Aşağılık kompleksi nasıl yenilir?

Aşağılık kompleksi yaşayan birey kendisini diğerlerinden fiziksel ya da ruhsal olarak zayıf ve eksik görme eğilimindedir. Aşağılık kompleksinin bir ruhsal hastalık olmadığını bir psikolojik durum olduğunu bu noktada vurgulamak gerekir. Her insanın doğumundan itibaren zihninde oluşturduğu kendisi ve çevresindekilere ilişkin fotoğraflar bulunur. Bu yaşam senaryosunda kişinin kendi fotoğrafı iyi değil diğerlerininki iyi ise kişi aşağılık duyguları yaşayabilir.

Fiziksel özellikler aşağılık duygularına yol açabilir

Ergenlik döneminde kişi kendini bir sahnede yaşıyormuş gibi görür, sanki herkes onu izlemekte ve takip etmektedir. Eğer vücudunda beğenmediği bir tarafı varsa ve bu dönemin sonunda bu özelliklerle barış sağlayamadıysa yine aşağılık duygularına kapılabilir.

Aşağılık kompleksi yaşayan kişilerde görülen bazı özellikler

Her ne sebeple olursa olsun aşağılık kompleksi yaşayanlarda bazı özellikler görülür:

• Bu kişiler öncelikle eleştiriye karşı düşük toleransa sahiptirler. Çok naif ve yapıcı bir eleştiriyi bile kaldıramaz, bunu kişisel bir saldırı olarak algılayabilirler. Buna karşın etraftakileri sürekli eleştirirler, böylece kendilerinin çok da kötü olmadığını hissetmeye yönelik aşağılık duygularını telafi çabaları vardır.
• Kendi yetersizliklerinin ya da başarısızlıklarının ardında hep başka birini ya da bir şeyi arama eğilimindedirler.
• Rekabetten kaçınırlar, yapabilecekleri şeyleri dahi düşük öz güvenleri nedeniyle yapmaktan çekinirler.
• Bazen bu kişiler kendilerinin övülmesine o kadar ihtiyaç duyarlar ki sosyal ortamlarda kendileri hakkında olumsuz şeyler söyleyip diğerlerinden bunun tam tersini nezaketen de olsa söylemelerini beklerler.
• Zaman zaman aşağılık kompleksinin megalomanlık (yükseklik kompleksi) olarak da kişilerde görüldüğü olur.

Aşağılık kompleksini yenebilmek için neler yapılabilir?

Aşağılık kompleksi çözümlenemediğinde hem kişinin sosyal ve mesleki yaşamı zorluklarla devam eder hem de yakın ilişkide olduğu kişiler olumsuz etkilenebilir. Ayrıca sosyal ilişkilerin geliştirilememesi kişinin yalnızlaşmasına, dışlanmasına neden olur, ki bu durum birçok psikolojik problemi beraberinde getirir. Aşağılık kompleksi ile başa çıkmak ya da bu kompleksi yenebilmek için öncelikle bu sorunun varlığını kabullenmek gerekir. Sonrasında bunun öğrenilmiş ve kendinizle ilgili fotoğrafınıza eklenmiş birtakım hatalı bilgiden kaynaklandığını kabul etmelisiniz. Psikolojik savunmalarınızı bir yana bırakmanız gerekecek ve bu ilk zamanlarda kolay olmayacaktır.

Kimse muhteşem değildir

Her insan bazı şeyleri yapamayabilir. “Yapamam” , “Beceremem” dediğiniz her şey için mantıklı 5 kanıt bulmaya çalışın. Bu kanıtların reel olup olmadığı size göre çok önemli. İçinizden gelen ya da kehanette bulunduğunuz sonuçlar mantıklı kanıtlar değildir. Eğer 5 mantıklı kanıtınız yoksa “Bu durum bana ne kazandırdı bugüne kadar?” diye sorun kendinize, mutlaka kazandırdıkları vardır. Ekstra yorulmamak bile kazançtır. Peki, bu kazançlar kayıplarınızın yanında ne kadar değerli? Sonra “Bunu yaparsam ne olur?” diye sorun kendinize ve maddeler halinde dökün. Çıkan sonuçlar hoşunuza gidecektir. 

Bunlara rağmen davranışlarınızı değiştiremeyebilirsiniz, yoğun kaygı da duyabilirsiniz. Bu durumda bir psikoterapi sürecinden fayda görebilirsiniz. 

Psikolog & Aile Danışmanı
Fazilet Arkat