Dünya basınından manşetler - 19 Ekim

DAILY TELEGRAPH: Türkiye NATO füze savunma sistemine itiraz ediyor
Türkiye, NATO’nun Avrupa’ya konuşlandırmak istediği balistik füze savunma sisteminin İran’ı hedef almayacağı konusunda kanıt talep etti. Bu gelişme, Türkiye’nin dış politikada Batı’nın müttefiki konumundan uzaklaşarak Doğulu komşularıyla aynı çizgiye geldiğine dair yeni endişeler doğurdu.

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, füze sisteminin hedeflerinin belirlenmesi aşamasında geçtiğimiz hafta Brüksel’de ön görüşmelere katılmıştı. Türkiye, füze sisteminin komşusu olan hiçbir ülkeyi hedef almamasını özel olarak talep etti.

Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yetkili, “Bu kapsamda İran, Suriye ve Rusya gibi ülkeleri tehdit olarak görme eğilimi içinde değiliz… Bakanımız bu konuda görüşümüzü dile getirdi” dedi.

NATO’nun görüş birliği içinde hareket etme politikası altında, Türkiye’nin füze sisteminde yapacağı resmi itiraz, ABD’nin Polonya ve Çek Cumhuriyeti’ne füze savunma sistemleri koyma planını bozabilir.

Diğer yandan, uzun menzilli füze geliştiren İran’ın sergilediği saldırgan dış politika İsrail ve Güney Avrupa ülkelerine karşı bir tehdit oluşturuyor. NATO üyeleri, füze kalkanı planını konusunda bir karara varmak için Kasım ayında Lizbon’da bir araya gelecek.

AFP: Gates: ABD füze kalkanı konusunda Türkiye’nin desteğini bekliyor
ABD Savunma Bakanı Robert Gates, NATO’nun füze savunma sisteminde yer alması için Türkiye’ye baskı yapmadıklarını ancak Ankara’nın füze kalkanı planına uyacağını umduklarını belirtti.

Gates, iki ülke arasında, İran’a karşı savunma amaçlı olarak konuşlandırılması düşünülen füze savunma sistemine Türkiye’nin aktif katılımı konusunun ele alındığını ifade etti.

Washington’daki Amerikan-Türk Konseyi’nde konuşan Gates, "ABD, NATO'nun bu yaklaşımı hayata geçirmeyi kabul etmesi halinde Türkiye'nin yapabileceği potansiyel teknik ve operasyonel katkılar üzerinde görüşmeler yapıyoruz... Basında çıkan bazı haberlerin aksine Türkiye'ye katkı yapması için herhangi bir baskı kurmuyoruz" dedi.

Füze kalkınma planının 19-20 Kasım'da Lizbon'da yapılacak olan NATO zirvesinde onaylanması bekleniyor. Gates, "Türkiye'nin Lizbon zirvesinde NATO'nun füze savunma yeteneğini kabul etmesine destek vermesini bekliyoruz" diye konuştu.

Türkiye'nin bu konuda takınacağı tutum, NATO'ya bağlılığı açısından bir sınav niteliğinde gösteriliyor. Washington, oluşturulmak istenen kalkan sisteminin İran’ın balistik füze saldırı tehdidine karşı gerekli görüyor ancak Türkiye bu planı destekleyerek Tahran ile ilişkilerinin bozulmasından korkuyor.

AFP'ye konuşan adının açıklanmasını istemeyen bir Türk diplomat, "Türkiye henüz kararını vermedi, bazı teknik sorunlar var" dedi. Diplomat, Türkiye'nin vereceği bir "evet" oyunun etkisini başta İran'la ilişkilerine olmak üzere sınırlamanın yollarını aradığını da sözlerine ekledi.

WSJ: ABD'den Türkiye'ye İran ziyareti
Uygulanan yaptırımlar nedeniyle İran'ın komşularıyla yaptığı ticareti azaltmanın yollarını arayan Obama yönetimi, bu konudaki en üst düzey yetkilisini Azerbaycan ve Türkiye'ye gönderiyor.

