Türk Akımı ve Akkuyu ile normalleşiriz

CUMHURBAŞKANI Recep Tayyip Erdoğan ile pazartesi günü kritik bir buluşma gerçekleştirecek Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ziyareti öncesi Rusya Enerji Bakanı Aleksander Novak, Hürriyet’in sorularını yanıtladı. Aleksander Novak, iki ülke arasında normalleşme ve arzulanan ilişki seviyesine ulaşmak için en kısa yolun, Karadeniz geçişli Türk Akımı doğalgaz boru hattıyla, Akkuyu Nükleer Santral projelerinin gerçekleşmesinden geçtiğini söyledi.

Son üç ayda normalleşme süreci çerçevesinde yaptığınız görüşmeler hakkında bilgi verir misiniz?

- Türkiye bizim komşumuz, önem verdiğimiz partnerimiz. 2014 yılında ticaretimiz 32 milyar dolara çıkmıştı. 2016 ilk 8 ayında ise malum nedenlerden ötürü bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 40 geriledi. Aramızdaki ticaretin gerilemesinde elbette başka faktörler de var. Dünya piyasalarında enerji fiyatlarının hissedilir düşüşü gibi. Normalleşme sürecinde enerji, öncelikli konuların başında geliyor. Dolayısıyla hem ‘Türk Akımı’ hem ‘Akkuyu’ nükleer santrali aramızdaki ilişkileri canlandıracak kilit projeler.

Bu iki projedeki son gelişmeler hakkında bilgi verir misiniz?

- Türk Akımı projesi için müzakereler hızlandı. Görüşmelerin finali ise hükümetler arası anlaşma ve doğalgaz boru hattı yol haritasının belirlenmesi olacak. Tabi bu ilk bölüm 4 değil, sadece 2 borunun döşenmesi sürecini kapsıyor. Bu boruların ilkinden Türkiye’ye yılda ihtiyacı olan 15.75 milyar metreküp (bcm) gaz verilecek. İkinci borudaki gaz ise Avrupa ülkelerine yine 15.75 bcm olarak ulaştırılacak. Aramızdaki anlaşmanın nihai hal alması için hem Rusya Enerji Bakanlığı, hem de Türkiye Enerji Bakanlığı çalışma gurupları kurdu. Birçok çalışma yapıldı. Benzer durum Akkuyu Nükleer Santrali için de geçerli. Orada da inşaatın başlayabilmesi için izinlerin verilmesi bekleniyor. İnşaat başladığı andan itibaren ilk reaktörden elektriğin 7 yıl sonra alınmaya başlanması hedefleniyor. Akkuyu nükleer santral projesi 20 milyar dolarlık yatırım. Reaktörler birer yıl arayla devreye girecek. Üstelik bu yatırımın yüzde 35-40 bölümü Türk şirketleri tarafından kullanılacak. Türk tarafının süreci hızlandırmak için elinden geleni yaptığını söyleyebilirim. Türkiye, inşaatın bir an önce başlaması için yasalarında değişiklik bile yaptı. Yap, işlet, devret modelindeki bu proje bir an önce hayata geçirilirse Türk ekonomisine de yüksek katma değer sağlayacak. Aramızda daha kapsamlı ticari ve ekonomik ilişki istiyorsak, arzuladığımız hedeflere ulaşmamızın yegane ve ek kısa yolu bu iki projenin tamamlanıp çalışmaya başlamasından geçiyor.

ANLAŞMA TASLAĞI HAZIR

Sayın Putin ile birlikte İstanbul ziyaretinizde Türk Akımı ile ilgili nihai imzaların atılması ihtimali var mı?

- Hükümetler arası anlaşma taslağı hazır. Geride kalan birkaç konuyu kararlaştırmak için Rusya olarak biz ve Türk tarafı yoğun çalışmalar yapıyor. Temel anlaşmanın imzalanması şansı var.

Uçak krizi öncesi ‘Türk Akımı’nın önündeki engel Türkiye’nin talep ettiği fiyat indirimi ve AB’nin muhalefetiydi. Şimdi Rusya ile Türkiye projeyi iki borulu sisteme dönüştürerek AB’yi kenarda bıraktığına göre aramızda yüzde 10 indirim konusunda anlaşma sağlandı mı?

- Doğalgazda fiyat meselesi iki tarafın ticari anlaşması içeriği ile ilgili. Bahsettiğiniz indirim hususu 2015 yılı başlarında ele alınmıştı. Şimdi bu fiyat meselesi görüşmelerine yeniden başlandı. Tarafların ortak yol bulacaklarına inanıyorum. Tabii ortada şu realite de var: Türk BOTAŞ şirketi bahsettiğiniz gaz fiyatı konusunu uluslararası tahkim mahkemesine götürmüş vaziyette. İlk duruşma tarihi 2017 yılında. Söz konusu dava görülme tarihi gelmeden Rus Gazprom Export ile Türk BOTAŞ pek ala fiyat anlaşmazlığı konusunu aralarında çözebilir diye düşünüyorum. Burada bir ince nokta daha var. Gazprom Export sadece BOTAŞ’a değil, Türkiye’deki özel doğalgaz tedarikçilerine de gaz satıyor. Dolayısıyla fiyat belirleme meselesi oldukça komplike bir konu. Bu yüzden meselenin tamamı göz önünde bulundurularak çözüm aranmalı.

TÜRKİYE İÇİN İSRAİL İLE REKABETE HAZIRIZ

Türkiye’nin Rusya yerine İsrail doğalgazına yönelmesi ihtimali sizi tedirgin etti mi?

- Türkiye yılda yaklaşık 50 milyar bcm doğalgaz tüketen ülke. Yüzde 57’lik bölümünü Rusya’dan alıyor. Türkiye Cezayir, Katar, İran, Azerbaycan gibi ülkelerden de gaz ithal ediyor. Türkiye’nin İsrail’den doğalgaz almaya başlaması için gerekli alt yapı hazırlanmalı. Sonra İsrail, Türkiye ihtiyacının ne kadarını karşılayabilecek. Rusya bu konuda rekabete hazır. Sadece İsrail ile değil, tüm diğer tedarikçilerle fiyat rekabetine açığız.