AIDS hayatımızın içinde... Korunmak için neler yapılabilir?

HIV Nedir?

HIV (Human Immunodeficiency Virus / İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü), kan ve korunmasız cinsel temas yoluyla bulaşan ve vücudun çeşitli dokularına yerleşebilen, ancak esas etkilerini bağışıklık sistemi üzerinde gösteren bir virüstür. HIV, temel olarak CD4+ T lenfositi (kısaca CD4 hücresi) adlı beyaz kan hücrelerini yok ederek bağışıklık sistemini baskılar ve vücudu enfeksiyonlara karşı savunmasız bırakır. Bunun sonucunda normal koşullarda tedavi edilebilen verem, ishal, menenjit, zatürre gibi hastalıklar vücuda ciddi zararlar verir. Bazı durumlarda ise kanserler görülebilir.

AIDS nedir?

AIDS, “Acquired Immune Deficiency Syndrome” (Kazanılmış Bağışıklık Yetersizliği Sendromu)’un kısaltmasıdır. AIDS, HIV olarak kısaltılan “Human Immunodeficiency Virus” (İnsan Bağışıklık Yetersizliği Virüsü) virüsün neden olduğu bir hastalıktır. Hastalık, HIV/AIDS kısaltması kullanılarak da gösterilmektedir.

HIV belirtiler nelerdir?

Virüs, vücuda girdikten 2-4 hafta sonra, ateş, boğaz ağrısı, baş ağrısı, lenf düğümlerinde büyüme, döküntü, bulantı, kusma, ishal, kas ve eklem ağrısı gibi grip benzeri yakınmalar oluşturabileceği gibi, hastaların bir bölümünde bu dönem hiçbir belirti olmadan da geçirilebilir.

HIV infeksiyonunun en ileri evresine AIDS denilmektedir. Virüs, vücudun bağışıklık sistemini her geçen gün biraz daha fazla zayıflatır. Bu nedenle hastalığın başlama döneminde hiçbir tedavi görmeyen hastalarda fırsatçı infeksiyonlar ve kanserler birçok organı birden etkisi altına alarak hastada hayati risklere neden olabilir.

Belirtiler ne kadar sonra başlar?

Virüs, vücuda girdikten 2-4 hafta sonra başlayabileceği gibi hastaların bir bölümünde bu dönem hiçbir belirti vermeden de geçirilebilir.

Doku ve organ nakilleri ile HIV bulaşabilir mi?

Hastalık daha çok kan ve cinsel ilişki yoluyla bulaşır. Ancak infekte organ ve doku nakli yapılan kişilere de hastalık bulaşabilir.

HIV/AIDS tanısı nasıl konur?

HIV/AIDS tanısı hastalığa neden olan virüse karşı vücutta gelişen antikorları veya antikorlarla birlikte virüsün parçası olan antijenleri araştıran kan testleriyle konulur.

Tanı için ilk yapılacak test ELISA testidir. ELISA testinin pozitif bulunması halinde, aynı serum örneği kullanılarak test yinelenir. Yine pozitif bulunması halinde doğrulama testi (Western blot) yapılır. Doğrulama testinin de pozitif çıkması ile hastaya kesin olarak HIV/AIDS tanısı konulur.

HIV’den korunmak için aşı veya ilaç var mı?

HIV’den korunmayı sağlayabilecek etkili bir aşı için çalışmalar devam etmekte olup, henüz uygulama alanına giren bir aşı bulunmadı. HIV bulaşını tamamen önlemese de bulaşma riskini azaltmak için riskli maruziyet durumunda ilaç kullanılması gerekebilir.

HIV’den korunma yöntemleri nelerdir?

• Cinsel ilişki sırasında mutlaka prezervatif kullanılmalı
• Tek eşlilik tercih edilmeli veya birlikte olunacak partnerin virüs taşıyıp taşımadığının kesin olarak bilinmeli
• HIV pozitif virüsü taşıyan, taşıdığından şüphelenilen kişiyle cinsel temastan önce veya sonra profilaktik ilaç kullanılması gerekir.
• Kontrol edilmiş ve gerekli testlerden geçirilmiş kan ürünleri kullanılmalı
• Berber ve kuaförlerdeki jilet, manikür ve pedikür gibi aletlerinin dezenfekte edilmiş olmasından emin olunmalı

HIV nasıl bulaşır?

HIV virüsü insandan insana bulaşır. HIV’i taşıyan (HIV-pozitif, HIV ile infekte) hastanın vücut sıvılarının, bu virüsü taşımayan kişilerin vücuduna girmesiyle HIV bulaşır. HIV şu durumlarda bulaşır;

• Cinsel ilişki
• Kan yoluyla bulaşma (damar içi ilaç bağımlısı olmak, ortak enjektör kullanımına maruz kalmak vb.)
• Anneden bebeğe bulaş
• İnfekte organ ve doku nakli yoluyla bulaş

Tedavisi var mı ve tedavi kesin çözüm mü?

HIV/AIDS’in günümüzdeki tedavi rejimleriyle kesin çözümü bulunmamakla birlikte bu hastalık ilaçlarını düzenli olarak kullanan hastalarda büyük ölçüde kontrol altına alınabilir. Tedavinin hiç kesilmeden ömür boyu sürmesi gerekir.

Anneden bebeğe bulaşır mı?

HIV infeksiyonu, anneden bebeğe gebelik boyunca, doğum sırasında ya da doğum sonrasında anne sütüyle aracılığı ile bebeğe bulaşabiliyor.

HIV taşıyıcı anne bebeğini emzirebilir mi?

HIV pozitif annenin bebeğini mama ile beslemesi en doğru yoldur. Ancak mamanın tıbben yeterli olmadığı koşullarda annenin HIV ilaç tedavisi ve bebeğin de antiretroviral profilaksi (önleyici tedavi) kullanması ile doktor kontrolünde anne sütü verilebilir.

Yeni tanıştığınız birinin HIV olduğunu nasıl anlayabilirsiniz?

HIV; ırk, din, yaş ve sosyoekonomik durumdan bağımsız olarak herkesi etkileyebilir. Damar içi madde kullananlar, hapishanelerde ve diğer kapalı ortamlardaki insanlar, homoseksüel/biseksüel cinsel ilişkiye girenler, erkek veya kadın seks işçileri gibi birden çok cinsel partneri olanlarda HIV görülme riski daha yüksektir.

Korunmasız cinsel temasta erkekten kadına mı, yoksa kadından erkeğe mi bulaşma riski daha yüksektir?

HIV virüsünün cinsel temas yoluyla erkekten kadına bulaşma riski daha fazlayken kadından erkeğe bulaşma riski biraz daha azdır. Yani korunmasız yapılan vajinal temasta HIV’in erkekten kadına bulaşma olasılığı vajenin HIV’in geçmesine izin veren ince zarla kaplı olması, HIV ile enfekte semen sıvısına daha uzun süre maruz kalması ve erkekte HIV’in bulaşması penisin uç kısmından olması nedeniyle kadınlar daha fazla risk altındadır.

HIV ülkemizde ne kadar yaygındır?

Ülkemizin bulunduğu coğrafya itibariyle komşularımıza göre artış oranları belirgin şekilde daha yüksektir. Ülkemizde doğrulama testi pozitif olarak tespit edilen toplam 3356 HIV hastası mevcuttur. Bu hastaların % 83,6’ü erkek, % 16,4’ü ise kadındır. Hastaların 25-29 yaş grubu diğer yaş gruplarına göre daha fazla sayıdadır.