ABD Hazine Bakanlığı'nın terörizm ve finansal istihbarattan sorumlu Müsteşarı Stuart Levey, bugün Bakü'ye giderek, Azeri yetkililerle temaslarda bulunacak. Levey daha sonra İstanbul ve Ankara'yı ziyaret edecek.

Levey geçen hafta içerisinde yaptığı açıklamada, "Birleşmiş Milletler'de kabul edilen en son yaptırımlar kapsamında atılması gereken adımların takibi yapmak ve İran'ın gizli faaliyetlerinin yarattığı tehdit konusunda özellikle özel sektörle elimizdeki bilgileri paylaşmak istiyoruz" demişti.

BM Güvenlik Konseyi'ndeki son oylamada yeni yaptırımlara "hayır" oyu veren Türkiye, ABD ve AB tarafından uygulanan tek taraflı daha sert yaptırımları kabul etmeyerek, yalnızca BM kararlarını dikkate alacağını söylüyor.

ARMENIA REPORTER: ABD Türk-Ermeni ilişkilerinde "uygun" zamanı bekliyor
ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Philip Gordon, ABD'nin Ermenistan ile Türkiye'nin normalleşmesi yönündeki kararlılığının sürdüğünü ancak sürecin tekrar gündeme getirilmesi için "uygun zamanı" beklediğini söyledi.

Johns Hopkins Üniversitesi'nde dün yaptığı konuşma sırasında Armenia Reporter'ın sorusunu yanıtlayan Gordon, "Türkiye-Ermenistan konusunda, normalleşme sürecindeki kararlılığımız sürüyor... Her iki ülkenin de protokolleri onaylaması ve uygulamasını bekliyoruz" dedi.

Ancak Gordon, "Bu beklentimiz gerçekleşmedi ve bundan dolayı üzgünüz, ancak imzalanan protokoller varlığını sürdürmesi gerekiyor. Bunu yeniden gündeme getirmek için daha uygun bir zaman bulabiliriz" diye konuştu.

Gordon'un sözleri ayrıca ABD'nin Ermenistan-Türkiye normalleşmesine yönelik "kararlılığının" Ermenistan ile Azerbaycan arasında Dağlık Karabağ sorununa çözüm için ABD önderliğinde yürütülen çabalarla paralellik taşıdığına da işaret etti.

REUTERS: Megi Tayfunu Filipinlerin ardından Çin’e ilerliyor
Filipinlerin ana adalarını vuran Megi Kasırgası’nın Salı günü itibariyle Çin’e doğru ilerlediği belirtildi. Filipin Tarım Bakanlığı, kasırganın ülkenin toplam pirinç hasadının yüzde birine zarar verdiğini açıkladı. Bakanlık, Cagayan Vadisi’nde 105 bin ile 230 bin ton arasında değişen hasatın kasırgadan hasar gördüğünü belirtti.

Kuzey bölgelerindeki üretim zararının yüzde 12 olduğunu belirten yetkililer, dünyanın en büyük pirinç ithalatçısında yaşanan zararın ardından pirincin uluslararası piyasalardaki fiyatının artabileceğini ifade etti.

Filipinlerin ana adası Luzon’u Pazartesi günü etkisi altına alan, saatte 255 kilometre hızla ilerleyen Megi Kasırgası, ilk belirlemelere göre 10 kişinin ölümüne neden oldu. Ayrıca, ülkede birçok bölgede elektrik ve telekomünikasyon ağı çöktü. Kurtarma ekipleri ise şu ana kadar yedi bin kişinin güvenli bölgelere tahliye edildiğini belirtti.

Megi’nin Filipinlerin ardından aynı yıkıcı etkiyi Güney Çin Denizi’nde göstermesi bekleniyor. Çinli yetkililer, yönünün değiştirerek Vietnam yerine Hainan Adaları ve Hong Kong’un arasındaki bölgeye yönelen kasırgaya karşı önlem almaya başladı. Xinhua haber ajansı, Hainan Adaları’ndan şu ana kadar 140 bin kişinin tahliye edildiğini açıkladı.

