasıl elektrik teli çevresindeki plastik kılıf olmadığında kaçak yapar elektriği iletemezse, sinirler de kılıf olmayınca beyinle vücut arasındaki iletileri getirip götüremezler. Kılıfların tamamlanması zamanla olur. Görme, konuşma ve yürüme de zamanla gelişir. 

Görme, temelde canlılar için tehlikelerden korunmak ve besin bulmak için gereklidir. Bu açıdan zaten bebeklerin sadece annesini veya biberonu görmesi de yeterlidir. Diğer bir deyişle sadece 50 cm uzaklığa kadar olan mesafeyi görmeleri gerekli ve yeterlidir. Gidemeyecekleri mesafedeki bir cismi veya kişiyi görmeleri gerekli değildir.

GÖRME DUYUSU NE ZAMAN TAMAMLANIR?

Bebeklerde başlangıçta 50 cm mesafede olan görme, hareket yeteneklerinin artmasıyla beraber gelişir. Bebekler yeni doğduklarında sadece karşılarında ve yakın mesafede duran görüntüleri görebilirken zamanla başlarını da oynatarak ve çok yanlara bakamayarak izlerler. Daha sonra sadece gözleriyle, başlarını oynatmadan ve daha yanlarda duran cisimleri izleyebilirler ki, elini uzatıp yakalama ancak bu dönemden itibaren başlar. 6 aylıktan itibaren yakında olan hareketli cisimleri izlemesi artar. 5 yaş civarında erişkinlerle aynı düzeye varır. Ama bu yaşta hala gelişme sürer. 7-9 yaşından sonra gelişme tamamlanır. 

GÖRME KENDİLİĞİNDEN Mİ GELİŞİR?

Görme kendiliğinden gelişmez, görmenin gıdası uyarıdır. Karanlık bir mağarada büyüyen veya her iki gözünde katarakt gibi görmeyi engelleyici bir perde bulunan çocukların görmesi normal miktarda gelişemez. Beyindeki görme merkezi hücrelerinin gelişmesi için ışıklı, şekilli, hareketli, renkli uyaranlara (cisimler, şekiller, canlılar) bakılması gereklidir. 

Bu açıdan görme diğer duyulardan farklıdır. İşitme, dokunma, tat alma ve koku alma duyuları uyarısız da gelişir, sadece uyarılarla daha becerikli olurlar. Müzik dinlemek işitmeyi daha becerili, değişik tat ve kokularla karşılaşmak tat alma ve koku alma duyularını daha eğitimli hale getirir.

AY AY GÖRME GELİŞİMİ

Görme gelişim hızı her çocukta farklılık gösterebilir.

0-2 ay: 25-50cm mesafeden ışığı, canlı ve tek renkli (mavi hariç), parlak ve büyük cisimleri görür, ışığa bakar. Annesini fark eder. Çevredeki cisimleri merkezdekilerden daha iyi görür. Görme yaklaşık yüzde 5 düzeyindedir.

2-3 ay: Kendisine yakından bakan birisiyle göz göze gelebilir. Yatay eksende hareket eden ışık ve canlı renkli, parlak, büyük cisimleri izlemeye başlar. Bir süre sonra da dikey eksende hareket eden ışık ve canlı renkli, parlak, büyük cisimleri izlemeye başlar. Dairesel şekilde dönen cisimleri izleme en son gelişir. 

3-6 ay: Canlı renkli, parlak, büyük cisimlerin yerini algılar ve tutmaya çalışır.

6-10 ay: Giderek daha küçük cisimleri daha uzaktan (1-3 m) görebilir ve tutmaya çalışır. Daha önceden tanıdığı bir cismim yarısını da görse tamamını tahmin edip tanıyabilir. Görme yaklaşık yüzde on düzeyindedir.

10-18 ay: Daha uzak mesafelerdeki (3-6m) cisimleri görebilir, kişileri tanıyabilir.

18 ay: Oyuncakların ayrıntısını, resimli kitaplardaki resimleri net görebilir, tanıyabilir.

24 ay: Cisimlerin en küçük ayrıntısını görebilir, benzerlikleri ve farklıkları ayırt edebilir.

3 yaş: Görmesi erişkin görmesinin yaklaşık yüzde 80’ine ulaşmıştır.

Göz Nörolojisi Uzmanı
Prof. Dr. Pınar Aydın

Kaynak: Pınar Aydın - Az Gören Çocukların Aileleri İçin El Kitabı, Arkadaş Yayınevi, Ankara, 2011