Halit Refiğ hayatını kaybetti

YORGUN SAVAŞÇI'NIN SON GÖRÜNTÜLERİ - WEB TV

Memorial Hastanesinde “safra kanalında tümör” teşhisiyle 28 Ağustosta tedavi altına alınan Halit Refiğ, dün yoğun bakıma alındı. Halit Refiğ, doktorların bütün müdahalelerine rağmen, saat 08.20 sıralarında hayatını kaybetti. Refiğ salı günü Teşvikiye Camii'nde kılınacak cenaze namazından sonra Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilecek. Defin işleminden önce Salı günü Mimar Sinan Üniversitesi Osman Hamdi Salonu'nda bir anma töreni düzenlenecek.

Başbakan Erdoğan'dan ve Cumhuraşkanı Gül'den taziye

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, “Halit Refiğ, usta yönetmenliği ile olduğu kadar, öncülük ettiği Ulusal Sinema akımıyla, bir sinema kuramcısı ve düşünce adamı olarak da kültür ve sanatımızda kalıcı izler bırakmış, sinemamızın gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur” dedi. Erdoğan, yönetmen ve düşünce adamı Halit Refiğ'in vefatı nedeniyle başsağlığı mesajı yayımladı. Başbakan Erdoğan, mesajında şunları kaydetti: “Türk Sinemasının önemli yönetmenlerinden, 'Ulusal Sinema' akımının öncüsü değerli yönetmen ve düşünce adamı Halit Refiğ'in vefatını teessürle öğrenmiş bulunuyorum. Halit Refiğ, usta yönetmenliği ile olduğu kadar, öncülük ettiği Ulusal Sinema akımıyla, bir sinema kuramcısı ve düşünce adamı olarak da kültür ve sanatımızda kalıcı izler bırakmış, sinemamızın gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur. TRT için edebiyatımızdan yaptığı başarılı uyarlamaları 'Aşk-ı Memnu' ve 'Yorgun Savaşçı' dizi filmleri de televizyon tarihimizin unutulmazları arasında yerini almıştır. Uzun çalışma hayatı boyunca birçok başarıya imza atan, sinema dünyamızın hiçbir zaman unutamayacağı büyük usta, değerli yönetmen ve düşünce adamı Halit Refiğ'i, daima saygıyla ve takdirle hatırlayacağız. Merhuma Cenab-ı Allah'tan rahmet, ailesine, yakınlarına, sanatçı dostlarına ve milletimize başsağlığı diliyorum.”

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, “Unutulmaz filmleriyle yurt içinde ve yurt dışında birçok ödül kazanan Halit Refiğ, başarılı çalışmaları, düşünceleri ve makaleleriyle sinemaya gönül verenlere yol göstermeye devam edecektir” dedi. Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi'nden yapılan yazılı açıklamaya göre, Gül, yönetmen Halit Refiğ'in vefatı dolayısıyla başsağlığı mesajı yayımladı. Cumhurbaşkanı Gül, mesajında ise; “Türk sinemasının unutulmaz isimlerinden usta yönetmen Halit Refiğ'in vefatından derin üzüntü duydum. Ulusal sinema akımının öncülerinden olan ve oluşturduğu etkili anlatım diliyle Türk sinemasının geniş kitlelere ulaşmasına değerli katkılarda bulunan Halit Refiğ, milletimizin gönlünde özel bir yer edinmiştir. Halit Refiğ, Türk sinemasının halktan kopmadan, kendi kimliği ve gerçeğiyle, özgün yerini oluşturması konusunda önemli düşünceler ortaya koymuştur. Unutulmaz filmleriyle yurt içinde ve yurt dışında birçok ödül kazanan Halit Refiğ, başarılı çalışmaları, düşünceleri ve makaleleriyle sinemaya gönül verenlere yol göstermeye devam edecektir. Ülkemiz için büyük bir kayıp olan Halit Refiğ, her zaman sevgi ve saygıyla hatırlanacaktır. Kendisine Allah'tan rahmet, ailesine, sanat dünyamıza ve sevenlerine başsağlığı diliyorum.” dedi.

