Hak eden kazansın

İşimiz gücümüz aksadı. Korktuk, sıkıldık, bunaldık. Ve daha pek çok nedenle bu tatsız sürecin bitmesini, yavaş da olsa salgının etkisinin azalmasını bekliyoruz. Cumhurbaşkanımız da bu haklı isteğin farkında. Geçtiğimiz günlerde “normalleşmenin kademeli olarak yakında başlatılabileceğini, zamanlamaya da vaka sayılarına göre şehirlerdeki yetkililerin karar vereceğini” açıkladı. Doğrusu da bu olur. Normalleşme için her il, ilçe, hatta kasaba, belde ve köy gayrete gelmeli, çaba göstermeli, günlük vaka sayılarını düşürmeye çalışmalıdır. PEKİ, VAKA SAYILARINDA BİR HEDEF, BİR SINIR VAR MI? Uzmanlara göre var! Peki, o rakam ne? Yanıtı kutu 1’de.

KUTU 1
NORMALLEŞME NE ZAMAN BAŞLAR

UZMANLARA göre vaka sayısının 100 binde 50’nin altına düştüğü yerlerde normalleşme adımları yavaş yavaş atılabilir. Rakam 25’in altına düştüğünde de kademeli normalleşmeye rahatlıkla geçilebilir. Kısacası, kademeli normalleşmede de “Hak eden kazansın” cümlesiyle özetlenebilecek bir durum söz konusudur.

HATIRLATMA
BU RAKAMLARI NOT ALIN

SAĞLIĞIMIZA ilişkin veriler her zaman, her yaşta önemlidir. Kan basıncımız ne durumda, kilomuz nasıl, bel çevremiz genişliyor mu, nabzımız ne düzeyde... Bunlar bilmemiz gereken ilk değerlerdir. Ama en az onlar kadar önemli başka değerler, rakamlar da var. Üstelik “Bizim kanımız yalan söylemez” cümlesini hatırlarsak bu rakamların önemi daha iyi anlaşılır. Peki neler var o değerler parametresinin ilk 15’inde? Merak ediyorsanız -ki sadece merak etmekle kalmayıp ya bir kenara not alın ya da kesip saklayın- 2 numaralı kutuyu dikkatle incelemenizi öneriyorum.

KESİP SAKLAYIN
KUTU 2
SAĞLIĞINIZ İÇİN 15 MÜHİM RAKAM

İLK 5

1. DEMİR: Demir seviyeniz 50’nin üzerinde olsun. (Mümkünse 100-150 aralığına yerleşsin)

2. FERRİTİN: 50’nin altına inmesin. (100’ün üzerinde olmasına gayret edilsin)

3. HEMOGLOBİN: 12.5 rakamının altına düşmesin. (14-15 aralığı harikadır)

4. HEMATOKRİT: Alt değer en az 35 olsun. (37 ve üstü hedeflensin)

5. D VİTAMİNİ: 50’nin üzerine çıksın. (70’i bulmalı, 100’ü aşmamalı)

İKİNCİ 5

1. AÇLIK ŞEKERİ: 100’ü geçmesin. (85-95 aralığı hedeflenmeli)

2. AÇLIK İNSÜLİNİ: 5’ten az olsun. (2-3 aralığına yerleşmeli)

3. İNSÜLİN DİRENCİ: 2.5’ten düşük kalmalı. (1.7 ve altı hedeflenmeli)

4. TRİGLİSERİD: 150’yi aşmamalı. (100’ün altı iyidir, 75’in altı mükemmeldir)

5. HDL (İYİ KOLESTEROL): 55’ten yüksek olsun. (45’in altına inmemeli, 35’in altına inince metabolizma dikkatle incelenmeli)

ÜÇÜNCÜ 5

1. TSH: 2.5’ten az olmalı. (3.5 ve üzerine asla müsaade edilmemeli)

2. ÜRİK ASİT: 5’in altında kalmalı. (6’yı geçince telaşlanmalı)

3. GGT: 30’un altında tutulmalı. (40’ı geçince dikkate alınmalı)

4. LDL (KÖTÜ KOLESTEROL): 100’ün altında olmalı. (150’yi aşmamalı)

5. HOMOSİSTEİN: 8’in altı ideal, 10’un altı şüpheli, 12’nin üzeri tehlikeli rakamlardır.

70 YAŞ NEDEN ORTA YAŞ




SÜREÇ Sedat Ergin’in merak edip “20 yıl önce 20 Şubat’ta neler oldu?” sorusunun cevabını araştırmasıyla başladı. Sevgili Sedat araştırmasını sürdürürken 19 Şubat 2001 Pazartesi günkü Hürriyet’in sürmanşetinde gördüğü “70 yaş artık orta yaş!” başlığını doğal olarak önce benimle, sonra da yaşlanma sürecinin iddialı meraklısı Ertuğrul Özkök ile paylaştı. Detaylar şunlar: Haber rahmetli Yener Süsoy’un 9. Cumhurbaşkanı S. Demirel ile yaptığı bir mülakatı takiben benimle gerçekleştirdiği sohbetin özetinden ibaretti. O sohbette “Bilimsel verilere göre insan ömrü 120 yaşa göre planlanmış gibi görünüyor. Ama biz hijyenik önlemler, geliştirilen yeni sağlık avantajları (aşılar, antibiyotikler, statinler vb ilaçlar, tansiyon hapları) ve daha pek çok kazanımımızı kötü beslenme, aşırı stres, hareketsizlik, kalitesiz uyku, içki, sigara gibi alışkanlıklar nedeniyle hakkıyla kullanamıyoruz. Ama yine de 50 yıl önce insan ömrünün son günleri ve yaşlılık hikâyesinin dip noktası kabul edilen 70 yaş, 2000 yılından itibaren ‘orta yaş’ haline gelmiştir. ‘Yaşlıyız’ diyebilmemiz için -kendimize iyi bakmayı becerebilirsek eğer- 80’in üstüne çıkmamız lazım” demiştim. Ayrıca rahmetli Yener Süsoy’a “2030’dan itibaren insan ömrü daha da uzayacak” demiş, sağlık için “TOP 10”u da kutu 3’teki şekilde özetlemiştim.

KUTU 3
SAĞLIK İÇİN TOP 10

* İyi bir gece uykusu.

* Hareketli bir hayat.

* Stresi az bir yaşam.

* Düzenli su tüketimi.

* Sigara ve alkolden uzaklaşma.

* Dengeli beslenme.

* Kendine iyi bakma.

* Düzenli sağlık kontrolü.

* Doğal takviyelerden faydalanmak.

* Gerekli değilse ilaç kullanmamak.