Türk doktordan Obama'ya öneriler

BM Genel Sekreteri’nin Ekonomi Danışmanı Joe Colombano ile Yale Üniversitesi şeref listesinde yer alan bir stratejist olan Aniket Shah’ın editörlüğünü yaptığı kitap, ABD’nin başka ülkelerin deneyimlerinden öğrenebileceği 20 alanı içeriyor. Makroekonomi, kurumsal yapılaşma, altyapı, yenilikçilik ve rekabet, sosyal politikalar, politik çerçeve ve değerler sistemi olarak beş ana başlık altında toplanan kitapta uygulamalarıyla dünyanın çeşitli yerlerinde önemli değişikliklere imza atmış uzman, lider ve yöneticilerin görüşlerine yer verildi. Kitabın editörleri Avrupa, Türkiye ve Orta Asya Cumhuriyetleri’nde sağlık alanında reformları hayata geçiren Savaş’a da ABD’ye sağlık politikaları konusunda neler tavsiye edebileceğini sordular. Dr. Serdar Savaş, yardımcısı Dr. Tomris Cesuroğlu ile bir rapor hazırladı ve gönderdi.

Dünyanın farklı yörelerinden gelen düşüncelerin çok güçlü ve zengin bir bütün oluşturduğunu gören Colombano ve Shah bunları kitap haline getirmeye karar vererek dünyanın önde gelen yayınevlerinden Palgrave Mcmillan’la anlaştı. Kitap geçen ay ABD, Avrupa, Kanada, Avustralya, Japonya başta olmak üzere birçok ülkede çıktı. Amazon’dan tüm dünyaya dağıtıldı.

"AMERİKA ÇOK HARCIYOR AMA YİNE DE BAŞARILI DEĞİL"

Dr. Serdar Savaş ABD’nin sağlık sektörünün mevcut durumuyla ilgili tespitlerde bulundu. Kitapta, dünyanın en büyük ekonomisi ve ordusuna sahip ABD’nin kişi başı sağlık harcamasında da 8 bin dolarla dünyadaki en yüksek harcama düzeyine sahip olduğunu belirten Dr. Savaş, “Ne var ki 34 OECD ülkesi arasında doğuşta yaşam beklentisi, ölüm ve hastalık oranları bakımından ABD 27’inci sırada… Demek ki ABD’nin ne zenginliği, ne yaptığı yüksek sağlık harcamaları, ne de yüksek teknolojik tıbbi hizmetleri vatandaşlarının sağlık düzeylerini yükseltiyor” dedi. Bunun sağlığı değil hastalığa odaklanılması, serbest pazar ekonomisi anlayışıyla sürdürülen sağlık hizmetlerinin maliyet ve yönetim giderlerinin çok yüksek olmasına yol açtığını söylüyor. Ayrıca “ABD politikalarının geliştirilmesinde etkili olan lobiler arasında özel sigortalar, ilaç endüstrisi, tıbbi teknoloji firmaları mevcut gidişten memnun. Halkın çıkarlarını savunacak lobiler cılız” tespitinde bulunuyor.

ULUSAL SAĞLIK POLİTİKASI HAZIRLAYIN

Dr. Savaş kitapda ABD’ye radikal bir öneri yaptı: “Sağlığı sektörler arası bir yaklaşımla ele alın ve hükümetin tümünün uygulanmasından sorumlu olacağı bir Ulusal Sağlık Politikası hazırlayın. Bu politikada ölçülebilir, zaman sınırları olan, gerçekçi hedefler koyun.”

SOSYAL OLARAK SOSYALİST OLMAZSINIZ

Dr. Savaş yazısında ayrıca içinde ‘sosyal’ sözcüğünün geçtiği her kavramın ABD’deki lobiler tarafından ‘sosyalistlikle’ özdeşleştirilip serbest piyasa ekonomisine tehdit olarak gösterildiğini belirterek, şu tespitleri yapıyor:
“Bu anlayışın kırılması gerekiyor. Mevcut sistemden büyük kârlar elde eden endüstrinin ve özel sigorta şirketlerinin güçlü lobileri de ikinci büyük engel. Bunlara karşı bireylerin sağlık haklarını savunan sivil örgütlenmelerin güçlendirilmesi gerekiyor.”

