Smear testiniz sizi ne kadar koruyor?

Dünyada, kadınlarda göğüs kanserinden sonra en çok görülen kanser tipi olan rahim ağzı (serviks) kanseri, HPV adı verilen çok yaygın ve bulaşıcı bir virüs nedeniyle ortaya çıkıyor. Cinsel yolla bulaşan bir virüs olan ve zaman içinde tekrar edebilen HPV (human papilomavirus) yalnızca tam cinsel birleşmeyle değil, diğer cinsel aktivitelerle de bulaşabiliyor. Virüsün yaygın olarak görülmesi ve kolayca bulaşabilmesi özelliğinden dolayı büyük risk oluşturduğu rahim ağzı kanserinden korunmak için düzenli kontrol büyük önem taşıyor. Düzenli kontrol içinse yılda bir kez “smear testi” yaptırmak şart.

“Rahim ağzı kanseri gelişmesi önlenebilen tek kanser türü”

 Rahim ağzı kanseri bugün “smear testi”nin sağladığı kontrol sayesinde son derece tehlikeli ve ölümcül bir hastalık konumundan, henüz gelişmeden önlenebilen bir kanser türü haline geldi. Hatta uzmanlar, rahim ağzı kanserinin, kadın vücudunda gelişmesi önlenebilen tek kanser türü olduğunu söylüyorlar. Meme kanseri, akciğer kanseri gibi kanser türlerinde erken tanı, kanser oluştuktan sonra, henüz küçük çaptayken yakalanabilirken, rahim ağzı kanseri smear testi sayesinde; daha kanser oluşmadan önceki evrelerde yakalanıp, hastalığa giden süreç durdurulabiliyor. Ancak düzenli kontrolün ihmal edildiği ve toplumdaki tüm kadınları kapsayan bir smear tarama programının olmadığı ülkelerde bu kanser halâ en sık rastlanan kanser türü olmaya devam ediyor. Bu açıdan ülkemize baktığımızda tüm kadınları kapsayan bir smear tarama programının olmadığını görebiliyoruz.

Smear testi yaptırırken nelere dikkat etmek gerekir?

Son yıllarda ülkemizde smear testinin önemiyle ilgili bilgilendirici yayınların artması, bazı kuruluşların bu konuya dikkat çekmesi ve özel sağlık sigortalarının smear testi ücretini ödemesi sayesinde daha çok sayıda kadın düzenli olarak test yaptırmaya başladı. Buna rağmen, smear testinin rahim ağzı kanserini önleme konusunda beklenen başarıya ulaşabilmesi için gerekli olan koşullar sadece bu testin yaptırılmasından ibaret değil. Kadınların smear testi yaptırmaları, rahim ağzı kanserinden korunma yolunda ilk adım. Smear’in başarıya ulaşması ve kanserin henüz oluşmadan önlenebilmesi için uygulanması gereken 4 adım daha var:

1. adım: Smear’in yeterli olarak alınması: Smear alınırken iltihap ve kan içermeyen yeterli sayıda rahim ağzı hücresi alınmalı. Kadın doğum uzmanları tarafından vajinal muayene sırasında spekulum aletiyle alınan bu hücre örnekleri cama ince, düzgün bir tabaka halinde yayılmalı ve hemen yüzde 95’lik alkolde en az 10 dakika tespit edilmeli.

2. adım: Deneyimli uzman şartı: Alınan smear’in “sitopatoloji” alanında deneyimli bir uzman patalog tarafından ve yeterli zaman ayrılarak incelenmesi. Smearler’in bilimsel ve yasal yetkisi olmayan kişilere (örneğin teknisyenlere) inceletilmemesi.

3. adım: Zaman şartı: Smear testlerinin cinsel aktiviteye başlandığı yaştan itibaren uygun aralıklarla yaptırılması.(Rutin olarak yılda 1 kez yapılır. Eğer genital herpes veya rahim ağzı kanserine neden olan HPV tanısı konulmuşsa, ya da üreme organlarının bulunduğu yerde siğil varsa veya geçmişte yapılan smear testinden olağan dışı sonuç geldiyse her 3-6 ayda bir, ya da doktorun önerdiği sıklıkta yapılır.) Smear, son adet kanamasının başlangıcından sonraki 10-20’inci günler arasında yapılmalı.. Smear alınmasından 48 saat öncesinden itibaren tampon, doğum kontrol kremleri ve vajinal ilaçlar kullanılmamalı ve cinsel ilişkiye girilmemeli.

4. adım: Uygun tedavi: Saptanmış bir smear anormalliğinde uygun tedavinin yapılması.

Tüm bu adımlar gerekli şekilde yerine getirilmediğinde, smear testiniz işe yaramayacak. Bu durumda uzmanların deyimiyle; “smear yaptırmış, gönlü rahat ama rahim ağzı rahatsız olan” çok sayıda kadından biri olabilirsiniz. Geçtiğimiz aylarda Antalya’da yapılan 1’inci Ulusal Sitopatoloji Kongresi’nde bu konu üzerinde bir sunum yapan Patoloji Uzmanı Doç. Dr. Dilaver Demirel de smear testi yeterliliği konusunda önemli açıklamalar yaptı. İleri düzeyde hizmet verenler de dahi olmak üzere, birçok merkezde alınan smearlerin yüzde 50’lere varan oranda yetersiz olduğunu ifade eden Demirel konuşmasında bunun nedenlerini de şöyle sıraladı: Yeterli hücre alınmaması, uygun alkol tespiti yapılmaması, smearin havada kuruması, smear alınırken kan ve iltihap hücreleri tarafından rahim ağzı hücrelerinin üzerinin örtülmesi nedeniyle değerlendirme için yeterli olmaması.

Smear için siz de söz sahibi olun

Herhangi bir sağlık sorununuz olmasa bile, yılda bir kez düzenli olarak gitmeniz gereken kadın doğum uzmanından, kontrol için sizden alacağı smear testini nereye incelettirmeniz gerektiği hakkında öneri alabilirsiniz. Genel uygulamada smear aldıktan sonra doktorunuz sizi anlaştığı laboratuara yönlendirecektir. Ancak bu konuda siz de söz sahibi olup, smear’i sitopatoloji alanında özel eğitim almış pataloglara incelettirebilirsiniz.

Nasıl jinekologunuzu seçerken araştırma yapıyor ve öneri alıyorsanız, smear’i inceleyecek olan patalogunuzu da seçebilirsiniz. Smear inceleme ve rapor etme konusunda diğer bir problem de ülkemizde bu konuda pataloji eğitiminin yeterli olmaması. Sitopatoloji Derneği yaptığı bilimsel etkinliklerle bu konudaki açığı kapatmaya çalışıyor, ancak uygulamada bazı laboratuarlarda smear incelemesini bu konuda yasal olarak smear tarama yetkisi olmayan teknisyenlerin de yapıyor olması, bu testin başarısına gölge düşürebiliyor.