Masal gibi hayatlar

Rengarenk bir aile Şakir Paşa’lar. Türkiye’nin en önemli ve aydın sanatçılarını çıkarmış, aynı zamanda büyük dramlar yaşamış bir Osmanlı ailesi. Kimler yok ki üyeleri arasında...
Şakir Paşa’nın oğlu, “Halikarnas Balıkçısı” Cevat Şakir Kabaağaçlı...
Torunu, (büyük kızı Hakkiye’nin kızı) Türkiye’nin ilk seramik sanatçısı Füreya Koral...
Ortanca kızı, Türkiye’nin soyut çalışmalar yapan ilk ve en önemli kadın ressamlarından Fahrelnissa Zeid...
Küçük kızı, Türkiye’nin ilk kadın gravür sanatçısı Aliye Berger...
Fahrelnissa Zeid’in ilk eşi (Fecr-i Ati grubu yazarlarından) İzzet Melih Devrim’den olan çocukları da; tiyatrocu, yazar, yönetmen Şirin Devrim ve ressam Nejad Devrim...
Şakir Paşa’nın kızlarından Fahrelnissa, ikinci evliliğini Ürdün’ün Ankara büyükelçisi Prens Zeid ile yapar. Prens, Ürdün Kralı Abdullah ile Irak Kralı Faysal’ın kardeşidir. Fahrelnissa ve Prens, evlendikten sonra farklı dönemlerde Irak, Ürdün ve Paris’te yaşarlar...
Fahrelnissa Zeid, eşinin vefatının ardından Paris’ten çocuklarının yanına, Amman’a taşınır ve hayata gözlerini yumduğu 1991 yılına kadar sanat hayatını burada sürdürür.
Fahrelnissa Zeid’in hayat hikayesini okumak ve Şakir Paşa ailesinin büyülü dünyasında kaybolmak isterseniz kaynak çok. Fakat ben size şimdi kaynaklarda bulamayacağınız bir olay anlatayım...

14 yıl önce, İstanbul Life dergisi için bir şehir eki hazırlamak üzere muhabir olarak Antalya’ya gönderildim. İlk durağım Side’ydi. Fahrelnissa’nın kardeşi Cevat Şakir, yani “Halikarnas Balıkçısı” nasıl Bodrum ile biliniyorsa, diğer kardeşi Suat Şakir de Side ile bilinir.
Emekli diplomat Suat Şakir, Fransa’dan eşiyle birlikte 70’lerde Side’ye yerleşir ve hayatını burada sürdürür. Side’nin tanıtımı ve kalkınması konusunda tüm desteğini sunar.
13 yıl önce Side’yi dolaşırken şahane resimler çizen ve bunları satan bir beyefendi ile karşılaştım. Sideliler onun Suat Şakir’in torunu olduğunu ve kısaca öyküsünü anlattılar.
Suat Şakir’in torunu Simkurt, Manavgat Lisesi’ni bitirmiş, ardından bir İngiliz’e âşık olup, İngiltere’ye yerleşmiş ve 17 yıl burada kalmış. Sonra tekrar Side’ye dönmüş.
Simkurt Kabaağaçlı, o yıllarda Side sokaklarında resim yapıyor ve bunları satıyordu. Çizimlerinde Şakir Paşa ailesinin o yetenekli genlerinin izini görmek mümkündü. Onunla konuşmak için iznini istemiş, resimlerini incelemiştim. Kolay değildi Simkurt ile konuşmak. Biraz dil dökmüş, bir kahve içmeye ikna etmiştim.
Hazin bir öyküsü vardı Simkurt’un. Bir dönem uyuşturucu bağımlısı olmuş, ardından bundan kendi iradesiyle kurtulmayı başarabilmiş, fakat ne yazık ki onunla konuştuğumuz dönem alkolizme saplanmıştı. Aynı zamanda şizofreni hastalığından mustaripti. Onunla iletişim kurmak herkes için zordu ama Side’de çok seviliyordu Simkurt, ona “Derya” diyorlardı.
2006’da vefat etmiş Simkurt Kabaağaçlı. Toprağı bol, uykusu huzurlu olsun.
Simkurt’un annesini de iyi tanıyorsunuz, ülkemizin en önemli tiyatro ve sinema oyuncularından Suna Selen. (Selen, Münir Özkul’un da eski eşidir. Suna Selen, ayrıca Türk edebiyatının ilk kadın romancısı Fatma Aliye’nin torunudur.)

Bu sergiyi kaçırmayın

Yazarken bile başım dönüyor, bu kadar renkli bir dünya, Türkiye’nin sanat hayatına ayrı ayrı yön vermiş bir dolu isim...
Şakir Paşa’ların hem aile, hem de bireylerinin teker teker öykülerini öğrenmek için öncelikle “Harika Çılgınlar”ı okumanızı öneririm. Şirin Devrim’in kendi yaşamını anlattığı “Şirin”, bir diğer kaynak.
Bunların yanı sıra Aliye Berger’in hikayesini okuyabileceğiniz, Emel Koç’un kaleminden “Alyoşa”, Fahrelnissa Zeid’in yeğeni  Nermidil Erner Binark’ın yazdığı “Şakir Paşa Ailesi”, Ayşe Kulin’in kaleminden “Füreya” kitapları da var.
İstanbul Modern’de 2006 yılında gerçekleştirilen, Fahrelnissa Zeid ve oğlu ressam Nejad Devrim’in eserlerinin sergilendiği “Gökkuşağında İki Kuşak” sergisinin kataloğu da önemli bir kaynak. İstanbul Modern’in mağazasından veya sahaflardan edinmek mümkün.
Gelelim bu yazının sebebine... İstanbul Modern’de 30 Temmuz’a kadar Fahrelnissa Zeid’in 23 farklı çalışması sergileniyor. Ayrıca 2006 yılında çekilmiş 45 dakikalık Zeid belgeselini de müzede izlemek mümkün.
Bir başka Zeid sergisi ise Londra’da. Oradaki okuyucularımız kaçırmasın. Tate Modern’da, 44 eserinin sergilendiği retrospektif için İstanbul Modern’den Zeid’in “Cehennemim”, “3. Mevki Yolcuları” ve “Soyuta Karşı Mücadele” gibi eserlerinin de aralarında bulunduğu 8 eser gönderilmiş. Sergi 8 Ekim’e kadar sürecek.