Denemenin sınırsız gücü
Kesin yargıya varamadığım konulardan biri, eleştiri ile denemenin birleştiği ve ayrıldığı yerdir. O kadar ince bir çizgidir ki o, keskin geçiş iki türün de niteliğini artırır. Adnan Binyazar’ın kitabı ‘Ozanlar, Yazarlar, Kitaplar’ı okurkenbu soru zihnime yeniden takıldı.
Adnan Binyazar, usta bir deneme yazarıdır, ‘Ozanlar, Yazarlar, Kitaplar’ isimli kitabındaki denemelerde de eleştirel yargılara rastlayacaksınız.
Seçtiği kişiler ve kitaplar, Türk edebiyatının önemli, yol açıcı adları...
Kimi kitaplar vardır, yazarın bütün edebi kimliğini yansıtır. Binyazar’ın bazı yazıları da bu anlayışı imliyor.
Kitapta toplam 35 deneme var.
USTALIKLI BİR DÖKÜM ÇIKARIYOR
Deneme öznel bir anlayışı simgelese de Binyazar, nesnel bir anlayışla seçimi yapmış. Eleştirmenlerden şairlere, öykücülere kadar değişik anlayışta, farklı dünya görüşünde kişileri seçerek Türk edebiyatının anlayış zenginliğini göstermiş, ustalıklı bir döküm çıkarıyor aslında karşımıza.
Onun, çoğulcu yöntemini çok beğenirim. Çünkü yazılarda hem yazarların kendisini, hem önemli kitapları, hem de Türk edebiyatındaki yerlerini irdelemiş.
Deneme-eleştiri kitaplarının en önemli işlevi Türk edebiyatının genel tarihini satır aralarında vermesidir.
Bunun yanında Binyazar, yakından tanıdığı edebiyatçıların portrelerini de çiziyor. Böylece eseri ile yaratıcısı arasındaki bağlantıları da öğrenebiliyoruz.
Ayrıntılı edebiyat tarihimizin eksikliğini ben ve durumun farkında birçok yazar dile getirmiştir. Bu eksiklik, Binyazar’ın kitabını ve benzerlerini daha da önemli kılıyor.
ATATÜRKÇÜ ÇİZGİYİ GÖRMEK MÜMKÜN
Denemeler için hep kişisel olması dolayısıyla eleştiri getirilir. Ancak zaten denemenin mantığı ve özelliği buradadır. Denemenin tercih edilir yanı da bu durumdur zaten. Ancak seçilen eserlere nesnel yaklaşım sergilendiğinde seviye daha da yükselir. Binyazar bunu yapmış. Kitapta, yazarların genel değerlendirmesini de bulacaksınız, kuşaktan kuşağa bilgi iletilmesinin önemi burada ortaya çıkıyor.
Listeye baktığınızda bazı kitapların baskılarının bile bulunmadığını, bazı yazarların bugün satmadığı için yayımlanmadığını, bazılarının genç kuşak tarafından tanınmadığını üzüntüyle yeniden fark ediyoruz. Eleştirmenlerin, denemecilerin, edebiyat tarihçilerinin anımsatma görevleri arasında bunu her zaman önde tutarım.
Binyazar’ın anlattığı kişilerin
dünya görüşünün de çağdaş anlayışı yansıttığını fark edeceksiniz. Kitapların, yazarların ayrıca düşünce açısından da değerlendirilmesi yapılıyor. Örneğin satır aralarında Atatürkçü çizgiyi görmek mümkün...
Adnan Binyazar yalınkat deneme-eleştiri yazmamış. Kaleme aldığı yazarların bahsi geçtiğinde mutlaka dönüp bakılması gereken bir kaynak kitaba imza atmış.
