Mesela İzmir

Fethi Bey’in vapurunu karşılayan teknelerden rıhtımda yer kalmamıştı. İzmir o güne kadar hayatında böyle bir kalabalık görmemişti.
Vali General Kazım Dirik, Fethi Bey’in miting yapmasını engellemek için tutuklamalar yaptı, olaylar çıktı. Ancak Gazi’nin “Bırakın yapsın” diye emir vermesiyle Fethi Bey miting yapabilmişti İzmir’de.
Sadece İzmir değil, Fethi Bey’in gittiği bütün Ege şehirlerinde muazzam halk kalabalıkları karşıladı onu... Fakat...
Ekim ayında yapılan belediye seçimlerinde İzmir, Fethi Bey’in partisine 9.960 oy, CHP’ye ise 14.624 oy verecek, seçimleri CHP kazanacaktı!...
Bütün Türkiye’de seçim yapılan 502 belediyeden sadece 22’sini Fethi Okyar’ın partisi, kalan 480’ini CHP almıştı... Fakat...

KAZANAN KİM?

Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Hasan Rıza Soyak, hemen huzura çıkarak müjdeyi verdiğinde, Atatürk’ün cevabı şöyle oldu:
“Hangi partinin kazandığını ben sana söyleyeyim: Kazanan, idare partisidir çocuk! Yani jandarma, polis, nahiye müdürü, kaymakam ve valiler. Bunu bilesin.”
Sıkı bir Atatürkçü olan Hasan Rıza Soyak bunu anılarında anlatır.
Fethi Bey de 15 Kasım Cumartesi günü Meclis’te yaptığı konuşmada, seçimlerin halkın oylarıyla değil, vali, polis ve jandarmanın uygulamalarıyla sonuçlandığını ayrıntılarıyla ve il il örnekleriyle anlatmıştır.
Fethi Bey’in bu konuşması demokrasi tarihimizin en önemli hitabelerinden biridir.

NEDEN MUHALEFET?

Atatürk neden 1930 Ağustos’unda muhalif bir parti kurulmasına karar vermişti?
Bunun iki sebebi var: Anadolu’yu gezmiş, işlerin iyi gitmediğini, halkın çok şikâyetçi olduğunu, “idare”nin ve parti kodamanlarının halkı ezdiğini görmüştü... Batı’yla, özellikle de borç görüşmeleri yapılan Fransa’yla ilişkileri geliştirmek istiyor, Batı’da kendisinin diktatör gibi görülmesinden rahatsızlık duyuyordu...
“Ben çaresini buldum, muhalif bir parti kurmak lazımdır” diyerek sadakatinden emin olduğu liberal Fethi Bey’e Serbest Fırka’yı kurdurmuştu.
Yeni partinin seçimlerde 70 civarında milletvekili çıkaracağını tahmin ediyordu. Hataları eleştirecek, işler düzelecekti...
Ama görülmüştü ki, Serbest Fırka “kendi haline bırakılırsa” iktidara gelebilir, “inkılap” tehlikeye girebilirdi... Sonrası malum.

BİRAZ ARAŞTIRSINLAR

Genç Adnan Menderes, Aydın’da Serbest Fırka’nın kurucu başkanıydı. Halk niye muhalefeti tutuyor diye inceleme gezisine çıkan Atatürk, Aydın’da Menderes’i tanımış ve “Bu çocuk ülkeye çok hizmet edecek” diyerek partisine almıştı.
İzmir ve Ege, Osmanlı döneminde de piyasanın ve liberal fikirlerin en geliştiği yerlerdi. Bu sebeple Serbest Fırka’nın ve ardından Menderes’in kalesi oldu.
O zaman CHP yöneticileri sosyolojik gözle bakmadılar, “İrtica var” diyerek, 1920’lerden çok daha sıkı bir rejim kurdular. Bunun sosyolojik sonucu, 1950’de DP’nin iktidara gelmesi oldu. Gidiş o gidiş; Ecevit’in çok kısa süreli dönemi hariç, CHP hiç birinci olamadı.
Ve sorular: Dün Fethi Bey’in, Menderes’in, Demirel’in, Özal’ın kalesi olan İzmir neden bir süredir CHP’nin kalesi? Neden 2010 referandumunda yüzde 62 hayır dedi?! AKP’nin eksik özelliği nedir ki, bunu kapatmak için en yatırımcı, başarılı Bakanı Binali Yıldırım’ı İzmir’e gönderiyor?
CHP de düşünmelidir, niye birkaç il dışında hâlâ çoğunluğun oylarını alamıyor?
Kendileri biraz araştırsınlar bakalım.