İtalya seçimlerinden Türkiye’ye

Bundan on yıl önce popülist bir söylemle kurulan sistem karşıtı ‘Beş Yıldız Hareketi’nin anlamlı bir oy artışıyla seçmenin neredeyse üçte birinin (yüzde 32) desteğini alarak ülkenin kilit siyasi aktörü haline gelmesi, seçimin en önemli sonucunu oluşturuyor.

Ancak belki bundan daha düşündürücü olan, başlangıçta zengin Kuzey İtalya’nın ayrılmasını/özerkliğini savunan fikirlerle yola koyulmuş olan  aşırı sağ çizgideki ‘Kuzey Ligi Partisi’nin oyların yaklaşık yüzde 17’sini almış olması. Lideri Matteo Salvini’nin güney İtalyalılar için “Kokuyorlar...” gibi aşağılayıcı ifadeler kullanması zihinlerden çıkmış değil. Göçmenlerin sınır dışı edilmesini savunan Salvini, İslam karşıtı çizgisiyle de tanınıyor.

Silvio Berlusconi’nin başında olduğu muhafazakâr ‘Forza İtalia Partisi’ ise bariz bir gerilemeyle yüzde 14 dolayında oy almış durumda. Soyağacı itibarıyla faşist çizgiden gelen ‘İtalya’nın Kardeşleri Partisi’ de yüzde 4.3 dolayında oy aldı.

Sonuçta ‘Kuzey Ligi’, ‘Forza İtalia’, ‘İtalya’nın Kardeşleri’nin diğer küçük desteklerle birlikte seçim için oluşturdukları ‘Sağ İttifak’ oyların toplam 37.2’sini aldı.

Başını sosyal demokrat çizgideki ‘Demokratik Parti’nin çektiği ‘Sol İttifak’ ise oy kaybına uğrayarak ancak yüzde 22.9 dolayında oy alabildi.

Hükümetin kuruluşunun kolay olmayacağı anlaşılıyor. Bu sonuçlar İtalya’yı ciddi bir siyasi istikrarsızlığın beklediğini haber veriyor.

*

Bu sonuçlar nasıl okunmalı? En iyisi 2014-2016 yılları arasında Türkiye’nin Roma Büyükelçisi olarak görev yapan, geçen yıl Dışişleri’nden emekli olduktan sonra İYİ Parti’nin kurucuları arasında yer alarak Genel İdare Kurulu üyesi olan emekli diplomat Aydın Sezgin’in değerlendirmesine başvurmak.

Büyükelçi Sezgin’e göre bu sonucun gerisinde bir dizi faktör rol oynuyor. Bunların başında İtalyan ekonomisinin uzun yıllardır büyümemiş olması geliyor. Sezgin, genç nüfusta yüzde 40 dolayında seyreden işsizliğin büyük bir sıkıntı yarattığını vurguluyor.

Bir başka önemli faktör ise İtalya’nın Avrupa Birliği içinde en çok göç alan ülke olması. Ortadoğu’dan ve özellikle de Afrika’dan gelen göç dalgası, toplumda büyük bir hoşnutsuzluğa yol açıyor. Diğer AB ülkelerinin İtalya’nın omuzladığı bu yükü paylaşmaktan kaçınması toplumda AB aleyhtarlığının iyice yükselmesine yol açıyor.

Büyükelçi Sezgin, “Sonuçta İtalyan halkında geleceklerine dair büyük bir güvensizlik var. Bu güvensizlik de sisteme karşı olan popülist partilerin, göçmen düşmanlığı yapan siyasi hareketlerin güçlenmesi şeklinde kendisini ortaya koyuyor” diye konuşuyor.

Sezgin’in özellikle dikkat çektiği bir nokta, Beş Yıldız Hareketi’nin aslında ne sağ ne de sol radikalleşmeye gitmeyen bir çizgiyi temsil ediyor olması. Sezgin, “Bu hareket Avrupa için çok değişik bir siyasi tecrübeyi temsil ediyor. Kesinlikle ırkçı bir parti değil. Ama toplumdaki memnuniyetsizliği etkili bir şekilde popülist bir dil kullanarak kendilerine kanalize edebiliyorlar. Başlangıçta AB karşıtı bir çizgi izlemekle birlikte, sonradan AB söylemlerini de ‘AB içinde değişim’ gibi bir çizgiye gelerek yumuşattılar” diye konuşuyor.

*

İtalyan siyasetinin girdiği bu türbülans kuşkusuz Türkiye’nin Avrupa Birliği ile ilişkileri bakımından da önem taşıyor. Başından beri Türkiye’nin AB içinde en sıcak ilişkilere sahip olduğu ülkeler arasında yer alan İtalya, tam üyelik sürecine başından beri tutarlı bir çizgi içinde destek verdi.

Kuşkusuz seçimin Türkiye’ye dönük sonuçlarını kestirebilmek açısından nasıl bir hükümetin kurulacağını da görmek gerekiyor. Ancak her halükârda Avrupa Birliği’ne daha şüpheci ve sorgulayıcı bir şekilde yaklaşan bir İtalyan hükümetinin işbaşı yapacağını öngörmek mümkün.

Aydın Sezgin de “İtalya’da alınan sonuç Türkiye’nin AB ile ilişkilerinde büyük bir sarsıntı yaratmayabilir. Ancak alınan sonucun bu ilişkileri en azından kolaylaştırmayacağını tahmin etmek güç değil” diye konuşuyor.

Sonuçta pek çok AB ülkesinde görüldüğü gibi popülizmin bayrağının İtalya’da da yükselmesi, liberal değerlerin ön planda olduğu çoğulcu Avrupa ideallerinden uzaklaşma yönelişinin yaşlı kıtada artık güçlü bir çizgi haline geldiğini gösteriyor.