Bebek mamalarında “melamin” tartışması

Bakanlığın Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliği’ne “Bebek mamalarına 1 mg melamin bulaşabilir” eki tartışma yarattı. Uzmanlar uyardı: “Melamin böbrek rahatsızlıklarına neden olur.”

Milliyet Gazetesi’nden Damla Yur’un haberine göre, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliğ’inde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik hazırladı. 19 Aralık 2012’de Resmi Gazete’de yayınlanan yönetmeliğe göre, “Gıdaların 1 kilogramında maksimum 2,5 mg ve bebek formüllerinin toz halde olanlarının 1 kilosunda maksimum 1 mg olmak üzere melamin bulunabileceğine” karar verildi. Bu yeni yönetmelikle limit getirilmiş oldu. Bakanlık ayrıca bebek mamalarında hiçbir bulaşığın olmadığını da eklerken, “1 mg altındaki melamini kabul ediyoruz ama zaten hiç olmaması gerekiyor” dedi.

Bakanlıktan edinilen bilgiye göre, yönetmelikteki limitler Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi’nin (EFSA) belirlediği bir standart. Uzmanlar ise EFSA’nın belirlediği standartlara değer verilmemesi gerektiğini belirterek, 1 mg melaminin çocuk sağlığını etkileyebilecek bir ölçü olduğunu kaydetti ve “EFSA endüstriyle iç içe geçmiş bir kurum. Limitlerinin bağlayıcılığı da yok” dedi.

“Azından bir şey olmaz” düşüncesi son derece yanlış!

Melaminin zararlı ya da zararsız olduğunun bilinmediğini fakat “Azından bir şey olmaz” düşüncesinin son derece yanlış olduğunu belirten İstanbul Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü Radyasyon Onkolojisi uzmanı Yrd. Doç. Dr. Yavuz Dizdar, sözlerine şöyle devam etti:

“1 mg melaminin insan sağlığını doğrudan etkilediğine dair elle tutulur bir veri yok. Fakat bu verileri yaratmak, önlem almak için birkaç bebeğin Çin’deki gibi ölmesi gerekmiyor. Önlem alınacağına ek 1 mg melamin olabilir maddesi çıkıyor. Sütün ya da mamanın içindeki protein miktarı bağlayıcı eğer kalitesizse ürün protein varmış gibi göstermek için melamin katılıyor çünkü yöntem melamini ayırt etmiyor. İçine melamin koyularak yöntem şaşırtılıp protein açısından zengin gösteriliyor. Bu durum ürüne melaminin bulaşmasından öte bilinçli olarak kötü niyet göstergesi. Melamin tabaklarda bile insan sağlığını tehdit ettiği için kullanılmazken bebek mamalarına ‘1 mg bulunabilir’ yönetmeliği doğrudan bebek sağlığını hiçe saymaktır.”

Dizdar, melaminin böbrek taşı, böbrek iltihabı, böbrek yetmezliği idrarda kan, idrara çıkamama ya da az çıkma gibi sağlığa zararlar oluşturabileceğine belirterek bu sorunların ölüme yol açabileceğini de söyledi.

Vitamine gerek yok

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Beslenme ve Metabolizma Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ahmet Aydın ise şunları söyledi:

“Bebek sağlığı bu kadar hafife alınmamalı. ‘Plastik sanayide kullanılan bir madde bebek mamasına bulaşabilir esnekliği’ doğru değil. Firmalar bu rahatlıkla kontrolsüz ürün yapacaklar. Anne ürünü aldığında bir bakacak, arkasına protein açısından zengin ama bilmeyecek proteini melaminden aldığını.”

Mümkün olduğu kadar annelere bebeklerini özellikle ilk 6 ay anne sütüyle emzirmelerini önerdiğini söyleyen Aydın, “6 aydan sonra da anne sütü ile beraber kendi yaptıkları yoğurt veya kefiri vererek ek gıdaları yavaş yavaş alıştırmalarını öneriyorum. Evde yapılan yoğun baharatlı ve tuzlu olmayan yemekleri ezerek besleyebilirler” dedi.

Peki, mama seçerken nelere dikkat edilmeli?

SGS Türkiye Tüketici Ürünleri Gıda Bölümü Teknik Satış Yöneticisi Nur Altuğ, mama seçerken nelere dikkat edilmesi gerektiğini şu şekilde sıralıyor:

“Mama seçerken, içeriğindeki protein, yağ miktarının anne sütüne yakın olması, nişasta ihtiva etmemesi, kontamine (dışarıdan bulaşma ile saflığını kaybetmiş) olmaması aranılacak en önemli özelliklerdir. Günümüz koşullarında, teknolojik ve klinik ilerlemelerle bilinen markaların hemen hemen hepsinde aynı değerde olması mümkün olmamakla birlikte anne sütüne yakın içerik karşılanıyor. Asıl önemli olan, mamanın içinde neler olduğundan çok neler olmamalı sorusunun cevabıdır” diyor.

Altuğ, “ Bazı mama markaları kendi internet siteleri üzerinden, yaptırdıkları kontrol analizlerinin sonuçlarını paylaşıyorlar, mama seçilirken bunlar da incelenebilir ve ona göre karar verilebilir” önerisinde bulunuyor.

Mamanın içeriği kadar ambalajı da önemli

Altuğ, mama ambalajları ile ilgili de şu önemli hatırlatmayı yapıyor: “Ambalaj, tüm gıdalarda olduğu gibi bebek mamasında da çok önemlidir. Üretildiği andaki özellikleri muhafaza etmesi açısından kesinlikle hasar görmüş, yıpranmış, yırtılmış, patlamış ürünler kullanılmamalıdır. Son kullanma tarihine dikkat edilmeli ve etiketin üzerinde belirtilen saklama koşullarına uygun şartlarda kullanıma sunulduğundan emin olunmalıdır. Cam kavanozlu, kilitli ambalajlı mamalar, açıldıktan sonra belirli süre kullanılabildiği, bu süre içerisinde muhafazasını kolayca sağlayabildiği için bu ambalaj çeşitleri tercih edilmelidir.”