Bahçeli MHP’nin oy artışını nasıl ölçüyor?

Bahçeli’nin bu konudaki itirazı aslında ittifak sisteminin işlemesi nedeniyle özellikle büyükşehirlerde AK Parti ve MHP oylarının ortak aday ve listeler üzerinden iç içe geçmesinden kaynaklanıyor. MHP, 27 büyükşehir, 17 il, 431 metropol ilçe, 36 ilçe ve 33 beldede aday göstermeden doğrudan ‘cumhur ittifakı’ çerçevesinde AK Partili adayları destekledi. Dolayısıyla MHP oyları bu seçim bölgelerinde ağırlıklı olarak AK Parti’ye yöneldi.

Anadolu Ajansı’nın yayımladığı, 30 büyükşehirde ‘ilçe belediye meclisleri’ ile 51 ilde ‘il genel meclisi’ oylarının toplamını içeren ‘Türkiye Geneli’ tablosunda AK Parti yüzde 44.33 (20 milyon 583 bin oy) MHP ise yüzde 7.31 (3 milyon 394 bin) gözüküyor. İkisinin birbirine eklenmesi ‘cumhur ittifakı’nın toplamını gösterse de, MHP’nin gerçek oyunu okuyabilmemiz bakımından yanıltıcı bir durum yaratıyor. Çünkü MHP oylarının azımsanmayacak bir bölümü bu yüzde 44.33’ün içinde gözüküyor. Daha az miktarda AK Parti oyu da MHP toplamı (yüzde 7.31) içinde yer alıyor. İki partinin oylarını ayrıştırabilmek bu nedenle güç.

İL GENEL MECLİSLERİNE BAKINCA

Buna karşılık büyükşehir statüsünde olmayan 51 ilde ‘il genel meclisleri’ için de oy kullanılmış ve seçimlerin bu ayağında ittifak yapılmadığı için oylar büyük ölçüde parti aidiyeti ya da sempatisi üzerinden verilmiştir. Oylar ittifak yapılan belediye başkanlığı ve belediye meclisleri seçimlerinde yaşandığı gibi birbirine karışmadığından partilerin aldıkları oylar daha net bir şekilde okunabiliyor.

Bahçeli, bu noktada MHP’nin il genel meclislerinde aldığı oy oranının yüzde 18.81 olduğunu vurguluyor. AK Parti’nin il genel meclislerindeki oy oranı ise yüzde 41.61’dır. İkisinin toplamı ‘cumhur ittifakı’nı 51 ilde yüzde 60.42’ye getiriyor.

Ancak değerlendirme yaparken il genel meclisi sonuçlarının büyük şehirleri, dolayısıyla nüfusun çoğunluğunu, özellikle de metropollerdeki sosyolojiyi yansıtmadığını vurgulamamamız gerekiyor. İl genel meclisi sonuçları, büyükşehir statüsünde bulunmayan, küçük nüfuslu illerdeki eğilimleri kuvvetli bir şekilde gösteriyor. Ağırlıklı olarak orta ve doğu Anadolu ile Karadeniz bölgelerini anlamalıyız bu başlıkta.

MHP’DE 5.5 PUANLIK ARTIŞ

Burada dikkat çekici olan, MHP’nin özellikle orta Anadolu ve doğu Karadeniz’de daha önceki bir yazımızda da dikkat çektiğimiz üzere, dikkat çekici bir artış ivmesi yakalamış olmasıdır. Bunu gösterebilmek için söz konusu 51 ilde 24 Haziran 2018 milletvekili seçimi ile geçen 31 Mart’ta il genel meclisi oy oranlarını kıyaslamak bize bir dizi çarpıcı veri sunuyor.

MHP, söz konusu 51 ilde geçen yıl 24 Haziran’da yüzde 13.37 oranında (1 milyon 431 bin) oy alırken, buna karşılık 31 Mart’ta aynı illerde oy oranını yüzde 18.81’e (1 milyon 976 bin) yükseltiyor. Özetle MHP, bu 51 ilde oyunu dokuz ay içinde 545 bin kadar artırmıştır. Bu 5.5 puanlık bir artış anlamına geliyor.

