EYT kimi emekli eder kimi etmez

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın önceki akşam yaptığı açıklamanın ardından yeni yılla birlikte yaklaşık 2 milyon 250 bin kişinin daha emekli olması gerekiyor. Bugünkü gazetemizde yazarımız Noyan Doğan akıllara gelebilecek hemen hemen tüm soruları yanıtlamaya çalıştı. Aylardır olduğu gibi Hürriyet bundan sonra da konuyla ilgili tüm gelişmeleri duyurmaya, analiz etmeye devam edecek.

EYT ile ilgili birkaç konunun altını çizmekte fayda var.

Cumhurbaşkanı Erdoğan Çarşamba akşamı yaptığı açıklamada da altını çizdi. Mevcut sistemde emekli olabilmenin 3 koşulu var.

1- 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta kaydının bulunması,

2- 5000 günlük prim ödemesinin tamamlanması,

3- Kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl sigortalılık süresinin dolması.

8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlar diğer iki koşulu yerine getirmişlerse yani, 5000 günlük prim ödemelerini tamamlamışlarsa, 25 yılda sigortalılık süresini doldurmuşlarsa emekli olmaya hak kazandılar.

8 Eylül 1999 sonrası sigortalı olanların EYT düzenlemesinden faydalanmasına imkan yok. Bu konu dün sosyal medyada hayli eleştirildi. Hatırlatmakta fayda var. 9 Eylül 1999’da Türkiye’de emekli olmanın koşulları değişti. EYT düzenlemesi özetle diyor ki:

“9 Eylül 1999’da sigortalı olan bir kişi o tarih itibarıyla yeni düzenlemeye göre çalışmaya başladı. Yine aynı düzenlemeye göre hangi koşulları taşırsa, kaç yaşına geldiğinde emekli olacağını bilerek çalışma hayatına başladı. Oysa EYT’liler 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olmuş, o zamanki koşulları dikkate almıştı. Örneğin 1995 yılında sigorta olmuş 48 yaşında emekli olacak bir vatandaşa tarihler 9 Eylül 1999’u gösterdiğinde ‘Artık 60 yaşında emekli olabilirsin’ denilmişti. Yani maç başlamış, devam ederken kurallar değiştirilmişti. O yüzden 8 Eylül 1999 tarihi deyim yerindeyse EYT’nin mihenk taşı durumunda.”

EYT kapsamına giren vatandaş sayısının 4-6 milyon arasında olduğu çok yazılıp çizildi. Oysa hatırlarsanız Cumhurbaşkanı Erdoğan çarşamba günü açıklamasında “bugün itibarıyla 2 milyon 250 bin vatandaş kapsama giriyor” dedi. Görüldüğü gibi arada büyük fark var. Öncelikle söylememiz gerekiyor ki yapılan düzenleme ile EYT süreci hemen ocak ayında başlayıp şubat ayında bitmeyecek.

Yukarıda dikkat çektim. Kadınlar için 20, erkekler için 25 yıllık sigortalılık süresi gerekiyor. Bu durumda ortada yaş problemi kalmasa bile örneğin 8 Ocak 1999 yılında sigorta sistemine giren bir erkek vatandaş emeklilik için gereken 25 yıllık süreyi ancak 7 Ocak 2024 tarihinde tamamlıyor. Sigortalılık süresi bakımından binlerce vatandaşın yaklaşık 1-1.5 yıl daha beklemesi gerekecek.

Ayrıca diyelim ki iki koşul yerine geldi. Yani hem 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı oldu vatandaş hem de 25 yıllık sigortalılık süresini tamamladı. Ancak yıllar içinde çalışmasında boşluklar oluştu ve prim gün ödemesi 4500’de kaldı. Eğer askerlik veya hamilelik gibi borçlanıp ödeme yapabiliyor ve eksik günlerini bu sayede tamamlayabiliyorsa sorununu gideriyor.

Ancak bu koşullarda yetmiyor veya prim ödeme gün sayısı çok eksikse o zaman geriye tek çare kalıyor. Eksik prim gün sayısı kadar sigortalı olarak çalışmak ya da çalışmayı sürdürmek. Bu kapsamda örneğin 1000 gün eksiği olan bir sigortalının 3-4 yıl daha çalışması gerekiyor.

Özetlersem, EYT kapsamına girenlerin yapılacak düzenlemeden faydalanması yıllara yayılacak. Konu ile ilgili yasa çıktığında kurallar daha da net belirlenecek ama EYT’nin olmazsa olmazı 3 koşul değişmeyecek. Dün binlerce vatandaş SGK şubelerine koşup gelecek zamlardan etkilenmemek için prim vs borçlarını ödemek için kuyruğa girdi. Daha düşük gecikme faizleri ile borçlanmak için bugün son gün. Anlaşılan benzer sahneleri bugün de göreceğiz. Personel ve sistem bu yükü kaldırabilir mi bilmiyorum ama EYT kapsamına giren sigortalılara belki de yeni yıla sarkacak bir kolaylık sağlanması işleri kolaylaştırır, memnuniyeti artırır.