DTP dünyanın da gündeminde

Gazeteler ve televizyon kanalları, dava sonucunun Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın siyasi kariyeriyle kumar oynayarak hayata geçirmeye çalıştığı demokratik açılım sürecine büyük darbe vuracağını belirtti.

Kaynaklar ayrıca Avrupa Birliği'nin geçmişte parti kapatmalarla ilgili Ankara'yı uyardığını, Türkiye'nin üyelik sürecinin çıkan karardan büyük zarar göreceğini belirtti.

İşte yabancı haber ajansları, gazete ve televizyonların Anayasa Mahkemesi'nin DTP'yi kapatma kararıyla ilgili yorumları:

REUTERS

Anayasa Mahkemesi’nin DTP’yi kapatma kararı Türkiye’de siyasi istikrarsızlığı artırıp hükümetin Kürt haklarını güçlendirmek için attığı adımlara zarar verecektir. Başbakan Erdoğan, 25 yıllık çatışmaları sonlandırmak için Kürt haklarını güçlendirme kumarını oynamıştı.

Özellikle Kürtçe televizyon yayını, yer isimlerinin Kürtçe asıllarına döndürülmesi gibi kültürel süreçleri etkileyen reformlar bugün devam etse de, eğer Kürtler DTP’nin kapatılmasıyla daha da yabancılaşırsa hızı önemli oranda düşecektir.

DTP Kürt nüfusun yoğunlukta olduğu güneydoğu Anadolu bölgesi için özerklik de getiren kapsamlı reformlar için çağrı yapmıştı.

Karar ülkedeki piyasalara da istikrarsızlık getirecektir ancak yıllarca süren siyasi gerginliğe alışkın olan yatırımcı sonuçtan etkilenmeyebilir. Ancak karar piyasaların kapanmasının hemen ardından gelmiş olmasına rağmen Türk lirası dolar karşısında hafifçe değer kaybetti, 3 Ağustos 2011 tarihi hazine bonolarının değerinde de ufak yükselişler yaşandı.

DTP Başkanı Ahmet Türk, partinin 21 milletvekilinin yasak durumunda istifa edebileceğinin sinyalini vermişti. Böyle bir durumda ülkede ara seçim ihtimali artar, çünkü Anayasa mecliste 28 sandalye boşalırsa üç ay içinde ara seçimlerin yapılmasını öngörüyor. Bugün Meclis’te toplam altı sandalye boş, 21 sandalye daha boşalırsa seçim için sadece bir sandalyenin daha boşalması gerekiyor.

Erdoğan erken seçim ihtimali olmadığını belirtmişti ancak ara seçimlerin bu görüşü etkileyip etkilemeyeceği belli değil. İktidardaki AK Parti 2008 yılında laiklik karşıtı faaliyetlerinden ötürü kapatılmanın eşiğinden dönmüştü.

Yasak Kürt haklarının genişletilmesine karşı çıkan muhalefetteki milliyetçi partileri çok heyecanlandıracaktır.

Özellikle DTP’nin güçlü olduğu güneydoğu Anadolu’da seçmen DTP kapatma davası açıldıktan sonra partinin eski üyeleri tarafından kurulan Barış ve Demokrasi Partisi’ne yönelim artabilir. Demokratik süreçlere güvenin kaybedilmesiyle şiddetli protestolar ve PKK’ya sempati artabilir.

Türkiye’de yaşanan PKK sorunu bölge genelinde özellikle Kürt azınlıkların yaşadığı Irak, İran ve Suriye gibi ülkelerde de bir istikrarsızlık kaynağı olarak göze çarpıyor.

Avrupa Birliği’nin parti kapatmayla ilgili kaygılarını dile getirmesi Türkiye’nin sendelemekte olan AB üyelik sürecine yeni bir darbe olur. Bu açıdan kilit önemi olan şey Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Batasuna kararı olacak. AB uzun bir süre boyunca Türkiye’den Kürtlerin haklarının artırılmasını ve siyasi reformlara devam edilmesini istemişti. Dolayısıyla mahkemenin kararı bir geri adım olarak görülüyor.

THE ASSOCIATED PRESS

Partinin kapatılması Kürt yanlısı liderleri siyasete çekme çabalarına engel oldu. Dört yaşındaki partinin kapatılması 70 milyonluk Türkiye’nin yaklaşık yüzde 20’sini oluşturan Kürtlerin arasında gerginliğin artması ihtimalini getiriyor.

Türkiye AB’ye girebilmek için çabalıyor. AB’den geçmişte Türkiye’deki parti kapatma yasasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin toplanma özgürlüğü ile ilgili maddelerine aykırı olduğu yolunda eleştiriler gelmişti. ABD ve AB, PKK’yı terör örgütleri listesine almıştı.

FINANCIAL TIMES
Başbakan Erdoğan bu yıl sonbahar aylarında siyasi bir kumar oynamış ve Türkiye’de kamuoyunun çoğunluğunun destek vermediği bir reform paketini açıklayarak Kürtlerin haklarını genişletme çalışmalarını başlatmıştı.

Paketin asıl amacı ülkede 40 bin kişinin hayatına mal olan çatışmalar bir son vermekti. Kürtçe’nin konuşulması ve Kürtlerin istismara karşı daha güçlü bir mekanizmayla korunması gibi vaatler içeren acilim ABD ve AB'nin desteğini toplamış aynı zamanda komsu Irak'ta istikrarın sağlanmasına katkıda bulunabileceği önündeki umutlar da artmıştı.

