İçişleri Bakanlığı düzensiz göçmenlerle ilgili hesabı nasıl yapıyor?

İkinci yazım, İçişleri Bakanlığı’nın kamuoyuyla paylaştığı resmi veriler analiz edildiğinde ortaya çıkan bir soruyu da gündeme getiriyordu. Yakalanan düzensiz göçmenlerin sayısı, bunlardan sınır dışı edilenlerin çok üstünde kalıyordu. Örneğin, 2016 sonrasında altı yılı aşkın süre zarfında toplam 320 bin kaçak göçmen sınır dışı edilirken, yalnızca tek başına 2019 yılında Türkiye’de 454 bin bu durumda kaçak yakalanmıştı.

Aradaki fark nasıl izah edilecekti? Örneğin 2014 sonrasındaki sekiz yıl içinde yakalanan 579 bin kaçak Afganın akıbeti ne olmuştu?

Önceki akşam Ahmet Hakan’ın CNN Türk’teki “Tarafsız Bölge” programına çıkan İçişleri Bakan Yardımcısı ve Bakanlık Sözcüsü, Vali İsmail Çataklı, açıklamaları sırasında Bakanlığın resmi verileri üzerinden düzensiz göçmenlerin durumuna açıklık getirmeye dönük bir tablo paylaştı.

Açıklamaları içinde en çok dikkatimi çeken, geçen altı yıl içinde Türkiye’de yakalanan düzensiz göçmenler arasından Avrupa’ya toplam 644 bin 131 geçiş olduğunu belirtmesi oldu.

‘DÜZENLİ’ STATÜDE 5 MİLYON 497 BİN YABANCI

Önce genel çerçeveyi bir daha hatırlayalım. Geçen hafta 5 Mayıs itibarıyla Türkiye’de A) “Geçici Koruma” altındaki Suriyelilerin sayısı 3 milyon 762 bindir.

Ayrıca, B) Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne de kayıtlı ve üçüncü bir ülkeye transfer edilmeyi bekleyen “Uluslararası Koruma” altında 320 bin kişi bulunuyor.

Buna ek olarak, C) İkâmet izniyle yasal bir çerçevede Türkiye’de yaşamakta olan 1 milyon 414 bin yabancı var.

Sonuçta düzenli göç çerçevesinde ve ayrıca ikâmet izni alarak Türkiye’de yaşamakta olan yabancıların toplamı 5 milyon 497 bindir.

Bir de kayıt altına alınmış olan bu üç düzenli kategorinin dışında kalanlar var. Burada “Düzensiz Göç” kategorisini kastediyoruz. Yani yasadışı yollardan ülkeye giriş yapıp kaçak yaşayanlar ya da vize alarak gelip kalma süresi geçtiği halde Türkiye’ye terk etmediği için kaçak duruma düşenler...

Bu grupta olanlar da yakalandıkları noktada kayda girdikleri için aslında kayıt altındaki düzensiz göçmen konumuna geçmiş oluyorlar.

‘DÜZENSİZ GÖÇTE EN KÖTÜYÜ 2019’DA GÖRDÜK’

İçişleri Bakanlığı Göçmen İdaresi Başkanlığı’nın web sitesinde bu şekilde yakalanan düzensiz göçmen sayısı 2014 sonrasındaki sekiz yılı aşkın süre içinde uyruklarına göre kırılımıyla birlikte 1 milyon 632 bin 441 olarak gösteriliyor.

İçişleri Sözcüsü Çataklı ise önceki akşam yaptığı değerlendirmelerde yalnızca 2016 sonrasındaki veriler üzerinden konuşmayı yeğledi ve son altı yılın toplamı olarak 1 milyon 427 bin 309 sayısını baz aldı.

Çataklı’nın açıklamaları sırasındaki en önemli vurgularından biri “En kötüyü gördük” dediği 2019 yılına ilişkin. Bu yılda yakalanan kaçak göçmen sayısı, daha önce de dikkat çektiğimiz gibi 454 bini geçmiş.

Bütün veriler 2019 yılında Türkiye’nin sınırlarında ciddi bir sorunun yaşandığına, bunun öncelikle İran sınırından kaynaklandığına işaret ediyor. Çataklı, o yıl yakalanan kaçakların 201 bininin Afgan olduğunu anlatıyor. Bu da ister istemez dikkatlerin İran sınırına çevrilmesine yol açıyor. Sözcünün açıklamasına göre, sınırda alınmaya başlanan fiziki önlemler sonucu önemli bir düşüş sağlanmıştır. Bu çerçevede geçen yıl yakalanan toplam kaçak göçmen sayısı 162 bine inmiştir.

