ABD'nin Azeri kozu

‘‘Aliyev Türkiye'de olmasına rağmen Bakü'de başlayan enerji fuarına katılımın yüksekliği de bunu gösteriyor.’’

Bugünlerde Azerbaycan'ın önemini artıran bir başka neden var. Ortadoğu'nun yeniden yapılanması sürecinde Kafkasya, özellikle de Azerbaycan gündemin üst sıralarına hızla tırmanıyor.

Evian'da Zenginler Zirvesi'nde çok önemli bir gelişme gözlerden kaçtı.

Gündemin ilk sıralarını Amerikan karşıtı cephe ile Bush Yönetimi arasındaki buzların erimesi alsa da, arka planda çok önemli bir sürecin düğmesine basıldı.

Rusya, İran'ın Buşehr'deki nükleer tesisine desteğini ağırdan alacağının işaretini vererek, Irak'tan sonra Pentagon'un hemen listeye aldığı İran'a karşı ittifaka temkinli adım attı.

ABD'nin isteği doğrultusunda İran Rusya ilişkilerinde hemen değişikliğe gidilmese de Rusya Nükleer Enerji Bakanı'nın dün yapılan açıklamada, Buşehr'deki nükleer santralin 2005'te biteceğini ilan etmesi, ABD telkinlerinin etkili olduğunun işareti. Çünkü santralin bu yıl sonunda bitmesi bekleniyordu.

Ayrıca Rusya, ‘‘İran'ın Uluslararası Atom Ajansı'nın istediği zaman İran'a girerek incelemelerde bulunması için gerekli izni vermesi’’ konusundaki baskılara da katıldı.

12 Haziran'a kadar Uluslar arası Atom Ajansı'nın İran konusunda hazırlayacağı rapor önümüzdeki dönemin seyrini ve İran'a karşı baskıların şiddetini etkileyecek.

Bu gelişmeler, özellikle de Rusya'nın İran ile ilişkilerinde rota değişikliği, Kafkasya'da yeni ittifaklar ve yeni açılımlar anlamına gelen çok ilginç bir sürece yol açacak.

* * *

PENTAGON'dan yeni haberler geliyor. Amerikalı şahinlerin gözdesi şimdi de İranlı rejim karşıtı Azeriler. Güney Azerbaycan Ulusal Uyanış Hareketi lideri Mahmud Ali Şahregani ile görüştüklerini açıklayan bir Pentagon görevlisi, ‘‘ABD'nin amacı İran halkının özgürlük isteğine desteğimizi bildirmek’’ şeklinde özetliyor görüşmenin çerçevesini.

İran'ı bölmeye yönelik bir ayaklanma peşinde olunmadığı iması yatsa da bu açıklamada, İran'da 30 milyon Azeri'nin yaşadığı göz önüne alındığında, Ortadoğu'nun yeniden yapılandırılması sürecinde Azerbaycan'ın, bölgenin en önemli aktörleri arasında yer alacağı ortaya çıkıyor.

Enerji yatakları ve zenginliği de hesaba katıldığında Azerbaycan'ın bu dönemde ‘‘Büyük Azerbaycan’’ gibi hayaller peşinde koşmayan ama yeni durumu en iyi biçimde değerlendirebilecek istikrarlı ve bağımız bir yönetime her zamankinden daha çok ihtiyacı olacak.

* * *

AZERBAYCAN'ın Cumhurbaşkanı adaylarından İsa Gamber, ‘‘Önümüzdeki dönem, demokrasi dönemi olacak. Biz tüm komşularımızda, bu arada tabii ki İran'da da demokratik rejim görmek istiyoruz’’ diyor. Demokrasiler arası işbirliği Ermenistan sorununda da yeni açılımların gündeme gelmesi demek.

Azerbaycan 17 Ekim'de cumhurbaşkanlığı seçimlerine gidiyor. Bölgeye damgasını vuracak olan bu gelişme Washington ve Moskova'nın büyüteci altında.

On yıl önce, bölgede birbiriyle çatışan Amerikan ve Rus çıkarları şimdi ittifak noktasına ilerliyor. Azerbaycan önümüzdeki dönemde yeni ittifak merkezi olacak.

Evian zirvesine mim koyun ve değişime hazırlıksız yakalanmamak için gelişmeleri izleyin.

Çevremizde hangi bölgeye baksak Türkiye için tek seçenek var. Sorunlarını çözmüş, ekonomisi üçlü bir ülke olmadan, ‘‘kendi halinde bir komşu’’luktan öteye gitmek mümkün değil.