Gayrimenkul hapşırdı Çin bankaları hasta

Gayrimenkul sektörünü bir lokomotif gibi düşünün peşi sıra gelen vagonları da ekonomi için önemli diğer sektörler. Her şey yolunda giderken hiçbir sorun yok. Ama lokomotifin başına gelebilecek en ufak bir kaza onunla sınırlı kalmıyor. Trenin kalan kısmını da raylardan çıkarıveriyor.

Bakın Çin örneğine...

Çin’de bir süredir gayrimenkul krizi yaşanıyor. Hatırlarsanız pandemi ile birlikte Çin’de ilginç bir ekonomik çalkantı yaşanmıştı. Önce ülkenin tamamının ardından Shangay gibi önemli ticaret şehirlerinin zaman zaman kapanması ülke ekonomisini sarsmıştı. Kapanmalara paralel gelen çip krizi, konteyner krizi vs de adeta tuz biber ekmişti. Krizler nedeniyle yaşanan işten çıkarmalar ve ekonominin geleceğine yönelik kaygılar tüketimi de frenleyince Çin’in baş döndürücü büyüme serüveni sekteye uğramıştı.

KARPUZ SARIMSAK KARŞILIĞI KONUT

Tüm bu gelişmelerden nasibini alan gayrimenkul sektöründe talep de durma noktasına geldi. Çin’deki konut piyasası, bir projede inşaata başlamadan önce müteahhitlerin kredi almasını yasaklayan yeni bir karardan etkilenmiş bu durum müteahhitleri bir borç krizine sürüklemişti. Öyle ki müteahhitler yeni konut projeleri ve boş kalan evler için ön ödeme olarak karpuz, şeftali, sarımsak ve diğer tarım ürünleri kabul etmeye bile başlamıştı!

Şaka değil gerçek... Devlet tarafından işletilen China News Weekly adlı haber sitesi, ülkenin doğusundaki Nanjing kentindeki bir inşaat şirketinin, çiftçilerden ön ödeme olarak, değeri 100 bin yuanı (yaklaşık 256 bin lira) geçmemek koşuluyla, bir kamyon dolusu karpuzu kabul edeceğini duyurmuştu. Homebuilder Central China Management adlı bir inşaat şirketi tarafından sosyal medyada yapılan açıklamada ise “Yeni sarımsak sezonu vesilesiyle şirketimiz, Qi ilçesindeki sarımsak çiftçilerine fayda sağlamak için yeni bir karar aldı. Çiftçilerin ev almasını kolaylaştıracağız” denilmişti.

KONUT KREDİSİNİ ÖDEMEME AKIMI

Çin’de emlak firmalarının evleri tamamlamadan satmasına izin veriliyor ve müşterilerin yeni mülklerine sahip olmadan önce ipotekli konut kredilerini ödemesi gerekiyordu. Gayrimenkuldeki kriz birden bankalara da sıçradı. Halk inşaatı tamamlanmamış daireler için ipotekli konut kredilerini ödemeyi reddetmeye başlayıverdi. Aklınıza 3-5 milyar dolar gelmesin... Çinli bankalarda tamı tamına 6 trilyon dolarlık ipotekli kredi vardı. Kredi ödememe akını bir artsa bankaların denizaşırı emlak tahvillerinde temerrüde düşmesi işten bile değildi.

İlk domino taşı devrilmiş peşi sıra yıkım başlamıştı.

Gayrimenkul krizinin bankalara faturası iyice belirginleşmeye başladı. Dünkü haberlere bakılırsa, Çin bankaları gayrimenkul sektöründeki kriz nedeniyle 200 milyar dolarlık bir faturayla karşı karşıya. Bu zararın şimdilik bankalar tarafından sindirilebilir boyutta olduğu ifade ediliyor. Ancak korku sürüyor.

Çin’in gayrimenkul sektöründe yaşadığı gelişmeleri yakından takip etmekte, ders çıkarmakta fayda var.

KALDIRAÇLI GELİR DÖNEMİ SONA ERDİ

PEKİN yönetimi, gayrimenkul sektörünü istikrara kavuşturmak için önceliğinin geliştiriciler değil potansiyel ev sahipleri olduğunu açıkladı. Uzmanlara göre yaşlanan nüfus ve gayrimenkulü kamu malı olarak yeniden tanımlamayı hedefleyen politika değişiklikleri Çin’in gayrimenkulün patlama yaşadığı dönemi çoktan geride bıraktığına işaret diyor. Bir de gayrimenkul geliştiricilerinin kaldıraçlı gelir elde ettiği dönemin sona erdiğine...