‘644 BİN 131’i AVRUPA’YA GEÇMİŞ’

Şimdi gelelim 2016 ve sonrasında yakalanan 1.4 milyonun üstündeki düzensiz göçmenin akıbetine. Çataklı, bu noktada “Mükerrer Göçmen” olduğunu belirttiği 215 bin kişiyi bu toplamdan düşerek “Arındırılmış Net Yakalama” rakamını veriyor. “Mükerrer Göçmen” ifadesiyle yakalanıp sınır dışı edildiği halde yeniden gelen ya da ülkeyi terk etmesi söylendiği halde çıkış yapmayıp yeniden yakalananların kastedildiğini anlatıyor. Arındırılmış rakam, 1 milyon 212 bin 71.

Bu rakamı esas alıp yakalananlara ne oldu diye baktığımızda Çataklı’nın açıklamalarında şöyle bir dağılım beliriyor. Çataklı’nın paylaşımına göre, bu toplamın yarıdan biraz fazlası bu süre zarfında “Avrupa’ya geçmiş”.

Çataklı, (A) “Bunların 644 bin 131’i Avrupa’ya geçmiş” diyor. Ahmet Hakan, “Kendi istekleriyle mi?” diye sorduğunda, Çataklı “Şimdi biz bunlara demişiz ki, kardeşim sen burada yasal olmayan yollarla duruyorsun, ülkeyi terk et...” diye yanıtlıyor. Hakan, “O da gitmiş Avrupa’ya...” diye araya giriyor. Çataklı, “ Bir kısmı Avrupa’ya gitmiş. Bir kısmı, bu terke davet ettiklerimizin bir kısmı, örneğin 26 bini uçak biletini almış, gitmiş” diye konuşuyor.

İçişleri Sözcüsü’nün bu açıklamasından Türkiye ile AB arasında 2016 yılında yapılan ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya düzensiz göçmen akışını kontrol etmeyi amaçlayan Göç Anlaşması’na karşılık, yine de azımsanmayacak sayıda bir geçişin gerçekleştiği sonucu çıkıyor. Çataklı’nın Avrupa’ya geçiş yapanların sayısını kesin bir rakam olarak vermesi dikkat çekicidir.

SINIR DIŞI EDİLENLER VE ULUSLARARASI KORUMA ALTINDA OLANLAR

Bakanlık Sözcüsü, (B) “324 bin kişinin de sınır dışı edildiğini” anlatıyor. Daha sonra C) “Yakaladıklarımızın 101 bini de, (Toplam) 320 bin olan uluslararası koruma içinde” diye konuşuyor. Bir başka anlatımla, yakalanan düzensiz göçmenlerin 101 bini BM gözetiminde şartlı mülteci statüsüne geçmiş.

Çataklı, bunun ardından D) Düzensiz göçmenlerden “10 bininin ikâmet izni için başvuruda bulunduğunu” ve E) “20 bin kişinin de biletini alıp gittiğini” belirtiyor. F) Son olarak “11 bin 795 kişinin de geri gönderme merkezlerinde bulunduğunu” anlatıyor.

TOPLAMIN DIŞINDAKİ 100 BİN KİŞİNİN AKIBETİ?

Bu noktada altı grupta sıraladığımız bu rakamları topladığımızda, yuvarlak bir hesapla 1 milyon 110 bin gibi bir toplama ulaşıyoruz. Bu dağılım, 2016 sonrasında yakalanan düzensiz göçmenlere sonraki aşamada ne olduğu sorusuna yanıt olarak İçişleri Bakanlığı tarafından kamuoyuna verilen izahatı gösteriyor.

Buradaki rakam, İçişleri Bakanlığı’nın aynı süre zarfında yakalayıp kayda aldığı 1 milyon 212 bin kişinin 100 bin kadar altındadır. Bununla birlikte bu durumdaki kişilerin de en azından belli bir bölümünün geri dönüş işlemlerinin başlatıldığı tahmin edilebilir.

Ayrıca, Türk makamlarınca yakalanmış bu göçmenler dışında Türkiye’de hâlâ dolaşımda olan ancak sistemin radarlarına henüz takılmamış bir kaçak kitle de söz konusudur.

Ahmet Hakan da program sırasında bu şekilde kaçak durumda dolaşan göçmenlerin sayısıyla ilgili tahminini soruyor Çataklı’ya. İçişleri yetkilisi, önce “Bunu yüzde yüz kimsenin bilemeyeceğini” söylüyor. Ardından saha analizleri ve yakalama oranları üzerinden, bu tahmini sayının yüksek olmadığını ima ederek, “Öyle yüz binler, milyonlar asla değil” diye konuşuyor.

Her halükârda, yakalanmış olan kaçakların akıbetine bakılırken, özellikle Avrupa’ya geçişlerle ilgili rakamın önümüzdeki günlerde tartışma yaratması şaşırtıcı olmamalıdır.