COVID-19 vakalarında resmi rakamlar örtüşmeyince

Açıklamalarına bakıldığında, Vali Baruş’un COVID-19 vakalarındaki artış nedeniyle bir hayli kaygılı olduğu hemen fark ediliyor. Vali, “Malatya’da 1 Temmuz’a kadar düşük sayılarla seyreden salgın sürecinin bu tarihten sonra sürekli bir artışla kendisini gösterdiğini” kaydederek, şöyle diyor:

“Özellikle son iki gündür günlük 100’lü rakamları aşan hasta sayılarına ulaştık. Toplamda pozitif vaka sayımız 2 binin üzerine çıktı. Şu anda aktif olarak takip edilen bin civarında hastamız var.”

Vali, bu olguların altını çizdikten sonra Malatyalılara bayramda sosyal mesafeye ve temizliğe dikkat etmeleri, maske kullanmaları çağrısında bulunuyor, “Salgının bitmediğini, aksine hasta sayısının arttığını, bulaştırıcılığın yükseldiğini aklımızdan çıkarmayalım” diye konuşuyor.

*

Malatya gibi bir ilimizde günlük vaka sayısının 100 eşiğini aşması her bakımdan düşündürücüdür.

Bunun gibi düşündürücü olan bir durum, Sağlık Bakanlığı’nın günlük olarak web sayfasına koyduğu raporlardaki verilerin Malatya Valisi’nin açıkladığı bu sayılarla örtüşmemesidir.

Sağlık Bakanlığı, geçen temmuz ayının başından itibaren web sayfasında günlük olarak yayımladığı ‘COVID-19 Günlük Durum Raporu’nda tespit edilen yeni vakaların bölgesel dağılımını da veriyor. Bakanlık, bu dağılımı yaparken Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) belirlediği 12 bölgeyi esas alıyor.

Malatya, bu sınıflandırmada ‘Ortadoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alıyor. Bu bölgede Malatya dahil 8 ilimiz var. Diğerleri Elazığ, Bingöl, Tunceli, Van, Muş, Bitlis ve Hakkâri...

Şimdi Vali Baruş’un işaret ettiği vaka artışının Sağlık Bakanlığı’nın günlük raporlarında ‘Ortadoğu Anadolu Bölgesi’nde ne ölçüde göründüğüne bir bakalım.

*

Vali, 30 Temmuz’da “Özellikle son iki gündür günlük 100’lü rakamları aşan hasta sayılarına ulaştık” dediğine göre, Sağlık Bakanlığı’nın 28 ve 29 Temmuz tarihli raporlarına bakalım.

Bakanlığın 29 Temmuz tarihine ilişkin COVID-19 raporunda Türkiye toplamında yeni günlük vaka sayısı 940 olarak veriliyor. Bu sayı aynı akşam Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın Twitter hesabından duyurduğu günlük tablodaki yeni vaka toplamı olan 942 sayısından 2 eksiktir.

Bakanlığın raporunda 29 Temmuz günü kaydedilen 940 vakadan 45’inin Ortadoğu Anadolu bölgesinde meydana geldiği duyuruluyor. Malatya dahil 8 ilin yer aldığı bu bölgenin toplamı 45’tir. Yani Vali’nin salt Malatya için açıkladığı 100 sayısının yarısının bile altındadır.

Sağlık Bakanlığı’nın bir gün önceki 28 Temmuz tarihli raporuna baktığımızda bu bölge için yine 45 sayısı ile karşılaşıyoruz. Ancak düşülen notta bir gün öncesine kıyasla 11 artış olduğu belirtilmiş. 27 Temmuz gününün raporunda vaka sayısı bu paylaşımla tutarlı bir şekilde 34 olarak gösterilmiş.

İlginçtir ki, ‘Acaba artış sonraki günlere mi yansıtıldı’ düşüncesiyle 30 Temmuz’dan sonra 31 Temmuz-3 Ağustos tarihleri arasındaki raporlara baktığımızda bu bölgedeki günlük vaka sayılarının 38-51 aralığı içinde seyrettiğini görüyoruz.

Bir başka anlatımla, Malatya Valisi’nin vurguladığı vaka artışı bu raporlara yansımıyor.

*

Vali Baruş’un açıklamasında dikkatimi çeken bir başka nokta daha oldu. Malatya ilinde toplam bin kadar aktif vaka olduğunu belirtiyor ki, bu da neresinden bakılırsa bakılsın ciddi bir sayı.

Bu ifade beni Malatya’daki vakaların Türkiye toplamı içindeki oranına bakmaya yöneltti. Bunun için Sağlık Bakanı Koca’nın 30 Temmuz günlü paylaşımındaki verileri esas alacağım.

Bu tarih itibarıyla Türkiye’deki toplam vaka sayısı 229 bin 891’dir. İyileşen hasta sayısı 213 bin 539, vefat eden hastaların toplamı ise 5 bin 674’tür. İyileşenler ve vefat edenlerin toplamını vaka toplamından çıkarttığımızda 10 bin 678 sayısını buluyoruz. Bu sayı, bize 30 Temmuz tarihi itibarıyla Türkiye’deki aktif vaka toplamını gösteriyor.

Malatya’da aktif olarak izlenen 1.000 civarında hasta varsa, bu sayıyı esas aldığımızda Malatya’daki aktif vakaların Türkiye’deki toplam olguların neredeyse 10’da birini (yüzde 9.36) oluşturduğu gibi bir sonuca ulaşıyoruz. Oysa Sağlık Bakanlığı’nın web sitesinde Malatya’nın dahil olduğu Ortadoğu Anadolu Bölgesi’ndeki vaka sayılarının toplam içindeki yüzdesinin bu oranının bir hayli altında kaldığını görüyoruz. Örneğin, yalnızca 30 Temmuz günü bütün bu bölgedeki günlük yeni vakalar (41) Türkiye toplamının (968) yüzde 4.23’üne denk geliyor.

*

Malatya’dan verdiğimiz ve başka yayın organlarının da dikkat çektiği bu örneği, son günlerde karşılaşılan benzer başka örneklerle de desteklemek mümkün. 

Pek çok ilden gelen ve açık kaynaklara yansıyan haberler bir süredir COVID-19 vakalarında hafife alınamayacak bir artışın belirdiğini gösteriyor. Sağlık Bakanlığı’nın günlük vaka bildirimleri ise 14 Temmuz’dan itibaren iki haftayı aşkın bir süre 900’lü rakamlarda seyretmiş ve ancak ilk kez önceki gün 1.000 eşiğinin üstüne çıkmıştır. Sağlık Bakanı Koca, önceki gün günlük vaka sayısını 1.083 olarak açıklamıştır.

Türkiye’nin COVID-19 ile mücadelesinde kat etmesi gereken daha çok uzun, çok meşakkatli bir yol var. Bu yol geçilirken toplumun yürütülen mücadeleye duyduğu güvenin güçlü tutulması, işin ‘olmazsa olmaz’larından biridir. Bu çerçevede Sağlık Bakanlığı’nın vakalara ilişkin veri paylaşımında işaret ettiğimiz türde çelişkileri süratle gidermesi kamuoyundaki kuşkuların aşılması bakımından elzemdir.