Kültür Bakanı Günay'dan taziye

Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay ise yönetmen Halit Refiğ’in vefatnın ardından hastaneye gelerek ailesinden başsağlığı diledi. Halit Refiğ’in Türkiye için değerli ve duayen bir sinema yönetmeni olduğunu belirten Bakan Günay; “Önemli, unutulmaz filmlere imza atmıştı. Tarih bilinci olan, geçmişle bugün arasında sağlıklı bağlar kurmaya çalışan, aynı zamanda bir düşünce insanıydı. Ulusal sinemaya çok eski yıllardan bu yana fikir üretmiş, kafa yormuş bir yazardı” diye konuştu.

Bakan Günay, “Sapanca’da adına düzenlenmiş bir törende buluşmuştuk. İyi ki katılmışım. Son sağlıklı biçimde görüşmemiz oydu. Çok üzgünüm, rahmet diliyorum" dedi.

Son kez "Ustalara Saygı" gecesine katılmıştı

Bir süre önce kendisi için organize edilen “Ustalara Saygı” gecesinde yaptığı konuşmada, 1960'lı yıllardan bu yana emek verdiği Türk sinemasının hayatında çok önemli bir yere sahip olduğunu belirten Refiğ, hayatındaki her şeyi sinemaya borçlu olduğunu anlatarak, Türk sineması adına daha yapılacak çok şey olduğunu dile getirmişti.

Yönetmen Halit Refiğ 1934'te İzmir'de dünyaya geldi. Refiğ, ilk ve orta öğrenimini Şişli Terakki Lisesinde tamamladı, Robert Kolej Mühendislik Bölümünde okudu. Okul bittikten sonra askerliğini yedek subay olarak Kore'de yapan Refiğ, bu sırada amatörce 8mm filmler çekti. Refiğ, 1956'da, Nijat Özön ile birlikte yayınladıkları “Sinema” ve “Kim” isimli dergilerde, “Yeni Sabah” ve “Akşam” gazetelerinde sinema eleştirileri yazdı.

Refiğ, Atıf Yılmaz'ın “Yaşamak Hakkımdır” isimli filmin asistanlığını yaparak sinema alanındaki ilk çalışmasını gerçekleştirdi. 1960'ta ilk film olan “Yasak Aşk”ı çeken Refiğ, 1963'te “Şehirdeki Yabancı”, 1964'te “Gurbet Kuşları”, “Haremde Dört Kadın”, “Bir Türk'e Gönül Verdim” filmlerine imza attı ve bu filmlerle Moskova, Yeni Delhi ve Sorrento Film Festivallerinde çeşitli ödüller kazandı. Refiğ, 1964 yılında “Gurbet Kuşları” ile Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde “En İyi Yönetmen” ödülünü aldı.

Halit Refiğ, 1970'li yıllarda Türk sinemasının bunalıma girmesiyle televizyon filmlerine yöneldi. 1974'de Türkiye'de ilk defa İDGSA Film Arşivi tarafından başlatılan eğitim çalışmalarına katıldı ve Sinema Kursları'nda öğretmen olarak görev aldı. 1975'ten itibaren İDGSA Sinema-TV Enstitüsü'nde Öğretim Görevlisi olarak çalışmaya başladı. 1975'te TRT Kurumu adına çektiği “Aşk-ı Memnu” ile televizyon dizilerine öncü oldu ve dikkatleri üzerine çekti.

TRT'de danışman kurulunda görev alan Refiğ'in, TRT adına 1981 yılında gerçekleştirdiği Kemal Tahir'in aynı adlı romanından uyarladığı “Yorgun Savaşçı” adlı filminin yakıldığı ilan edildi. Bu film, 1993'te televizyonlarda gösterildi.

1976'da ABD'de Wisconsin Üniversitesi'nde, 1984 yılında Ohio Denison Üniversitesi'nde eğitim çalışmalarına katıldı. Öğrencileri ile birlikte “The Intercessors”, “In the Wilderness” adlı filmleri gerçekleştirdi.