Aynı dönemde AK Parti’nin bu 51 ildeki performansı nasıl seyretti? İktidar partisi 24 Haziran’da 51 ilde toplam 4 milyon 881 bin oy almıştı. Bu miktar oran olarak yüzde 45.62’ye tekabül ediyordu. Oysa 31 Mart’ta AK Parti’nin bu 51 ilde aldığı oy miktarı 4 milyon 371 bine gerilemiştir. Oy oranı 45.62’den 41.61’e gelmiştir. Tam 4 puanlık bir düşüş söz konusudur. Bu, 510 bin seçmene karşılık geliyor.

Bu dönem içinde söz konusu 51 ilde seçmen sayısının 305 bin dolayında arttığı, buna karşılık katılım oranının yüzde 87.57’den 85.45’e düştüğü de hesaba katılmalıdır. Sonuçta sandığa giden seçmen sayısı neredeyse aynıdır. Yaklaşık 4 bin azalarak 10 milyon 975 bine gelmiştir.

CHP YERİNDE SAYDI

Dikkat edilirse AK Parti’den azalan oylarla MHP’nin artışı birbirine yaklaşan miktarlardadır. Aslında fotoğrafı tam olarak görebilmek için diğer partilerin durumuna da kısaca göz atmak gerekir.

CHP, 51 ilde bir ilerleme göstermemiş, küçük oranda bir düşüş yaşamıştır. 24 Haziran’da 17.54 oranındayken (1 milyon 877 bin oy), bu kez yüzde 17. 46’ya (1 milyon 834 bin oy) inmiştir.

İYİ Parti bu illerde, yüzde 9.63’ten (1 milyon 31 bin oy) yüzde 8.11’e (852 bin) gerilemiştir.

HDP, yüzde 11.60’tan (1 milyon 241 bin) yüzde 7.92’ye (832 bin) inmiştir.

SP, yüzde 1.33 (142 bin) iken yüzde 2.46’ya (259 bin) yükselmiştir.

Bu arada yüzde 3.33 gibi bir oranın bağımsızlara ve diğer partilere gittiğini de bu hesaba dahil etmeliyiz.

AK PARTİ’DEN MHP’YE DOĞRU

AK Parti’deki düşüşün anlamlı bir bölümünün MHP’ye yöneldiğini düşünmek için yeteri kadar neden var. İl bazında 2018-2019 karşılaştırması yapıldığında birçok ilde AK Parti’den azalan oyların MHP’ye kaydığına işaret eden rakamlarla karşılaşıyoruz.

Karaman ili bu duruma çarpıcı bir örnektir. Bu ilimizde AK Parti’nin oyu 24 Haziran’da yaklaşık 81 bin iken 31 Mart’a il genel meclisinde 62 bine düşmüştür. MHP’nin oyu da aynı dönemde 23 binden 42 bine çıkmıştır. Bu süre içinde CHP oyu sabit kalırken, İYİ Parti oyunda da 5 bin dolayında bir gerileme söz konusudur. Bu yönelişe başka örneklerle de desteklemek mümkün.

Gelgelelim MHP’nin oylarında toplamda belirgin bir artış gösterdiği bu 51 il Türkiye’deki seçmenin ancak bir bölümünün eğilimini yansıtıyor. Son seçimde toplam seçmen sayısının 57 milyon 58 bin 636 olduğunu ancak 51 ilin seçmen sayısının 12 milyon 842 bin 744’le sınırlı kaldığını dikkate almalıyız. Aslında il genel meclisleri coğrafyasının toplam seçmen içindeki ağırlığı yüzde 22.50’ye geliyor.

Dolayısıyla yanıt aramamız gereken soru 51 ilde gözlenen yönelişin 30 büyükşehirde ne ölçüde tekrarlandığıdır. Bu sorunun yanıtı AK Parti’nin büyükşehirlerdeki performansı ve Türkiye genelinde geldiği oy ortalaması hakkında da çok şey söyleyecektir. Bunu ayrı bir yazıda değerlendirmemiz gerekiyor.

*

NOT: Dünkü yazımda Saadet Partisi’nin 31 Mart performansını değerlendirirken, bu partinin 2002 sonrası milletvekili seçimlerinde aldığı oy oranlarıyla son seçimdeki ‘Türkiye geneli’ oy oranını kıyasladık. Bu karşılaştırma 2004, 2009 ve 2014 yerel seçim sonuçlarını içermiyordu. Bu çerçevede SP’nin 2004 seçiminde il genel meclisinde yüzde 4.02, 2009 il genel seçimlerinde ise 5.20 oranında oy aldığı da bu analize dahil edilebilir.