Atatürk’ün bilinmeyen dünyası

Atatürk üzerine birçok kitap yazıldı. Askeri zaferlerinden siyasal, toplumsal devrimlerine kadar... Peki Atatürk’ün entelektüel birikiminin kaynakları, ana hatları nelerdi?

Zafer Toprak’ın ‘Atatürk-Kurucu Felsefenin Evrimi’ kitabı onun bu yönünü inceliyor. Kitabın ilk yazısı Atatürk’ün Tevfik Paşa ile konuşması... 1921’de yapılan bu konuşma durumun siyasal bir özeti, ayrıca emperyalist kuvvetlerin bakış açısından da söz ediyor.

Giriş’te 29 Ekim 1923’te Fransız muharriri Maurice Pernot’ya verdiği demeç...

İlk sözü şöyle: “Memleketler muhteliftir fakat medeniyetler birdir ve bir milletin terakkisi için de bu yegâne medeniyete iştirak etmesi lâzımdır.”

Toprak, müzik tarihinin değişimiyle 20’nci yüzyılın ilk habercisinin Paris’te icra edilen Stravinski’nin ‘Bahar Ayini’ni beğenmeyenlerin bir yeniliğin habercisini fark etmediklerinden söz ediyor, sanatta sonraki yenilikleri de sıralıyor.

Bu icranın izini sürerek Türkiye’de edebiyattan mimariye, resme kadar değişimin her sanat dalındaki örneklerini veriyor. Hiç kuşkusuz bu, Batılılaşma serüveninin de tarihi.

Toprak, şimdiye kadar yapılanların yanı sıra yapılmayanları özetliyor: “Bugüne kadar Atatürk’ün entelektüel kişiliği üzerinde çok az duruldu. Oysa O’nun düşünce yapısındaki evreler günlük siyasi ve askeri olayların ötesinde, günümüz Türkiye’sinin toplumsal ve kültürel yapılanmasında derin izler bıraktı.

Çankaya Kitaplığı’ndaki eserler dikkatle taranırken bir bibliyofil olan yazar bir sürprizle karşılaştı.

İlk bakışta bu denli zengin ve güncel bir kütüphanenin Darülfünun dahil herhangi bir çatı altında olmadığını gördü.”

Atatürk – Kurucu Felsefenin Evrimi
Zafer Toprak
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Hukuk, bilim, kültür

Liderlerin yetiştiği ortamı incelemek gerekiyor, yalnız kendi ülkesinde değil, dünyadaki gidişatı ne kadar izlediği, etkilendiği de saptanmalı.

Atatürk hangi bilimlere önem verdi, okuduklarından yola çıkarak antropolojiyi diyebiliriz.

Toprak’ın kitabı, Atatürk ekseninde Cumhuriyet’in kültür haritasını sunuyor. Günübirlik değerlendirmelerin, dayanaksız yorumların yerini nesnel yargılara bırakabilmesi için belgeler eşliğinde yazılan bu tür kitapların okunmasını salık veririz.

İçindekiler niteliği özetliyor: Hukuk, Sosyoloji, Ekonomi, Siyaset, Bilim - Kültür...

100 yıl birikmiş...

Atatürk’ün kitaplığını Toprak şöyle özetliyor: “Cumhuriyet’in kurucu felsefesinin ardında, sosyal ve beşeri bilimler alanında Tanzimat sonrası yüz yıl boyunca birikmiş telif ve tercüme eserler vardı.” Atatürk’ün bilinenin ötesinde, bilinmeyen dünyasını öğreneceğiniz bir çalışma.