ASSOCIATED PRESS: İran üst düzey Afganistan görüşmelerine katıldı
İran, Pazartesi günü Roma’da düzenlenen ve Taliban’ın yer alacağı barış görüşmesi süreciyle Afganistan savaşını sonlandırmayı amaçlayan diplomatik temaslara katıldı. ABD,İran’ın görüşmelere katılmasından rahatsızlık duymadığını belirtti.

Yetkililer, NATO, Avrupa Birliği (AB), Birleşmiş Milletler (BM) ve diğer önemli organizasyonların yer aldığı görüşmelere İran’ın davet edilmesinin, daha geniş kapsamlı bir yaklaşım sağlamak ve Afganistan’ın geleceğini komşu ülkelerle değerlendirmek amacını taşıdığını ifade etti. ABD’nin Afganistan ve Pakistan özel temsilcisi Richard Holbrooke, İran’ın görüşmelerde yer almasından rahatsızlık duymadıklarını, değerlendirilen konuların sadece Afganistan ile sınırlı olduğunu ve İran’ın nükleer programının görüşmelere bir etkisi bulunmadığını söyledi.

Holbrooke, İran’ın Afganistan’la paylaştığı uzun sınır sebebiyle, uyuşturucu ve göçmen kaçakçılığı gibi sorunların aşılması adına önemli bir rol oynadığını belirtti. İran, İslami Konferans Örgütü (İKÖ) ülkelerinin de temsil edildiği görüşmelere Afganistan ve Pakistan özel temsilcisi Muhammed Ali Kanezadeh ile katıldı. Kanezadeh, Afganistan için gereken çözümün uluslararası topluluk tarafından desteklenmesi gerektiğini belirtti ve ülkenin en önemli sorunlarını “güvenlik, uyuşturucu ticareti ve yabancı güçlerin varlığı” olarak sıraladı.

ABD’nin Afganistan’daki güçlerinin komutanı Orgeneral David Petraeus’undayer aldığı görüşmelerde ele alınan önemli bir konu, Taliban’ın barış sürecine nasıl katılması gerektiği oldu. Holbrooke, Taliban’ın barış sürecine katılmasının ”yenilgiyi kabul etmek” anlamına gelmediği ve öne sürdükleri şartlarla askeri zeminde bir sonuç elde edeceklerini belirtti.

HAARETZ: Filistin’den İsrail yerleşimlerine karşı yeni plan
Arap Birliği’yle birlikte hareket eden Filistin Yönetimi, Avrupa Birliği (AB) Güvenlik Konseyi’ne başvurarak, Barı Şeria’daki İsrail yerleşimlerinin yasadışı olduğu ve tüm yerleşimcilerin tahliye edilmesi gerektiğine yönelik bir karar çıkartmayı planlıyor. Filistin’in girişimi, Güvenlik Konseyi’nin 1967’den önce çizilen sınırlar içinde bir Filistin devletini kabul etmesini öngören planın  parçası olarak sunuluyor.

Filistin, İsrail ile yapılan anlaşmaların sonuçları arasında yer almayan Filistin devletinin tanınmasının ABD tarafından veto edilmeyeceğini düşünüyor. Diplomatik kaynaklar, Filistin Yönetimi baş müzakarecisi Saeb Erekat’ın, Başbakan Benjamin Netanyahu’nun temsilcisi Isaac Molho’ya birkaç hafta önce Washington’da bir belge sunduğunu ancak Molho’nun belgeyi almayı reddettiğini belirtti.

Belgede, Filistin’in İsrail ile yaşanan temel sorunlarda benimsediği konumlar yer alıyor. Belgenin sunulduğu esnada, ABD’nin Ortadoğu özel temsilcisi George Mitchell’inde aralarında bulunduğu ABD’li temsilcilerin de hazır bulunduğu ifade edildi. Belge, doğrudan görüşmelerin başlamasından önceki diplomatik temas sürecinde Mitchell’a sunulan ve Filistin’in duruşunu belirleyen maddeleri içeriyordu. Netanyahu ise tüm tarafların gizlilik kararı aldığı için belgenin söz konusu olduğu görüşmede ne yaşandığı konusunda yorum yapmayı reddetti.