10 Soruda AYM’e bireysel başvuru

Yaklaşık 14 ay önce başlayan Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) bireysel başvuru yolu, artarak kullanılıyor: AİHM önünde ülkemiz aleyhinde 2011 yılı sonunda yaklaşık 20 bin dosya mevcutken, AYM’ye 14 ayda 10 bin 500’den fazla başvuru yapılmış. Bu başvurulardan 3 bin 400 civarında dosya sonuçlandırılmış. Mustafa Balbay dosyasındaki gibi hak ihlali olduğu yönünde karar verilen dosya sayısı ise çok küçük bir oran teşkil ediyor.

Her türlü sebeple AYM’e başvurulabilir mi?

Hayır, sadece Anayasa’da belirtilen hakların kamu gücüyle yapılan işlem nedeniyle ihlal edilmesi halinde başvurulabilir. Örneğin yaşama hakkı, işkence ve eziyet yasağı, zorla çalıştırma yasağı, kişi hürriyeti ve güvenliği, hak arama hürriyeti, suç ve cezaların kanuniliği, özel hayata, aile hayatına, konut ve haberleşmeye saygı, düşünce, din ve vicdan hürriyeti, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti, toplantı ve örgütlenme hürriyeti, mülkiyet hakkı, serbest seçim hakkı, temel hak ve hürriyetlerin korunması, eğitim ve öğretim hakkı ve ödevi, eşitlik ve etkili başvuru hakkı bu kapsamda sayılabilecek haklardandır.

Doğrudan AYM’e başvurulabilir mi?

Hayır, AYM’e başvuruda bulunabilmek için öncelikle ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için kanunlarda öngörülmüş olan idari ve yargısal başvuru yollarını tüketmiş olmak gerekiyor. Yani, her hangi bir işleme karşı başvurulabilecek daha önceki bir merci bulunuyorsa önce oraya başvurmuş ve sonuç alamamış olmanız gerekiyor.

Beğenmediğim kanunlara karşı başvurabilir miyim?

Yasama işlemleri (kanun, içtüzük vb.) ile idarenin düzenleyici işlemleri (tüzük, yönetmelik vb.) doğrudan bireysel başvuruya konu edilemez.

Herkes başvurabilir mi?

Evet, herkes bireysel başvuru hakkına sahiptir. Ancak yabancılar, Türk Vatandaşları’na tanınan haklarla ilgili, tüzel kişiler ise üyeleriyle ilgili başvuru yapamaz.

Bireysel başvuru nasıl yapılır?

Bireysel başvuruların “Bireysel Başvuru Formu” kullanılarak veya başvuru formunda bulunması gereken bütün bilgileri içeren ve aynı formatta olan bir dilekçeyle yapılması zorunlu. Bu formun bir örneği ve formun doldurulmasına ilişkin “Bireysel Başvuru Formu Kılavuzu”, Anayasa Mahkemesinin internet sitesinde de (www.anayasa.gov.tr) bulunuyor. Bu formu doldurarak bulunduğunuz yerdeki Mahkemeler aracılığı ile de başvurunuzu yapabilirsiniz.

Avukat tutmak zorunlu mu?

Bu konuda her hangi bir zorunluluk yok. Hak İhlalini İddia Etmiş Olmak
Bu aslında üzerinde çok dikkat edilmesi gereken bir nokta. Yargı organları önündeki başvurularınızda bu hak ihlallerinden bahsetmiş, ancak bunun kabul edilmemiş olması gerekiyor.

Ne kadar önceki olaylar için başvurulabilir?

AYM, sadece 23 Eylül 2012 tarihinden sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruları inceleyebiliyor. Dolayısıyla 23 Eylül 2012 tarihinden önce kesinleşen kararların Anayasa Mahkemesi tarafından incelenebilmesi mümkün değil.

Başvuruda süre sınırı var mı?

Bireysel başvurunun, kanunlarda zorunlu idari ve yargısal başvuru yolları öngörülmüşse, bu yolların tamamının “tüketildiği tarihten”, “başvuru yolu öngörülmemişse ihlâlin öğrenildiği tarihten itibaren” 30 gün içinde yapılması gerekir. Bu süreyi aşan başvurular başkaca bir inceleme yapılmaksızın reddedilir.

Başvuru ücretli mi?

Başvurularda 2013 yılı için 198,35 Lira harç masrafını yatırmak gerekiyor.