Kripto para nedir? Devrim başladı

Bazı insanlara göre gelecekte para kazanmanın en güvenli yolu, ağır şifrelerle korunan ve veritabanında saklanan bir sanal menkulden geçiyor. Para alışverişleri bilgisayarlar üzerinden işlenerek dijital sözleşmelerle sağlanıyor ve kimlik bilgileri bu "blok zinciri" denen, giren hiçbir şeyin ne silindiği, ne de yok olduğu, tüm üyelerin görebildiği yordamlarla doğrulanıyor. Blok zincir uygulamalarının en popülerleri ise sanal para Bitcoin ve Ethereum uygulama platformu.

Blok Zincirinin Gücü nereden geliyor?

Blok zincir çok devrimsel bir gelişme vaadediyor: Neyin doğru, neyin yanlış, neyin geçerli veya geçersiz olduğuna devletlerin ya da kurumların karar vermediği, ortak yönetilen bir hesap defteri. Bu radikal açıklık ve verimlilik, eski güç odaklarını dağıtacak gücü para ve beceri sayesinde bireylere teslim edecek. Blok zincire güvenenlere göre internet basit kütük dosyası olabilecekken bugün bunun tam da tersi olarak TCP/IP protokolü gibi bir fikir sayesinde dev miktarlarda bilgi dünyada iki kuruşa el değiştiriyor. Blok zincirden de böyle bir devrim bekliyorlar: İnternet üzerindeki her şeyin daha iyi, daha güvenli ve daha hızlı olmasını, para ve tahvillerin tamamen dijital hale getirilmesini.

Dolayısıyla Ethereum projesi, üzerindeki blok zincir platformunda "durdurulamaz" uygulamaların geliştirilebileceğini iddia ediyor. Akıllı sözleşmeler sayesinde kontratlarda yaşanan sansür, zaman aşımı, dolandırıcılık ve üçüncü partilerin işe karışması gibi sorunlar ortadan kalkacak. Blok zincirin şu anki haliyle geliştirilmesinin ana sebebi olan kripto para Bitcoin de "paranın interneti" olarak tanımlanıyor. Bitcoin aktivistlerinden Roger Ver, onu "insanlık tarihinin en önemli icatlarından biri" olarak görüyor. ABD başkan adayı Al Gore konu ile ilgili olarak "Bitcoin evreninde bir algoritma devletin tüm işlevlerinin terine geçecek" demişti. Gerçek ise hayli acı.

Bitcoin daha çok Darknet üzerinde alışveriş yappılırken, Trojan virüsleri ile şantaj yapılırken ve borsa spekülasyonlarında kullanılıyor. Kripto paralara, dolayısıyla blok zincire olan güveni sarsan da bu spekülasyon balonları, yıkıcı saldırılar, ve dev hırsızlıklar. Temmuz 2017'de değeri 30 milyon euro'yu bulan Ethereum bir hafta içinde çalındı. Buna bağlı olarak değeri de bir anda yere çakıldı. Bitcoin'deki kur dalgalanmaları spekülatörleri kendine çekiyor ancak günlük yaşantıda o kadar da kullanışlı değil. Program kodlarının hatalı olduğu, programcılar kötü niyetle hareket edebildikleri ve kullanıcıların da işi bilmedikleri bir dünyada blok zincir için başarısız oldu diyebiliriz. İkinci Ethereum saldırısının ardından IBM Resilient güvenlik baş müdürü Bruce Schneier "Şifreleme kurşun geçirmez olsa da bilgisayar güvenliği  her zaman bir problem olarak kalacak" yorumunu yapmıştı. 

Dokunan Elini Yakıyor

Senaryo doğrudan blok zincirinin en büyük vaadini, yani teknik anlamda bir güven oluşturmayı hedef alıyordu. Farklı gereksinimlere sahip farklı ilgi grupları ortak bir karara varamadıklarından Bitcoin, Ağustos ortasında birkaç varyanta bölünme tehdidi ile karşılaştı ve her grubun kendi varyantının gerçek olduğunu iddia ettiği, uyanık olmayanın kaybetmeye mahkum olduğu bir haklı ortaya çıktı. Bu örnek, yerel yapının gerçek olduğunu gözler önüne seriyor. Blok zincir teknolojisi güçten bağımsız değil. Örneğin madenciler, profesyonel düğüm sağlayıcılar ve geliştiriciler bu güç için rekabet halinde. Elinizde Bitcoin varsa ve bu para üzerinde kontrol sahibi olmak istiyorsanız onu bu gruplardan birine bağlanmanız gerekiyor. Başak bir alternatif mevcut değil. Belki de blok zincir kullanıcısının yanlış anlaşıldığı nokta burada. Otoriter yapıların kolay kolay bozulmadığını, tekrar tekrar, ve kendi başlarına ortaya çıktığını anlayamıyorlar. Akıllı yazılımları ile rekabet ettikleri kurumlar ve kanunların önce bu problemleri kesin olarak ortadan kaldırıp denge tesis etmeleri gerekiyor ki güven de ardından gelsin. 

 Sorunun Kaynağı Ne?

İnternet eleştirmenleri Geert Lovink, blok zincir sorunsalının köküne iniyor: "Karmaşık sosyal yapı ve devasa kurumlarını kolaylıkla bertaraf edebilecek bir özelliğe sahip olmalı. Bunun faydalı bir sonuç olduğuna şüphe yok. Dolayısıyla iktisadi kurumlar halihazırda finansal hareketlerini güvenli ve otomatik bir şekilde nasıl yapabileceklerini araştırıyorlar. Bu işlemler geleneksel yöntemlere nazaran akıllı sözleşmelerle daha hızlı ve daha ucuza gerçekleştirilebilir. Tüm bunlar gerçek olana dek blok zinciri olduğu gibi kabul etmek gerekecek: bilinmeyen bir soruna sevimli bir çözüm.