A’dan Z’ye güneşten korunma rehberi

Güneş vazgeçilmez ısı ve ışık kaynağımızdır. Mikroplarla savaşır, bağışıklık sistemimizi güçlendirir, D vitamini sentezini sağlar, kan dolaşımını artırır. Bize yaşama sevinci ve mutluluk verir fakat güneş ışınları deri yaşlanmasının, kırışıklıkların, lekelerin ve deri kanseri oluşumunun da birinci nedenidir. Bu nedenle günlük düzenli olarak güneş koruyucu kullanımı cildimizin sağlığı için çok önemlidir. Dermatolog Alev Eken, güneş ışınlarının en tehlikeli olduğu saatleri ve korunma yöntemlerini anlattı.

Güneşin cilde etkileri, cildin foto tipine (cilt rengine, kalınlığına, saç ve göz rengine, güneş ışınlarına karşı direncine ve bronzlaşma yoğunluğuna bağlı), dışarıda geçirilen zamana, ozon tabakasına, bulutlara, coğrafi bölgelere, mevsimlere, deniz seviyesinden yüksekliğe bağlı olarak değişir. Güneş ışınları saat 10.00-14.00 arasında dik ve etkilidir. Işınların şiddeti yaz aylarında artar. Güneş ışınları bulutlar tarafından emilir. Ancak açık renk ve hassas bir cildiniz varsa, bulutlu havalarda bile güneşten korunmalısınız. Deniz seviyesinden yükseldikçe ışın miktarı daha da artar. Deniz ve havuz gibi ortamlarda güneş ışınları sudan yansır ayrıca UV ışınları suyun 50 cm derinliklerine kadar ulaşır. Işınlar kar ve buzdan da yansır. Kar sporlarıyla uğraşanlar mutlaka güneşten koruyucu kullanmalıdırlar.

Güneşe çıkmadan önce yapılması gerekenler

Güneşten koruyucu ürünler, düzenli, uygun, yeterli miktarda kullanımları halinde, güneşten korunmada altın standarttır. SPF, ürünün cildi güneşin zararları etkilerinden koruyabilme yeteneğidir.

• En az SPF 15 olan koruyucular kullanın.
• Günlük kullanın, sadece güneşe çıkarken kullanılmamalıdır.
• Ürünün emilebilmesi ve film örtü oluşturabilmesi için dışarı çıkmadan en az 15-20 dakika önce, kuru deriye uygulayın. Her 2 saatte bir tekrarlayın. Yazın güneşlenirken, deri tipinize bağlı olmaksızın ürünü baştan ayak parmaklarınıza kadar olan alana sürün.
• ½ tatlı kaşığı ürünü ayrı ayrı her iki kol, yüz ve boyun için kullanın.1 tatlı kaşığı ürünü ise her iki bacak, göğüs ve sırt için ayrı ayrı kullandığınızda etkili koruma sağlarsınız.
• Her iki saatte bir, ayrıca silinme/kurulanma, yüzme ve aşırı terlemeden sonra yineleyin.

Koruyucu ürün seçerken dikkatli olun

• Bileşimlerinde fiziksel koruyucular içeren ürünleri seçin. Bu ürünler daha uzun süreli ve emniyetli koruma sağlayacaktır.
• Makyaj yapıyorsanız sıra ile önce nemlendirici, daha sonra koruyucu ve üzerine fondöteninizi uygulayın. Her iki özelliği de bir arada taşıyan nemlendirici ve fondötenler her zaman daha pratiktir.
• Gölgeye güvenmeyin. Mutlaka koruyucu kullanın.
• Güneş koruyucu kullanmanın yaş sınırı yoktur. Bebek, yaşlı, genç fark etmez herkes güneşin zararlı ışınlarından etkilenir. Bebeklere 6-8 aylıktan itibaren koruyucu uygulanmalıdır. 16 yaşın altındaki çocukların derisi ince ve hassas olduğundan uzun süre dışarıda oynamaları veya gezmeleri ciltlerine zarar verebilir ve kanser riskini artırabilir.

Antioksidanlar kullanın

Deri, güneş ışınları ve diğer olumsuz çevresel saldırılara (hava kirliliği, kimyasal gazlar, sigara dumanı gibi) karşı doğal antioksidan savunma mekanizmalarına sahiptir. Vitaminler (A, C, E, B), beta-karoten, selenyum, alfa lipoik asit, koenzim Q10, melatonin, yeşil çay, üzüm çekirdeği, soya filizi bu maddelerden bazılarıdır. En yüksek antioksidan seviyeleri beslenmeyle ilintili olup, en çok sebze ve meyvelerden alınır. Derinin doğal savunma mekanizmalarına destek olarak bol sebze ve meyve tüketin, antioksidan, vitamin ve mineral içeren diyet destekleri kullanın, antioksidan içeren, nemlendirici kozmetik ürünler kullanın.

"Bilinçsizce güneş ışınlarına maruz kalmak insan vücuduna büyük zarar verir. Bu nedenle anne-babalar, çocukları için nasıl ve ne kadar güneşlenmenin yararlı olduğunu iyi bilmeli, güneş ışınlarından korunma konusu hakkında da bilgi sahibi olmalıdır" diyen Pediatrik Dermotoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Ümit Ukşal, aileleri uyarıyor.

