Fabrika yangınlarında ‘sahtecilik’ şüphesi

İSTANBUL’DAKİ son fabrika yangını sonrası, ‘işyeri sahipleri sigortadan para almak için kasten mi yangın çıkarıyor?’ diye hem söylentiler hem de şüpheler artmaya başladı. Şüphenin nedeni, son yıllarda fabrika yangınlarındaki artış. Biraz araştırma yaptım. Mesela, İstanbul İtfaiyesi’nin istatistiklerine göre, sadece bu yılın 6 aylık döneminde İstanbul’da 78 fabrika yangını çıkmış. Son 5 yıla bakıldığında ise 836 fabrika yanmış. Bu sadece İstanbul’daki fabrika yangınları. Kimya Mühendisleri Odası’nın rakamlarına göre de sadece 2017 yılında Türkiye genelinde 182 fabrikada yangın çıkmış ya da patlama yaşanmış. Yangınların 48’i tekstil, 36’sı plastik, 30’u gıda, 24’ü boya ve petrokimya fabrikalarında yaşanmış.

BELLİ DÖNEMLERDE ARTIYOR

Hal böyle olunca da fabrikalarda bu kadar çok yangın çıkması ve bu yangınların sayısının da her sene artması ister istemez, ‘sigortadan para almak için mi yangın çıkarıyorlar?’ şüphesi uyandırıyor. Doğruluk payı var mı diye, sigortacılarla konuştum. Öncelikle şunu belirteyim, kimseyi zan altında bırakma ya da suçlama gibi bir niyetim yok. Ortada bir şüphe ve bu şüphenin de yarattığı bir söylenti var; amacım buna açıklık getirmek.

Konuştuğum tüm sigortacılar, ‘evet, doğrudur’ da demedi, ‘mümkün değil, sahtecilik yok’ da demedi. Peki, ne söylediler? Ekonomide sıkıntıların yaşandığı dönemlerde fabrika ve depo yangınlarında artış gözlemlediklerini söylediler. Malını satamayan, malı uzun süre elinde kalan işyeri sahiplerinin kasten yangın çıkararak, sigortadan para alma yoluna gittiklerinden bahsettiler. Darboğaza giren ve tesisine alıcı bulamayanların son çare olarak, ‘kaybedecek bir şeyim kalmadı’ deyip, sigortadan para almak için sahte hasar yoluna başvurduklarını da anlattılar.

SİGORTACILAR NE DİYOR?

Sadece bu kadarla da sınırlı değil; sigortacılardan, devlet denetiminden kaçmak için sigortalı deposunu yakan işyeri sahipleri olduğu gibi, işyeri sahibine kızıp da çalıştığı tesiste yangın çıkaran işçiler olduğunu da öğrendim. Ancak bu tür olayların tespiti zor olduğun için sigorta şirketleri hasarın tamamını karşılıyor. Sigortacılar, bir tespitte daha bulunuyor; özellikle ekonomideki daralma dönemlerinde birçok konuda tasarrufa giden işyeri sahiplerinin sigortalarını eksiksiz yaptığını belirtiyorlar.

İSPATI MÜMKÜN DEĞİL

- PEKİ yangının, sigortadan para almak için bilerek mi çıkartıldığı tespit edilemiyor mu? Bunu da sigortacılara sordum. Tespitinin ve ispatının çok zor olduğunu söylediler. Sigortacılar, “İçeriden birinin ihbar etmesi gerekiyor ama bu da mahkemede pek sonuç getirmiyor. Ancak yangını çıkaran kişinin, ‘ben çıkardım’ demesi gerekiyor ki, mahkemede ispat edilebilsin” diyor. İspatı zor olduğu için de sigortacılar, sahte hasar şüphesi olsa da tazminatı ödemek durumunda kalıyor. Öğrendiğime göre de yangın sonrası hasar tespitinde en çok depolardaki mal konusunda anlaşmazlığa düşülüyor. Binanın ve içindeki makinelerin ekspertiz değerini yapmak kolay, ancak iş emtianın tespitine gelince sorun yaşanıyor. İşyeri sahibi sigortadan yüksek para almak istiyor, sigorta şirketi ise pazarlık için masaya oturuyor.

TARİHE GEÇEN 30 MİLYON DOLARLIK DAVA

- YANGIN çıkartarak, sigortadan para alma konusunda kayıtlara geçen, hatta sigorta şirketinin faaliyetinin durmasına yol açan en bildik olay 2000 yılında yaşandı. 2000 yılında Demir Sigorta’da sigortalı ve 30 milyon dolar sigorta poliçe bedeline sahip bir soğuk hava deposunda yangın çıktı. Ancak Demir Sigorta, yangının bilerek çıkartıldığını iddia ederek, hasarı ödemedi ve mahkemeye başvurdu. Demir Sigorta ile şirket arasında 185 milyon TL’lik tazminat davası başladı. Mahkeme ilk davada Demir Sigorta’nın mallarına ve hesaplarına tedbir kararı koydurunca şirket, Hazine’ye başvurup poliçe kesmeyi durdurdu. Dava 7 yıl sürdü ve Demir Sigorta lehine sonuçlandı. Mahkeme sigortalıyı, nitelikli dolandırıcılığa teşebbüsten suçlu buldu ve Demir Sigorta tazminatı ödemedi. 2008 yılında Demir Sigorta yeniden faaliyete geçerek, poliçe kesmeye başladı. 2013 yılında da Demir Sigorta satıldı.

SON 10 YILDA İSTANBUL’DAKİ FABRİKA YANGINLARI

Yıl................. Yanan Fabrika Sayısı

2008.............................166

2009............................ 110

2010..............................122

2011............................. 131

2012..............................136

2013............................ 159

2014..............................123

2015............................ 157

2016.............................153

2017............................ 166

2018 (Ocak-Haziran)..... 78

Toplam.................... 1.501