Üretimde şampiyonuz ama mühendisimiz yok

Diğer yandan geçenlerde “Türkiye’de 480 bin 300 modern köle var” yazımda belirttiğim gibi bu tanıma rahatlıkla giren “mevsimlik işçilerin” yoğun olduğu bir alan.

Nitekim Sakarya ziyaretinden tam 2 gün önce aynı bölgede aralarında 15 ve 13 yaşlarında iki çocuğun da bulunduğu 7 mevsimlik tarım işçisi traktör kazasında ölmüştü.

9 kişinin de yaralandığı kazadan kimin haberi oldu?

Bu arada dün Yalçın Bayer’in yazdığı gibi Ferrero, Türkiye’de fındık sektörünün güçlü oyuncularından ve fiyat nedeniyle kopan fırtınanın göbeğinde.

İşin tarım tarafındaki şirket yetkilileriyle bir araya geldiğimizden bu fırtına gündeme gelmedi. Ancak gerçek fırtına nedeniyle bir grup meslektaş ile Sakarya’daki “model fındık bahçesi” ziyareti gerçekleşemedi ve sohbetle yetindik.

Ferrero Fındık Genel Müdürü Stefano Gagliasso ve Ferrero Tarım Direktörü Ersin Arısoy ile neler konuştuk?

Türkiye dünya fındık üretiminin yüzde 70’ini karşılıyor.

Fındık 500 bin üreticiyi, aileleriyle yaklaşık 2,5 milyon kişiyi ilgilendiriyor.

Böylesine stratejik bir ürünün verimliliği ön planda olmalı değil mi?

Ama öyle değil zira Türkiye’de fındık üretiminde verimlilik dünya ortalamasının altında.

İtalya’da örneğin verimlilik dekar başına 200 kilo.

En modern teknolojinin kullanıldığı ABD’de Oregon’da bu rakam 350 kiloya çıkıyor.

Türkiye’de ise dekara sadece 80 kilo fındık düşüyor.

Bu rakamları paylaşan Gagliasso “verimlilik en büyük sorun” derken haklı. Verimlilik düşük çünkü hem fındık bahçelerimiz yaşlı, hem teknolojiye başvuranlar sınırlı.

Bu arada Arısoy’un verdiği bilgiye göre, üreticiler bahçelerinde sadece 40-50 gün çalışıyor.

“Fındık tarımını iyi yapmak için yılda 120 gün çalışmak gerek” diyor Arısoy.

Tabii bir de işin şu yönü var: Fındık bahçesi olanların çoğu ya gurbette, ya da bahçesiyle başkası ilgileniyor.

MAKİNE ÜRETİMİ FIRSAT

Ferrero, kalite ve verimliliğe arttırmak için 5 yıl önce “Ferrero Değerli  Tarım Uygulamaları” diye bir proje başlatmış.

Bunun uygulandığı “model fındık bahçeleri”nde yüzde 30 ila 50’lere varan verim artışı ve yüzde 66 kârlılık artışı sağlanmış.

Ersin Arısoy 5 yılda 35 milyon lira harcayarak 35 bin çiftçiye ulaştığını anlatıyor.

Önümüzdeki yılda hedef 120 milyon harcamayla 50 bin çiftçiye ulaşmak. Gagliasso, “Eğitimini verdiğimiz tarımsal uygulamalar öyle devrimsel şeyler değil. Basit şeyler. Fındık bahçesini budama, sulama, ilaçlama, toplama teknikleri. Herkes yapabilir” diyor.

Fındık üreticisini teknoloji kullanmaya teşvik ettiklerini belirten Gagliasso “Oregon’daki gibi büyük hasat makinelerine gerek yok. Türkiye’deki küçük arazilere uygun, elle çalışan makineler de var” diye konuşuyor.

Sakarya’da bunları üreten bir firmanın her yıl satışlarını katladığını belirten İtalyan Genel Müdür “Bu tür makineleri üretmek için Türkiye’de makine sanayinin önünde büyük fırsat var” diye ekliyor.

Hem Gagliasso’nun, hem Arısoy’un önemle üzerinde durdukları konu şu:

Türkiye’de fındık uzmanı ziraat mühendisi yok. Şaşırmayın fındık şampiyonuyuz ama uzmanımız yok

Karadeniz’deki Ziraat Fakülteleri’nin “fındık uzmanı” yetiştirmemeleri tuhaf değil mi?

Arısoy’un ekibine aldığı 55 ziraat mühendisi, mühendis olmayan geleneksel fındık uzmanlarıyla bir araya getirilip işi öğrenmiş.

Şimdi bunlar “model fındık bahçeleri”ni izliyor ve çiftçiyi eğitiyor. Ekipte ayrıca 20 sosyal uzman da varmış.

Yüz yıllık geçmişi olan bu sektör 100 yıl daha yaşayacaksa, fındık üretimine teknolojiyle iddialı gelen Gürcistan, Azerbaycan gibi ülkelerle rekabet edecek ise öncelikle uzmana ihtiyacı var.

ZİRAAT ODALARI NE YAPIYOR?

Türkiye’deki yerli yabancı tarım şirketlerinden daha çok ziraat mühendisi istihdam eden Ferrero alanda fındık üreticilerine ulaşırken mutlaka bazı ziraat odalarıyla birlikte hareket ediyordur.

Ancak benim aklıma şu soru takılmıyor değil.

Fındıkta Ferrero, Antep fıstığında Tema-Nestle, çayda Lipton (Unilever) çiftçiyi eğitmek, verimliliği arttırmak için yıllardır alanda.

Tabii bu şirketlerin öncelikli kaygıları, satın aldıkları ürünlerde kalite, verimlilik.

Bizim kara gözlerimiz için alana inmiyorlar elbette.

Peki ama bunca çiftçinin, tarım ve hayvancılıkla uğraşan bunca kişinin üye olduğu ziraat odaları ne yapıyor?

Çiftçinin eğitimi, “fındıkta uzman mühendis yok” diye feryat etmek bu odaların sorumluluğu değil midir?