Halkın üçte biri niye fiş toplayamıyor

Bu yüzde 10’luk kesim de vergi iadesinin kalktığını öğrenince, halkın yaklaşık üçte biri, fiş istemekten vazgeçmiş olacak.

BAZI GERÇEKLER

MasterIndex araştırmasının, ortaya çıkardığı ya da pekiştirdiği, bazı gerçekler var.

1- Vergi iadesinin kaldırılması üzerine, halkın önemli kısmının, fiş istemekten vazgeçtiği net olarak anlaşılıyor.

2- İlgili Bakan’ın, vergi iadesinin kaldırılmasını "Fiş toplama zulmüne son verdik" şeklinde açıklaması da, vatandaşı fiş istemekten uzaklaştırdı.

3- Bu köşede, "Vergi iadesi kalkarsa, çok kişi fiş istemez" diyerek, KDV gelirlerinde ciddi gerileme olacağını iddia ettik.Yetkililer de "Böyle bir durum söz konusu değil" dediler ve vergi iadesini kaldırdılar. Yıl sonuna yaklaştık, KDV tahsilat sonuçları büyük ölçüde belli oldu. Maalesef, haklı çıktık. Dahilde Alınan KDV hedefinde, 4 milyar YTL civarında gerileme var.

4- KDV gelirlerindeki gerileme, gelir ve kurumlar vergisini de ilgilendiriyor. Fiş ya da fatura kesmeyen işletme, gelirini gizliyor. Gizlediği kısmın da gelir ya da kurumlar vergisini ödemiyor.

5- Kayıtdışı geliri olana; mal alımı, hizmet ve ücret olarak kayıtdışı ödeme olanağı doğuyor.

6- Fiş ve fatura alınmaması, kayıtdışılığı artırıyor. Alınmayan fiş ve faturalar, geriye dönük 5-6 aşamada zincirleme vergi kaybına ve kayıtdışılığa neden oluyor. Örneğin;

a) Vatandaş, konfeksiyoncudan fiş almıyor. Böyle olunca :

b) Konfeksiyoncu da toptancıdan fatura almıyor.

c) Toptancı da imalatçıdan fatura almıyor.

d) İmalatçı, kumaşçıdan fatura almıyor.

e) Kumaşçı da iplikçiden ve boyacıdan fatura almıyor.

f) İplikçi de pamukçudan fatura almıyor.

g) Pamukçu da üreticiden belge almıyor.

Konfeksiyoncu için verilen bu örnek, başka sektörler için de geçerli...

FATURA-FİŞ TİCARETİ

Vergi iadesinin kaldırılması, özellikle meyve, sebze, et, bakkaliye de, tezgahaltı faturalarla ilgili ticareti yaygınlaştırdı. Bazı otellere ve şirketlere yüzde 5-10 gibi komisyonlarla, kesilen faturalar, alanlar tarafından hem gider yazılıyor hem de KDV’si indiriliyor. Buna göre örneğin, bir otele kesilen; meyve, sebze, su, meşrubat, bakliyat, peynir, zeytin, yumurta faturaları ya da şirketlere işyerinde yedirilen yemekler için kesilen bu tür faturalar, hem gider yazılıyor hem de KDV’si indiriliyor.

Bu arada bir de vatandaşın fiş almaya gerek duymadığı, kırtasiye, temizlik malzemesi özellikle akaryakıt fiş ve faturalarının ticareti olayı ve milyarlarca YTL’lik kayıplar var. Bu konuyu uzmanların tespitlerine de yer vererek, ayrı bir yazı konusu yapacağız.

KAYITDIŞI SORUNU

Türkiye ekonomisinin cari açık ve işsizlik ile birlikte, üçüncü sorunu kayıtdışılık ile ilgili...

Ücretlilere vergi iadesinin kaldırılması, halkın üçte birini alış veriş yaparken fiş isteme alışkanlığından uzaklaştırdı. Bu da kayıtdışılığı körükledi. Acilen, vatandaşı fiş almaya teşvik edecek; vergi iadesi, bazı alım ve hizmetlerde, banka kartı ile ödemeye 2-3 puanlık iade, kazı-kazan, yaygın ve yoğun denetim gibi bazı önlemler alınmasında yarar var.