Sivil havacılıkta var olmanın yolu

Türkiye Havayolu Pilotları Derneği’nin (TALPA) verilerine göre Türkiye’de 6.000 pilot var. Türk pilot sayısı yeterli olmadığı için sektördeki açık yabancı pilotların işe alımıyla dolduruluyor. Şu sıralar 1.000’e yakın yabancı pilot Türk şirketlerinde uçuyor. Yapılan hesaplamalar, önümüzdeki 10 yılda, her yıl 500 pilota ihtiyaç olduğunu gösteriyor. Öte yandan sivil havacılık sektöründe bugün 400 olan uçak sayısının 2023’te 750 uçağa ulaşması bekleniyor. Bu rakam, pilot, kabin memuru ve diğer havacılık çalışanlarına olan talebin bir hayli artacağını gösteriyor.

İngilizce olmadan asla
Pilot adaylarının İngilizce’ye hâkim olması şart. Sadece pilotluk mesleğinde değil havacılık sektörünün bütün çalışanlarının İngilizce bilmesi isteniyor. Zaten eğitim ve sınavlar İngilizce yapılıyor.
Havayolları, pilot adaylarını işe almadan bir dizi testten geçiriyorlar. Bu testlerde, görsel hafıza, duyu organları arasındaki koordinasyon, konsantrasyon, temel fizik kavramları, üç boyutlu düşünme, algılama hızı ve geçici bellek gibi kriterler ölçülüyor. Bu özellikleriniz zayıf ise eğitimlerinizi tamamlasanız bile havayollarında pilot olarak istihdam edilmiyorsunuz.
Tüm sınavları ve elemeleri geçip uçmaya hak kazansanız da iş bitmiyor. Bir pilotun sürekli kendini yenilemesi, bilgi ve tecrübesini artırması ve sağlığına dikkat etmesi gerekiyor.

Ortalama 10 bin lira maaş
Yeni işe başlayan pilotlar, şirkete göre değişmekle birlikte ortalama 10.000 lira maaş alıyorlar. Buna, çalışılan şirkete göre ikramiye ve fazla mesai ücreti ekleniyor. Sosyal haklar ve izinler ise yasalar ve pilotların üye olduğu sendikanın imzaladığı toplu iş sözleşmesi ile belirleniyor. İkinci pilot olarak işe başlayan bir uçucu personel, sivil havacılığın ön gördüğü minimum uçuş yılı ve saati tecrübesini tamamladıktan sonra şirketlerin kendi içinde yaptığı elemeler doğrultusunda alındığı eğitimi tamamlayabilirse, kaptan pilotluğa terfi ediyor. Pilotlar, çalıştıkları şirketlerin belirlediği yaş limitince uçabiliyorlar. Ancak bu yaş 65’i aşamıyor.

3 yılda 10 bin yeni kabin memuru
Havayolları Kabin Memurları Derneği (TASSA) verilerine göre, Türkiye’de 8.500’ü THY, 2.000’i özel havayollarında olmak üzere 10.500 kabin memuru bulunuyor. Bu sayının 2018 itibarıyla 18-20.000 olması bekleniyor. Yani üç yılda istihdamın ikiye katlanacağı varsayılıyor. Kabin memuru olmanın iki yolu var. Açılan ve çoğunluğu 3 ay süren kurslara gitmek ya da üniversitelerdeki meslek yüksekokullarında 2 yıllık kabin memurluğu eğitimi almak. Şirkete göre değişse de mesleğe başlarken alınan maaş 2.000 TL civarında. Ancak uçuş saati bu rakamı değiştirebiliyor. Kabin memuru adaylarının en az lise ve dengi okul mezunu olması, iyi düzeyde İngilizce bilmesi ve aynı pilotlar gibi “uçabilir” sağlık raporu alması gerekiyor. Dernek yetkilileri genişleyen uçuş ağları göz önüne alındığında Rusça, Çince, Japonca ve Korece’yi ikinci dil olarak bilen adayların daha şanslı olduğunu söylüyorlar. Adaylarda boy-kilo oranı, yüzme bilme gibi bazı özellikler de aranıyor.
İşletmeci ihtiyacı da var
Sektörde teknik personel ve işletmeci olarak yer almak da mümkün. Sektörde yeni işe başlayacaklar için en az maaş rakamları teknik personelde 3.000, işletme bölümü mezunlarında ise 1.500 lira.