Türkiye’de Parlamento'nun dördüncü partisi olan DTP açılımı desteklemiş ancak heyecandan yoksun olmasını eleştirmişti. DTP'nin bir grup PKK’lının barış jesti olarak Kuzey Irak'tan döndüğü dönemde düzenlediği kutlamalardan ülkede yasayan pek çok Türk’ü öfkelendirmişti.

DTP eşbaşkanı Ahmet Türk bağımsız olarak seçildikten sonra DTP'ye üye olan milletvekillerinin kapatmanın ardından hep birlikte istifa edip etmeyeceği yönünde bir açıklama yapmadı.

DTP'nin mecliste bugün 21 milletvekili bulunuyor. Eğer bu 21 milletvekilinin yanı sıra bir milletvekili daha meclisten ayrılırsa Türkiye’de ara seçimlere gidilmesi gerekir. Bu da ülkede ciddi bir gerginliğe yol açar zira anketler iktidardaki AK Parti'nin oy kaybettiğini gösteriyor.

Türkiye’de geçtiğimiz on yıllar içinde pek çok siyasi parti kapatıldı ya da askeri darbelerle iktidardan indirildi. Aralarında İslamcı solcu ve Kurt yanlısı partilerin de olduğu bu oluşumlar daha sonra farklı isimler altında yeniden siyaset sahnesine döndü.

Avrasya Grubu'ndan siyasi analist Wolfgango Piccoli kararın etnik gerginliği artıracağını AK Parti'ye verilen desteği hem Kürtler hem de milliyetçiler nezdinde azaltacağını ve 2011 seçimleri öncesinde popülist politikalara hız kazandıracağını söyledi.

DTP kapatma davası başsavcı Abdurrahman Yalçınkaya tarafından açılmıştı. Yalçınkaya daha önce de AK Parti'nin anayasanın laiklik ilkesini ihlal ettiği gerekçesiyle bir başka dava açmış ve AK Parti kapatılmanın eşiğinden dönmüştü.

THE GUARDIAN

Türkiye dün anayasa mahkemesinin ülkedeki en büyük Kürt partisini kapatmasıyla yeni bir belirsizlik dönemine girdi. Özellikle Kürtlerin yaşadığı güneydoğu Anadolu’da rahatsızlık baş gösterdi.

Karar, parti kapatmaları demokrasiye aykırı olarak nitelendiren ve davanın sonucu açıklanmadan önce eğer kapatma kararı çıkarsa Kürt haklarının ihlal edileceği konusunda Ankara’yı uyaran AB’ye Türkiye’nin katılma umutlarına da büyük darbe vurdu.

Karardan en büyük zararı Erdoğan’ın Kürt sorununu sosyal ve kültürel hakları genişleterek çözmeyi amaçlayan demokratik açılım süreci gördü.�

Türkiye’de 1982 anayasasıyla getirilen parti kapatma yasasının altında toplam 20 parti kapatılmıştı. Kapatılan diğer partiler arasında Türkiye’nin laik anayasasının yerine İslami devlet kurallarını koymak istediği iddia edilen İslamcı partiler de vardı.

THE NEW YORK TIMES

Karar Türkiye’deki Kürt azınlıkla yaşanan gerginliğin barışçıl yollardan çözümlenmesini amaçlayan süreci tehdit ediyor. Geçtiğimiz ay hükümet Kürtçenin basında ve siyasi kampanyalarda serbestçe kullanılması, sonradan Türkçe isimler verilen yerlerin Kürtçe isimlerine geri döndürülmesi ve ayrımcılıkla mücadele komitesi kurulmasını öngören kapsamlı bir plan ortaya koymuştu.

DTP bu planı desteklemiş ancak hükümetin PKK’nın silah bırakması yönündeki çağrısına katılmamıştı. Analistlerin pek çoğu DTP’nin PKK’ya çağrı yapmayı reddetmesinin mahkemenin kararında etkili olduğunu belirtti. DTP aynı zamanda ABD ve AB tarafından terörist örgütler listesine alınan PKK’nın terörist olduğunu da kabul etmemişti.

Profesör Emre Kongar “Bunlar DTP’nin henüz anayasal değerleri benimsemeyi ve demokrasi karşıtı eğilimleri desteklemeyi bırakamadığını gösteriyor” yorumunu getirirken diğer analistler kararın son 30 yılda 40 bin kişinin hayatına mal olan şiddetin sona erdiremeye yardımcı olamayacağını belirtti.

Diyarbakır Barosu Başkanı Sezgin Tanrıkulu, “Bugünkü koşullar altında silahlı çatışma devam eder. Meşru aktörlerin siyaset alanının dışında tutulması Kürtler arasında sorunun siyasi araçlarla çözülebileceği yönündeki zaten zayıf olan inancı iyice zayıflatacaktır” dedi.

Mahkemenin kararının Türkiye’nin AB’ye katılım sürecindeki umutlarına da zarar vermesi bekleniyor.

Hükümet Kürtlerle bir sonuca ulaşmaya çabalarken ülkede hukukçular dahil daha muhafazakar kanattan gelen devlet seçkinleri, DTP’yi milli birliğe tehdit olarak algılamaktaydı. Hükümetin çabaları aynı zamanda sokaklarda artan şiddetle de sektweye uğramıştı.

BBC

DTP’nin kapatılması hükümetin çatışmaları bitirme umutlarına vurulan yeni bir darbe oldu.