Olgunluk döneminde daha çok düşünsel yanı ağır basan ürünler verdi. “Teyzem”, “Hanım”, “Karılar Koğuşu”, “İki Yabancı”, “Köpekler Adası” gibi filmleriyle yurt içinde ve dışında birçok ödül kazandı. Yurt dışındaki festivallerde filmleri için özel bölümler ayrıldı, çeşitli konferans, seminer ve benzeri toplantılara konuşmacı olarak katıldı.

1997 yılında Mimar Sinan Üniversitesi Senatosu kararı ile “Onursal Profesörlük” unvanı verilen Halit Refiğ'in 300'ü aşkın makalesinin yanı sıra araştırma yazıları ve “Ulusal Sinema Kavgası” adlı bir kitabı bulunuyor.

Filmleri ve ödülleri

Şu sıralarda yeni versiyonu yayınlanan Aşk-ı Memnu'nun  1975 yılındaki televizyon dizisini çeken Refiğ, Türk sinemasının kilometre taşlarını yaratan yönetmenlerden bir tanesi olarak anıldı. Yazar Kemal Tahir'in hapishanede geçirdiği 3 ayı ele alan "Karılar Koğuşu" isimli filmi ile 1990 yılında Altın Portakal'da, En İyi Film, En İyi Yönetmen ödülünü kazanan Refiğ başka birçok önemli yapıma da imza attı. 1981 yılında çektiği Yorgun Savaşçı isimli filmi ise büyük sansasyona sebep oldu. TRT adına çektiği ve Kemal Tahir'in aynı adlı romanından sinemaya uyarladığı Yorgun Savaşçı'nın yakıldığı ve sansüre uğradığı gündeme geldi. Film bu olayların ardından 12 yıl sonra 1993'te televizyonlarda gösterildi. 1965 yapımı "Haremde Dört Kadın" isimli filmi de yine Kemal Tahir'in senaryosunu yazdığı bir film oldu. Osmanlı'nın son dönemlerindeki olayları, konak hayatı ve haremi ele alan film Türk sinemasındaki lezbiyen ilişkileri ele alan ilk film olduğundan dikkat çekici bir konuya sahiptir. Refiğ'in bir diğer önemli filmi Gurbet Kuşları da yine 1964 yılında Altın Portakal'da En İyi Film ve En İyi Yönetmen ödülüne layık görüldü.

Antalya'dan cenaze için uçak kaldırılacak

Bu yıl 46'ncısı gerçekleştirilen Altın Portakal Film Festivali'ne katılan sanatçıların ünlü yönetmen Halit Refiğ'in cenazesine katılmak için İstanbul'a dönme kararı alması, festivali riske soktu. Festivalin sönük geçmesinden endişe eden Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı CHP'li Mustafa Akaydın, cenazeye katılmak isteyen sanatçılar için özel uçak kiralanacağını açıkladı.

Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Akaydın, Altın Portakal Film Festivali etkinlikleri kapsamında festivalin yaratıcısı Büyükşehir eski Belediye Başkanı Dr. Avni Tolunay'ın mezarını ziyaret etti. Mezara çelenk bırakan Akaydın, elindeki karanfilleri de mezarın üzerine koyarak saygı duruşunda bulundu. Tolunay'ın festival adına çok önemli işler yaptığını söyleyen Akaydın, “Antalya'nın gurur duyduğu bir belediye başkanı. Onu unutmamız imkansız. Nur içinde yatsın, mekanı cennet olsun” dedi.

Ziyaretin ardından festivale ilişkin soruları yanıtlayan Akaydın, ünlü yönetmen Halit Refiğ'in yaşamını yitirmesinden dolayı çok büyük üzüntü içinde olduklarını söyledi. Bu vefatın tüm sanat camiasını derinden etkilediğini dile getiren Akaydın, “1964 yılında Gurbet Kuşları filmiyle ilk Altın Portakal Ödülü'nü kazanan yönetmenizi kaybettik. Bugün Tolunay'ı sanatçılarımızla beraber ziyaret edecektik, fakat kendileri derin bir üzüntü içinde. Bazı sanatçılar da cenazeye gidecek, bunu anlayışla karşılıyoruz” dedi.