22’si kadın 138 pilot geliyor
Türkiye’de sivil havacılık eğitimi veren kurumlardan biri de Özyeğin Üniversitesi. Sivil Havacılık Yüksekokulu’nu sektörün ihtiyaçlarını göz önüne alarak, lisans düzeyinde kurduklarını anlatan Okul Müdürü Yard. Doç. Dr. Hatice Küçükönal, şu bilgileri veriyor: “Şu anda 302 öğrencimiz var. Pilot eğitimi alanlar 22 kadın, 116 erkek olmak üzere 138 kişi. Ulaştırma işletmesi okuyanlar ise 48 kız, 116 erkek olmak üzere 164 kişi. Bu yıl iki bölüme toplam 54 öğrenci alacağız. Programda dört yıl boyunca öğrenciler derslerin tamamını İngilizce okuyorlar. Bunun dışında, seçmeli ders kapsamında Almanca, Çince, Fransızca, İspanyolca, İtalyanca ve Rusça eğitimi almaları da mümkün. Küçükönal, “Mezunlarımız, Pilot Eğitimi Lisans Diploması ve ATP(A)-Frozen seviyesinde derslerini tamamlayarak, Ticari Pilot Lisansı (CPL) ve Aletli Uçuş Yetkisi Lisansına IR(A) sahip olacaklar. Uçuş eğitiminde, Hava Kuvvetleri’nde ve sonrasında değişik havayollarında uzun yıllar pilot ve uçuş öğretmeni olarak görev yapmış kaptan pilotların kurduğu AYJET Anadolu Yıldızları Uçuş Okulu ile işbirliği yaptık. YJET, 17 uçak ve 2 simülatörle eğitim veriyor. Mezunlarımız, işe kabul edildiklerinde, görev yapacakları uçak tipine göre eğitim alıp, uçmaya başlayacaklar.”

İşletmede de seçenek çok
İşletme Bölümü’nden mezun olanlar da havayolları, hava kargo işletmeleri, genel havacılık işletmeleri, terminal işletmeleri, yer hizmetleri işletmeleri, seyahat ve tur operatörleri, havalimanları, üniversiteler gibi havacılık sektöründe faaliyet gösteren tüm paydaşlarda gelir kontrol, gider kontrol, kalite, emniyet yönetim sistemi, strateji geliştirme, ekip planlama, operasyon gibi pek çok birimde çalışabilirler. Ayrıca, havayolu yönetimi, uluslararası işletmecilik, yönetim ve organizasyon gibi yüksek lisans ve doktora programlarına devam ederek akademik kariyer de yapabilirler.

Eğitim kurumu seçerken
Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Mezunları Derneği (SİMED) Başkan Yardımcısı Beytullah Akkaya, havacılık sektörünün yeni başlayanlardan en büyük beklentisinin İngilizce olduğunu belirterek, sivil havacılık eğitimi almak isteyenlerin dikkat etmesi gerekenleri şöyle sıraladı:?“Ülkemizde ön lisans ve lisans düzeyinde sivil havacılık eğitimi veren 45 civarı kurum var. Havacılık özel bir iş koludur, özel kurallara bağlıdır. Derslere girecek yetişmiş insan kaynağı ister. Dolayısıyla bu bölümlere tercih yapacak öğrencilerin okul tercih ederken, ciddi bir sorgulama yapmalılar. Havacılık sektörünün her alanında İngilizce çok önemlidir. Uçuş eğitimine de çok dikkat etmek gerekir.”

Pilotlar için olmazsa olmaz 5 unsur
1. Sağlık: Uçuş eğitimine başlamadan önce Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilmiş bir hastaneden sağlık raporu almak gerekiyor. Astım, diyabet ve renk körlüğü gibi durumlar pilotluğa engel sağlık problemleri arasında. Sağlık sertifikasının herhangi bir nedenle geri alınması, pilot lisansının ve ilgili lisansın imtiyazlarını geçersiz kılıyor.
2. Teorik bilgi: Pilot olabilmek için yer derslerinin tamamlanması ve belirli sayıda sınavdan geçilmesi gerekiyor. Sınavların sayısı lisans seviyesine bağlı olarak değişiyor. Uluslararası ticari pilot lisansı sahibi olabilmek için 14 sınav var.
3. Uçuş eğitimi: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilmiş Uçuş Eğitim Okulları (FTO) ve üniversitelerdeki ilgili birimlerde verilen eğitimi tamamlanmalı.
4. Uçuş tecrübesi: Uçuş tecrübesi, yani fiili olarak göklerde geçen süre uçağın tipine göre değişiyor. Çok hafif hava aracı (microlight) kullanacak hususi pilot lisansı için 30 saat uçuş tecrübesi yeterli. Ancak bu süre ticari pilot lisansı için 200 saate kadar çıkabiliyor.
5. Uçuş sınavı: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilen Kontrol Pilotu gözetiminde uçuş sınavının başarıyla tamamlanması.