Nobel Barış Ödülü'nde katılım krizi
Güncelleme Tarihi:
Çin’in rakipleri bugün yaptıkları açıklamalarda Nobel Barış Ödülü’nün Çinli muhalif Liu Xiaobo verilmesini takdirle karşılarken, Pekin’in müttefiklerinden “ödülün siyasileşmesi”ne tepkiler geldi.
Hayatının son 11 yılını Çin’de hapiste geçiren demokrasi savunucusu Liu, Çin hükümetinin ailesi ve arkadaşlarının törene katılımını önlemesinin ardından Norveç’in başkenti Oslo’da yapılacak törende boş sandalyeyle temsil edilecek.
Pekin, Nobel Komitesi’nin ödüle Liu’yu layık görmesini Batı’nın Çin’in içişlerine karışması olarak nitelendirmişti.
Tören bugün Türkiye saatiyle 14:00’te yapılacak. Bugün itibarıyla örene katılmayacağını duyuran ülkeler ise şöyle: Afganistan, Cezayir, Çin, Fas, Filipinler, Irak, İran, Kazakistan, Kolombiya, Küba, Mısır, Pakistan, Rusya, Sri Lanka, Suudi Arabistan, Sudan, Tunus, Venezüella ve Vietnam.
Öte yandan Çin’in yakın komşusu Japonya, törene katılacağını bildirdi. Japonya Başbakanlık Sözcüsü Noriyuki Shikata, “Büyükelçilerimizi her zaman Nobel Barış Ödülü törenlerine göndermişizdir. Elbette bunun çok önemli bir ödül olduğunu düşüyoruz” dedi. İki ülke arasındaki ilişkiler, Japonya’nın savaş zamanı Çin’in bazı kısımlarını işgal etmesi dolayısıyla bozulmuş ve gerginlik günümüze kadar sürdü.
Denizlerdeki sınır anlaşmazlıkları da gerginliğin sürmesine katkıda bulundu. Son olarak bir Japon sahil güvenlik botuna çarpan Çinli teknenin kaptanının, Tokyo tarafından serbest bırakılması, Başbakan Naoto Kan’ı büyük baskı altında bıraktı. Kan’ın Çin’in taleplerine boyun eğmekle eleştirildiği bir dönemde ödül törenine temsilci göndermemesiyle ortaya çıkacak yeni tepkileri göze alamadığı yorumları yapılıyor.
Shikata ise meselenin Çin-Japonya ilişkileriyle bir alakası olmadığının altını çizerek, “Törene temsilci gönderip göndermemek ülkelerin bağımsız tercihi” dedi.
Çin’in bir diğer komşusu Hindistan da törene katılmakla Çin’le ilişkiler arasında bir bağlantı olduğu yorumlarını reddetti. Hindistan Dışişleri Bakanı S.M. Krishna gazetecilere yaptığı açıklamada, “Bunun ikili ilişkilerle bir ilgisi yok. Bu Nobel Vakfı’nın düzenlediği bir organizasyon” dedi. Çin Başbakanı Wen Jiabao önümüzdeki hafta Hindistan’a giderek ticaret ilişkileri adına önemli görüşmeler yapacak.
Tayvan Cumhurbaşkanı Ma Ying-jeou ise törene katılacaklarını belirterek, Liu’yu tebrik etti.
Geçtiğimiz ay Çin’le 8.5 milyar dolar değerinde ticaret anlaşmaları imzalayan Rusya “daha önceden verilmiş başka bir sözü olduğu için” törene katılmayacağını zaten açıklamıştı.
İran, Irak ve Suudi Arabistan ise Pekin’in en önemli petrol tedarikçileri. Dahası İran nükleer programıyla ilgili Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde yapılan yaptırım oylamalarında Çin’in desteğine güveniyor. Tahran ayrıca Nobel Komitesi’nin 2003 yılında barış ödülünü İranlı muhalif Şirin Ebadi’ye verdiği de henüz affetmemiş gibi görünüyor.
Öte yandan Pakistan ve Sri Lanka gibi protestocular Çin’le güçlü ticaret ve savunma ilişkilerine sahip. Pakistan eski müttefiki Çin’e destek olmak için törene katılmayacağını açıklayarak, Liu’ya ödül verilmesini kınadı. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Abdul Basit, “Nobel Barış Ödülü’nün ülkelerin içişlerine karışma amacıyla siyasileşmesi sadece devletlerarası ilişkilerin prensiplerine değil aynı zamanda ödülün ruhuna da aykırıdır” dedi.
Vietnam Dışişleri Bakanlığı sözcüsü de ödülün amacının siyasi olduğunu belirtti.
Öte yandan Ukrayna ilk olarak kendisine gönderilen daveti reddederken, Nobel Enstitüsü Direktörü Geir Lundestad, dün yaptığı açıklamada Kiev’in fikrini değiştirdiğini belirtti. İlk etapta daveti reddeden bir diğer ülke Sırbistan da törenlere temsilci göndereceğini duyurdu.
Lundestad’ın dün yaptığı açıklamada Filipinler’in katılacağı belirtilmişti, ancak Manila bu açıklamayı yalanladı. Arjantin’le ilgili olarak ise Lundestad, “Arjantin’in gelmeyeceğini düşünüyoruz, en azından büyükelçi düzeyinde temsil edilmeyecekler” dedi.
Reuters'ın "China's rivals welcome Nobel for Liu" ve AFP'nin "Who’s staying away from Nobel peace ceremony" başlıklı haberlerinden derlenmiştir.
http://twitter.com/HurriyetPlanet