İlaca dayanıklı sıtma alarmı

İlaca dayanıklı veya dayanıksız sıtma riskinin bulunduğu bölgeye gittikten bir hafta veya daha sonraki günlerde ateşlenirseniz acilen bir sağlık kurumuna başvurun ve seyahatinizden de bahsedin.

İlaca dayanıklı sıtmanın (malaria) ilk kez saptandığı Tayland-Kampoçya ile sınırlı kalmayıp Vietnam ve Myanmar’ın yanı sıra Çin’in güneybatısında da belirlendiği, Guyana ve Surinam’da da ortaya çıktığına ilişkin şüpheler bulunduğu haberi kaygılara yol açtı.
Geçen hafta Stratejik ve Uluslararası Etüdler Merkezi (CSIS) adlı düşünce kuruluşuna sunulan bir rapor endişelerin artmasına yol açtı. ABD Donanması Tıbbi Araştırma Merkezi’nin eski komutanı Dr. Christopher Daniel raporunda, Myanmar’ın Mekong bölgesinde sıtma parazitinin bertaraf edilmemiş olması nedeniyle ilaca dirençli sıtma hastalığının küresel düzeyde ortaya çıkmasının ve sıtmayla savaşta elde edilen kazanımların kaybedilmesine yol açmasının an meselesi olduğunu söylüyordu.

KONTROLDEN ÇIKABİLİR

Dünya Sağlık Örgütü de yılda 600 bin kişinin ölümüne sebep olan sıtma hastalığının ilaca dirençli formunun, şu an için yerel bir tehdit olarak gözükmesine karşın, kolayca kontrolden çıkabileceği ve küresel toplum sağlığı üzerinde ciddi sonuçlar doğurabileceği uyarısında bulunuyor.
Rapora göre, Çin’in güneyi, Hindistan’ın doğusu, Yeni Gine’nin batısı ve Avustralya’nın kuzeyinde yer alan Güneydoğu Asya ülkeleri, Kamboçya, Laos, Myanmar, Tayland, Vietnam, Brunei, Malezya, Doğu Timor, Endonezya, Filipinler ve Singapur’dan oluşuyor. Mekong bölgesiyse, Tibet platosundan başlayarak Çin’in Yunnan Eyaleti’ne doğru akan Mekong Nehri boyunca sıralanan Myanmar, Laos, Tayland, Kamboçya ve Vietnam’da da dirençli sıtma yayılma riski bulunuyor.

Sıtma bulaştıran sinek gece ısırıyor

Sıtmaya tek hücreli plazmodium parazitinin dört farklı türü yol açıyor. Plazmodium falciparum, P.vivax, P. ovale ve P. malariae. Sıtma parazitleri, anofel sivrisineklerinin çeşitli türleriyle bulaşıyor. Bu sinekler daha çok güneşin batışından doğuşuna kadar olan zaman diliminde ısırıyorlar. Sıtma, kuluçka süresi ortalama 7 gün olan akut ateşli bir hastalık.
En ağır tablo plazmodium falciparum’un yol açtığı sıtmada oluyor. Ateş, titreme, baş ağrısı, kas ağrısı ve güçsüzlüğü, kusma, öksürme, ishal ve karın ağrısıyle seyrediyor. Organ yetmezliğine neden olan diğer belirtiler de gelişebiliyor. Bunu koma ve ölüm izleyebiliyor. Hafif olabilen ilk belirtilerin sıtmadan kaynaklandığı kolayca anlaşılabilir bir şey olmayabiliyor. Bu belirtiler en erken yedi günde ortaya çıkıyor. Risk 60 gün sonraya kadar devam ediyor. Bu dönemde yaşanacak nedeni açıklanamayan yüksek ateşte falciparum sıtması olasılığı düşünülmeli ve acilen hastaneye başvurulmalı. Erken tanı ve uygun tedavi hayat kurtarabilir. Falciparum sıtması, eğer tedavi 24 saatten fazla gecikirse ölüme yol açabilir.
Diğer plazmodium türlerinin yol açtığı sıtma formları daha hafif ve nadiren yaşam tehdit edici. Türkiye’de mayıs ve ekim ayları arasında sadece Çukurova ve Amik Ovası’nda P. vivax kaynaklı sıtma riski bulunuyor.

Bunları unutmayın

Sıtmanın kuluçka süresi ve başlıca belirtilerini öğrenin.
Gece sineklere karşı önlem alın. (cibinlik, sinek kovucu, losyon gibi).
Klima, vantilatör gibi hava akımı bulunan odalarda yatın.
Riskli yerlere giderken, enfeksiyon baskılayıcı sıtma önleyici ilaçlar alın.
Riskli bir bölgeye gittikten sonra ateşiniz çıkarsa, teşhis ve tedavi için acilen bir sağlık kurumuna başvurun.

Yılda 1 milyon ölüm

Sıtma; tropikal ve astropikal birçok bölgede görülen yaygın ve yaşamı tehdit eden, tedavi edilmezse ölüme yol açabilen bir hastalık. Her yıl dünya çapında 350-500 milyon sıtma vakası görülüyor. 1 milyonun üzerinde kişi sıtma nedeniyle ölüyor. Bu ölümlerin çoğu Sahar Altı Afrika ülkelerindeki çocuklar.