Güneşte fazla kalmak, erken dönemde güneş yanıkları ve güneş çarpması olarak bilinen tehlikeli durumlara neden olur. Deride kızarma, içi su dolu kabarcıklar, şişme, kaşıntı ve ağrı ortaya çıkar. Etkilenen alan genişse bilinç kaybı, yüksek ateş, bulantı, kusma, sıvı kaybına bağlı hayati tehlike dahi olabilir. Bu tehlike, küçük çocuk ve bebekler için daha da büyüktür. Böyle durumlarda hemen doktora başvurmak gerekir.

Tekrarlayan güneş yanıkları ise deride erken yaşlanma ve deri kanserine davetiye çıkarır, son derece tehlikelidir. Deri kanserlerinden korunmak için güneş yanıklarından ve aşırı güneşte kalmaktan korunmak gerekir.

Açık renk gözlüler güneşten daha fazla etkilenir

Çocukların derisi, yetişkinlere göre daha ince ve daha açık renklidir, yağ salgısı çok az olduğu için daha kurudur. Güneş yanığı daha kolay ve çabuk olur. Açık renk saç ve göz rengi, güneşe karşı daha hassas deri tipini gösterir.

Özellikle kızıl saç-açık mavi veya yeşil göz-çilli derisi olanlar güneşten en çok zarar gören kişilerdir. Çocuklarda da açık renk gözlüler güneşten daha fazla etkilenir.

Çocukları güneşten korumak için neler yapılabilir?

1. 11.00-16.00 saatleri arasında çocuklar gölgede olmalıdır.
2. Güneş banyoları sabah veya öğleden sonra belirtilen saatlerin dışında yapılmalıdır.
3. Güneşte kalma süresi, bebekler için 10 dakika, büyük çocuklar için 20 dakikayı geçmemelidir.
4. Çocuğun başı siperlikli bir şapka ile korunmalı, mümkünse uygun bir güneş gözlüğü takılmalıdır.
5. Deniz, kum ve beton zeminden yansıyan güneş ışınları da güneş yanığına sebep olabileceği için çocuk geniş şemsiye altı veya tam gölge alanlarda oynamalı, dinlenmelidir.
6. Bulutlu havalarda ultraviyole ışınları bulutlardan geçerek yanık yapabilir, bu nedenle yazın öğle saatlerinde hava bulutlu dahi olsa, çocuklar açıkta uzun süre kalmamalıdır.
7. Bebek arabalarında geniş tenteli olanlar seçilmelidir.
8. En etkili koruma, şapka ve giysilerle olur, öğle saatlerinde çocuklar giyimli olmalıdır.
9. Giysiler, pamuklu, sık dokumalı olmalıdır. Gözenekli kumaşlardan geçen güneş ışınları yanık yapabilir. Islak giysiler güneş ışınlarını geçirir. Bu nedenle ıslak tişörtle çocuğun denize-havuza girmesi güneş yanığına sebep olur.
10. Uygun güneş kremleri kullanılmalıdır.

Güneş çarpmasına karşı dikkatli olun

Yazın aşırı sıcaklar nedeniyle güneş çarpmasından, çocuklar yetişkinlere oranla daha ciddi boyutlarda etkilenebiliyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Tuna Gül Han, bu durumla karşılaşıldığında yapılması ve yapılmaması gerekenleri sıralıyor.
Yapılan çalışmalara göre güneş çarpması yüzde 90 oranında 6 yaş ve üzeri çocuklarda görülüyor. Bu çocukların yaklaşık 70’inde ise güneş çarpması spor yaparken ortaya çıkıyor. Çünkü bu yaş grubu çocuklar kendi vücutlarının sınırlarını henüz bilemiyor ve dış ortamın olumsuz etkilerini tahmin edemiyorlar. Genellikle vücudun aktif şekilde enerji harcaması dış ortamın yüksek sıcaklığı ile birleşince ortaya istenmeyen tablolar çıkıyor.

Çocuğunuzu 9 adımda güneş çarpmasından koruyun

1. Sıcak hava vücut sıvı dengesi bozulduğunda çok daha tehlikeli olabiliyor. Bu nedenle çocuğunuza bol sıvı içirin.
2. Koyu idrar, yetersiz sıvı alımının belirtisidir. Bu durumda susamış olmasa bile hemen su içirin.
3. Çocuğunuzun ara ara gölge ve su molaları vermesini sağlayın. Net bir zamanlama olmasa da bu süre her yarım saatte bir 10 dakika olabilir.
4. İncecik-pamuklu bir yaz giysisi giydirin. Kıyafeti terleme nedeniyle ıslanırsa değiştirin.
5. Camı açmış da olsanız arabanın içinde yalnız bırakmayın.
6. Aşırı tuz takviyesinden / tuz tabletlerinden kaçının. Bu tür ürenler mide boşalmasını yavaşlatarak sıvı emilimini geciktirirler.
7. Henüz bebeklik döneminde ise battaniyeye sarmak ya da fazladan giydirmekten kaçının.
8. Hava sıcaklığı 28 derece üzerindeyse buna ek olarak bir de nem oranı yüksekse uzun süren ya da ciddi efor gerektiren spor aktiviteleri yapmasına izin vermeyin.
9. Herhangi bir nedenle ateşlendiyse sıcak havalarda dışarı çıkartmayın.