HASTANE KAMPÜSLERİ ÇOK KÖTÜ BİR MODEL

Savaş’a Türkiye’nin sağlık sistemiyle ilgili fikirlerini sorduk:

“1990’larda hazırlanan sağlık reformu 2000’li yıllarda uygulamaya konuldu ve olumlu gelişmeler yaşandı. Ne var ki Türkiye sağlık hizmetlerinin finansmanında sürdürülebilir olmayan bir yola girildi. Aile hekimliği yeterince hazırlık yapılmadan alelacele uygulanmaya başlandı. Gerek hekimlerin ve diğer sağlık personelinin eğitimleri, gerekse alt yapı hazırlıkları yapılmadan başlanılan aile hekimliği hizmetleri koruyucu sağlık uygulamalarından uzak. Hastane hizmetlerine büyük kaynaklar harcanıyor. Bunlar verimsiz bir şekilde kullanılıyor.

BU PROJELERLE CEPTEN HARCAMALAR ARTAR

Temelleri atılan sağlık kampüslerini projesi yanlış ve verimsiz. Bir hastanenin işletilebilmesi için yatak sayısı en az 250, en çok 500 olmalı. Bunun altında ve üstünde yatağı olan hastaneler katiyen ekonomik olmazlar. Bu yüzden 4-5 bin yataklı hastane dünyada yok. ABD’de ve Avrupa’da 4 bin yataklı hastane bulamazsınız, Büyük hastanelerin yönetilmesi hemen hemen mümkün değil. Kaçakları, hırsızlıkları önlemek mümkün olmaz. İşletme giderleri çok fazladır, sağlık harcamasından çok bina yönetimine (ısıtma, soğutma vs.) paranın harcadığı bir model. Bu sağlık politikalarıyla Türkiye’de cepten sağlık harcamaları artmaya devam edecek. Türkiye halâ sağlık göstergeleri açısından Avrupa’nın en geri ülkesi. Çözüm hastalığın değil sağlığın merkeze konduğu bir yapıya geçilmesi.”

BİR DÖNEMİN PARLAK BÜROKRATI

Kabataş Erkek Lisesi ve İstanbul Tıp Fakültesini bitiren Dr. Serdar Savaş ayrıca İstanbul Üniversitesi’nde hukuk, London School of Economics’de sağlık ekonomisi ve sağlık politikaları, London School of Hygiene’de epidemiyoloji, halk sağlığı ve istatistik eğitimleri aldı. Türkiye’nin en genç sağlık müdürü, en genç bakanlık müşaviri, en genç müsteşar yardımcısı olarak görev yaptı. Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi’nde Sağlık Politikaları ve Sistemleri üzerine çalıştı. Örgütte Avrupa Programı Direktörlüğü yaptı.
Türkiye’de birçok hükümetin sağlık sektöründeki çalışmalarına destek veren Savaş, sağlık reformlarının liderliğini yaptı. 53 Avrupa ülkesinin sağlık politikalarına yön veren Avrupa Ljubljana Sağlık Şartı’nın hazırlanması ve ülkeler tarafından imzalanması projesini yürüttü. Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’nin sağlık reformu programlarını hazırladı. Başta kanserler, kalp krizleri, inmeler, diyabet olmak üzere 21’inci yüzyılın ölümcül hastalıklarından korunmak için, Hacettepe Üniversitesi Teknokent GENAR Toplum Sağlığı Genombilim Enstitüsü’nde geliştirdiği GENTEST modeli Avrupa Birliği tarafından En İyi Uygulama seçildi. Halen Memorial Şişli Hastanesi’nde Gentest Uygulamaları Danışmanlığı yapan Savaş’ın çeşitli dillerde yayımlanmış kitap ve makaleleri, uluslararası alanda kazandığı bir çok ödülü var.