1953'ten beri çözülemeyen sorun: Sarı Deniz
Güncelleme Tarihi:
Kuzey Kore ile Güney arasında son günlerde yaşanan çatışmalar dikkatlerin bir kez daha Sarı Deniz'e çevrilmesine neden oldu. Ancak gerginliğin köklerini çok daha derinde, Kore Savaşı sonrası çizine Kuzey Sınır Hattı'nda aramak gerekiyor.
Asya’nın denizleri adaları ve sularıyla sık sık anlaşmazlıklara hatta askeri çatışmalara neden oluyor. Japonya ve Rusya Hokkaido üzerinde sorun yaşadı, Japonya ve Çin Güney Çin Denizi’ndeki adalarda hakimiyet mücadelesine girdi. Birçok ülke Spratley Adaları üzerinde hak iddia ediyor. ancak Kuzey ve Güney Kore’nin birleştiği Sarı Deniz sahilleri belki de en tehlikeli alan.
İki Kore arasındaki askerden arındırılmış bölge ülkelerin son santimetresine kadar sınırlarının farkında olmasını getiriyor. Ancak denizlerde durum böyle değil. Kuzey ve Güney Kore, özellikle de Sarı Deniz’deki küçük adalarla ilgili olarak uzun bir süredir kimin sularının nerede bittiği konusunda anlaşmazlık yaşıyor.
Güney Kore’ye ait savaş gemisi Cheonan Mart ayında tartışmalı bölgede torpido saldırısına uğradı, 46 asker hayatını kaybetti. Kuzey Kore’nin bu haftaki bombardımanı sonucu dört kişinin öldüğü Yeonpyeong Adası da aynı bölgede yer alıyor. Önümüzdeki günlerde ABD ve Güney Kore’nin yapacağı tatbikat da Sarı Deniz’de gerçekleştirilecek.
Tartışmanın kalbinde Kuzey Sınır Çizgisi’nin yeri yatıyor. 1953 yılında, Kore Savaşı’nın ardından, Birleşmiş Milletler tek taraflı olarak Kuzey Kore sahilinin üç deniz mili uzağına çizdi. Bu durum sahil yakınlarındaki beş adayı Güney Kore kontrolüne vermiş oldu. Dahası Kuzey’in kışın donmayan tek açık deniz limanı Haeju’nun önü de kapanmış oldu.
Kalıcı bir barış anlaşması imzalanmadığı için geçici bir ayarlama, sürekli bir duruma dönüştü. Kuzey Sınır Çizgisi, Kuzey Kore sahilleri boyunca 100 millik bir alanda hala geçerli.
Pyongyang bu anlaşmadan asla memnun olmadı ancak sesini 1970’lerden itibaren yükseltmeye başladı. Ardından Kuzey Kore daha farklı bir hat çekilmesini talep etti. Birkaç yıl önce, Kuzey Kore hükümeti Kuzey Sınır Çizgisi’ni “ABD’nin kutsal sularımızda çizdiği yasadışı ve eşkıyaca bir hat” olarak tanımladı. Ancak Güney her zaman Pyongyang’ın alternatif çizgisine muhalefet etti. Bunun gerekçesi ise Kuzey Kore karasularının Incheon Limanı’na yaklaşacak olmasıydı.
Öte yandan bu sular önemli balıkçılık ve yengeç yetiştirme alanı. Özellikle Kuzey Koreli denizciler için, Haziran ve Eylül ayları arasındaki mavi yengeç sezonu çok önemli bir gelir kaynağı. İronik olan şey yengeçlerin bu aylarda Güney’e doğru göç etmeleri. Dolayısıyla söz konusu sular hem bu iki ülkenin hem de Çin’in gemileriyle dolup taşıyor. Avlanma haklarıyla ilgili anlaşmazlıklar teknelere defalarca el konmasıyla sonlandı. Güney Kore Sahil Güvenlik kayıtlarına göre Kuzey 1990’larda Sarı Deniz’de 36 tekneye el koydu.
Son zamanlarda, sahiller silahlı çatışmalara da sahne oldu. Bu olaylar arasında en ciddileri 1999 ve 2002’de yaşandı ve can kayıplarına neden oldu. Kuzey Kore gemileri özellikle 1999’daki çatışmalarda büyük zarar gördü. Geçtiğimiz yıl Güney Kore gemisinden yapılan bir atış sınırı geçen Kuzey Kore gemisine zarar verdi. Pyongyang olayı “ciddi bir silahlı provokasyon” olarak nitelendirdi.
Dolayısıyla Sarı Deniz sahilleri Pyongyang’ın kolaylıkla kriz çıkarabileceği ve bu krizi meşrulaştırabileceği bir “tiyatro”ya dönüştü. Böyle çatışmaları kontrol altına almak kolay ancak nükleer tehditler çok daha az manevra alanı bırakıyor.
Son olayların ardından, iki taraf da duruşunu sertleştirmiş gibi görünüyor. Güney kore Sadı Deniz’deki varlığıyla ilgili kuralları güçlendirdi. Kuzey Kore sahilleri yakınlarında bulunan beş adadaki asker sayısını azaltmak şöyle dursun, askerler artırıldı. Güney Kore basınında daha şahin bir tavır takınılması yönünde güçlü bir eğilim var.
Analistler yakın zamanda Kuzey Sınır Çizgisi’yle ilgili bir taviz beklemiyor. Zira bu durum 60 yıl önce geliştirilen “geçici çözüm”e karşı bir alternatif geliştirilmesini gerektiriyor.
CNN International'ın internet sitesinde yayımlanan "Islands, crabs and skirmishes: the Koreas' maritime mishaps" başlıklı analizden derlenmiştir.
Planet'i Twitter'da takip etmek için:
http://twitter.com/HurriyetPlanet