Maskesiz Kalmayalım

Bir maske furyasıdır esiyor. Çin’de ortaya çıkan ardından dünyanın dört bir tarafına yayılan yeni tip koronavirüs (2019-nVoc) salgını son dönemde medikal sektöründe bütün dengeleri değiştirdi. Kuyumcusundan müteahhite, galericisinden marketçisine herkes maske peşinde... Sanmayın ki ihtiyaçtan. Bütün dertleri piyasadan maske toplayıp Çin başta olmak üzere talep gelen ülkelere toplu satış yapmak ya da fahiş fiyattan vatandaşa satmak. Bakın nasıl...

29 Ocak’ta Hürriyet’te Emre Eser imzasıyla ‘Çin’de stoklar tükendi Türkiye imdada yetişti’ başlığıyla Çin’den gelen 2 milyonluk maske siparişini haberleştirdik. Ardından Anadolu Ajansı 31 Ocak’ta İzmir’de maske üretimi yapan bir firmanın ortağına dayandırdığı haberinde Çin’in tek seferde 200 milyon adet maske talebinde bulunduğunu duyurdu. Türkiye’nin yıllık maske üretiminin 150 milyon adet olduğuna vurgu yapılan haberde Çin’den gelen talebi karşılamak isteyen üreticilerin mesai kavramı gözetmeksizin çalıştığına da vurgu yapıldı.

ÜRETİCİ 24 SAAT MESAİYE GEÇTİ

6 Şubat’ta Hürriyet’te arkadaşımız Ece Çelik Zonguldak’tan geçtiği haberinde 214 çalışanı ve yılda 45 milyon maske üretme kapasitesiyle Avrupa’nın en büyük üreticilerinden biri olan şirketin, başta Çin olmak üzere tüm dünyadan gelen talepleri karşılayabilmek için kapasitesini yüzde yüz artırdığını duyurdu. 3 vardiyaya çıkarak 24 saat üretime geçtiklerini söyleyen şirket, Çin ile 2 milyon adetlik anlaşma yapmıştı. Geçen çarşamba günü de Milliyet tanesi 250 TL’ye satılan maskeleri Aylin Rana Aydın imzası ve ‘Maskeli Vurgun’ başlığıyla manşetine taşıdı.

MASKE SİMSARLARI PİYASAYA ÇIKTI

Bu haberleri maske talebinin nasıl çılgın bir şekilde patladığını anlamamız için paylaştım. Firmaların doğrudan Çin ile yaptığı anlaşmalar bir tarafa hastalığın ciddiyetini her geçen gün artması ile birlikte ortaya bir de maske simsarları çıktı. Depo depo, eczane eczane gezen simsarlar iç pazardaki maskeleri çılgın gibi toplamaya başladı. Salgın öncesi 20 kuruşa satılan sıradan 3 katlı maskelerin fiyatı bugün İstanbul’da 5-6 liraya kadar yükselmiş durumda. Üstelik birçok eczanede tükenmiş durumda.

WHATSAPP GRUPLARI SİPARİŞ HATTI GİBİ

Son günlerde bazı Whatsapp gruplarının ortak bir özelliği var: MASKE... Bir kısmı gerçekten ihtiyaçtan, bir kısmı ise ‘satmak’ için çılgınca maske arıyor. Elinde toplu miktarda maske olan, ya da üreticilerden, depolardan maske sözü olan bazı tedarikçiler bu Whatsapp gruplarında açık arttırma düzenliyor. Örneğin 500 bin adet, 1 milyon adet için yapılan pazarlıklarda maskelerin tanesi 3 lira 10 kuruştan alıcı bulabiliyor. Burada sipariş adedi ve maskenin kalitesi, markası etkili oluyor. Üstelik gözler önündeki pazarlık anlaşmayla sonuçlandığında alıcıya 1-2 saatlik zaman tanınıyor. Saat dolduğunda satıcı malı başka birine sattığını açıklıyor.

DOLANDIRICILAR CAN YAKIYOR

Whatsapp gruplarından birine daha önce dahil olan bir ev hanımının dün benimle paylaştığı bilgiler hayli enteresandı. Yazışmalar sırasında çok yüklü miktarda siparişlerin havada uçuştuğunu söyleyen hanımefendi, “Bu gruplarda alıcı ve satıcı anlaşıyor. Ancak sonraki yazışmalarından bazen mal tesliminin yapılmadığı ya da birçok paketin boş çıktığını anladık. Maske alım-satımını fırsat bilen ortada pekçok dolandırıcı var. Elinde özellikle yüklü miktarda maske olduğunu söyleyen bazı kişilerin yüklü peşinat alıp ortadan yok olduğuna ilişkin çok hikaye dinledik. Bu konuda uyarıda bulunmanız için sizi aradım” dedi.

LÜTFEN DURDURUN İHRACATI, YANARIZ

Maskeler karaborsaya düşünce Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan 14 Şubat’ta bir açıklam yaparak, “Tıbbı maskelerde haksız fiyat artışı yapanlara 10 bin lira ile 104 bin lira arasında ceza uygulanacak dedi. Pekcan dün de CNN Türk’te bir açıklama yaparak maske fiyatlarında artışla ilgili toplam 8 firmayla ilgili şikayet geldi. Reklam Kurulu toplantısı 10 Mart’taydı, onu maskeden dolayı 3’üne çektik. Vatandaşlarımız maskede fahiş fiyat şikayetlerini Alo 175’e başvurarak ya da ‘Haksız Fiyat Artışı’ mobil uygulamasından ulaştırabilir” dedi. Sayın Pekcan ve Ticaret Bakanlığı’nın maske konusunu yakından takip ettiği görülüyor. Ancak ortada bu kadar fahiş kârlar dolaşırken acaba cezalar yetersiz mi kalıyor? Hem sağlık gibi hassas bir konuyu suistimal edenleri hem de koronavirüsün ülkemizde de görülmesi olasılığını göz önüne alıp maske ihracatını acilen kontrol altına almamız gerekmez mi? İhracatı kısıtlama hatta gerekliyse tamamen durdurma fırsatçılığa engel olmaz mı? Elbette ihtiyaç fazlamız varsa ihraç edelim. Ancak lütfen bunu devlet kontrolüyle yapalım.

Çin zorunluluktan ihracatı durdurdu, Rusya ise kontrollü ihracat yapıyor. Maske şu anda virüsten korunmak için etkili bir yöntemse bu konuda Ankara’nın alacağı kararlar çok kritik.

GÜVENLİ MASKE NASIL ANLAŞILIR?

Piyasada çok sayıda merdiven altı maske üretimi yapıldığını söylemekte yarar var. Tüketicileri merdivenaltı üretim konusunda uyaran uzmanlar güvenilir maskeyi şöyle tanımlıyor: “Maskeyi maske yapan içindeki filtredir. Ağzınıza taktığınız zaman bakterinin geçmemesini sağlayan bu filtre. Şu an merdiven altı üretimlerde bu filtre hiç kullanılmıyor. Herkes bunu n95 maskesi olarak anıyor. Ancak böyle bir maske yok. N95 bir standarttır. İhtiyaç sahiplerinin FFP2 FFP3 koruma sınıfında C belgeli ürün almaları gerekiyor. Dikkat etmeleri gerekiyor ürünlerin sertifikasyonu. Maskeler 8 saatlik kullanılabiliyor. Ayrıca maskeleri takıp çıkarmak doğru değil.”