Yaratıcı kişilik ve yönetici

Yaratıcılık, başkalarının görebileceği, duyabileceği yeni bir şey üretmek olarak tanımlandığı gibi, Erich Fromm yaratıcılığı "görebilme ve tepki gösterebilme yeteneği olarak" tanımlamaktadır.

Görebilmek ve tepki gösterebilmek, bir diğer ifade ile yaratıcı olabilmenin ön şartları şunlardır:

• Heyecanlanabilmek yeteneği,
• O anda yaptığı iş üzerinde konsantre olabilmek yeteneği,
• Farklılıklar ve zıtlıklardan kaynaklanan çatışmaların üzerine gidebilmek yeteneği.

Yapılan araştırmalar, yaratıcı kişilik ile zeka arasında çok az bir korelasyon olduğunu ortaya koymaktadır. Yaratıcı kişilerin özellikleri, aşağıdaki gibi sayılabilir.

• Yaratıcı kişiler, çevrelerinden çok sayıda enformasyon almaya hazırdırlar. Bu kimseler bir sorunla karşılaştıklarında iyi bilgi bulamadıklarında tahmin yapıp bu tahmini desteklemeye çalışırlar. Bu nedenle hata yapma riskleri fazladır.
• Yaratıcı kişi, esnek ve uyum sağlayıcı bir düşünme yeteneğine sahiptir. Çevresindeki sorunlara duyarlı ve yaklaşımı esnektir. İlginç öneriler sunarlar.
• Yaratıcı kişi, güçlü bir espri yeteneğine sahiptir. Kendi hatalarına bile gülerler.
• Yaratıcı kişi, güçlü sosyal ilişkileri rahatlıkla kurup devam ettirebilir, toplumla arası iyidir. Başkalarının eleştiri ve önerilerini dinler, ancak kendi için kendi karar verir. Otoriteden ne korkar ne de otoriteye karşıdır. Bağımsızdır.
• Yaratıcı kişi, güçlü bir bellek ve merak sahibidir. Kavrama düzeyi ve öğrenme arzusu yüksektir. İsteklidir. Sezgi, seçicilik yeteneği fazladır.
• Yaratıcı kişi, duygularını açığa vurabilir. Gerçeklerle yakından ilgilenir. Ancak düş kurmasını sever.
• Yaratıcı kişi, pek çok konu ile aynı anda ilgilenir. Fazla enerji sahibidirler. Başkalarından çok kendileri ile rekabet eder, kusursuz olmak isterler.

Yaratıcı kişinin davranış ve düşüncelerinin oluşma aşamaları şöyledir.

Hazırlık aşaması: Problemlerin belirlendiği aşamadır. Önce sorunu hisseder. İlgilenecek bir şey olduğunu fark eder.

1. Veri toplama aşaması: Soruna konsantre olur. Tüm bilgileri toplamaya başlar.
2. Kuluçka aşaması: Gerekli bilgileri topladıktan sonra bir süre için aklının bir köşesinde saklar.
3. Aydınlanma aşaması: Sorunu çözmek için, beklenmedik bir zamanda aklına yeni bir fikir gelebilir ve bu fikri not alabilir. Ani bir düşünce parıltısı ile " beyinde şimşek çakması " da denen anlık bir dönemdir.
4. Doğrulama aşaması: Bu aşamada kişi, mantıki tartışmalarla ya da deneylerle yaratıcı çözümün geçerli olabileceğini açıklamaya çalışır.

Yaratıcılık, uygun koşullarda ve uygun bir çevrede geliştirilebilir. Yaratıcılığı geliştirebilmek için, kişinin bilgili, istekli, bu konuya duyarlı olması gerekir. Yaratıcılığın geliştirilmesi için yaratıcı kişilerin yanı sıra, yaratıcı bir ortam da gereklidir. Yönetim, yapılandırılmış bir eğitim ve geliştirme programı oluşturabilir. Bu tekniklerden en yaygın olanı, beyin fırtınası (Brain Stroming) dır. Bu teknik bireylere uygulandığı kadar, gruplara da uygulanabilir. Bu yöntemde bir soruna alternatif çözümler bulma amacıyla 8- 10 kişi bir araya gelerek fikir üretip sinerji etkisi yaratılır. Bu yöntem, karmaşık problemleri çözme ve strateji geliştirmede yararlı olabilir. En çok ve etkin kullanıldığı alanlar, yeni bir iş yaratma, yeni bir mamule isim bulma gibi alanlardır.

Yaratıcı bir örgüt oluşturmak için;

• Organik bir yapı, düşünen ve farklı özelliklere sahip bireylere sahip olmak,
• Açıklık ve çevredeki değişimlere ayak uydurabilmek,
• Esneklik, hoşgörü ve güven,
• Örgüt üyeleri arasında açık haberleşme kanalları, gizlilik ve çevreyle etkileşim,
• Öneri sistemlerini oluşturmak, çalışanların seçim ve terfilerini yetenek ve bilgilerine göre yapmak gerekmektedir.
   �

Yaratıcılığı teşvik eden bir yönetici öncelikle şunları yapmalıdır:

• Astlarının aldığı riskleri de üstlenebilmelidir.
• Çabuk karar vermeli, karşısındakini iyi ve dikkatli dinlemelidir.
• Yarı gelişmiş de olsa yeni fikirleri kabul etmeli, tecrübelerden yararlanmalıdır.
• Yeni, yaratıcı bir örgüt iklimi geliştirmelidir.
• Yaratıcılıkla ilgili başarı ya da başarısızlığı yaymalı ve tartışmalıdır.
• Küçük tartışma gruplarıyla sorunlara çözüm aranan bir eğitim ortamı yaratmalı, yaratıcı kişilerin diğerleri ile temas etmesini sağlamalıdır.
• Farklı eğitim düzeyindeki kişilerle beyin fırtınası grupları oluşturmalı, yaratıcı çözümleri tartışmalıdır.
• Yaratıcı özelliğe sahip kişileri işe almalıdır.
• Yeni görüşlerin açıklanacağı öneri sistemleri geliştirilmelidir.
• Örgüt içindeki yatay ve dikey iletişim kanalları açık olmalıdır.
• İşletmenin tümünde güven ortamı oluşturulmalıdır.
• Yaratıcılığı toplam kalite politikasının bir parçası olarak kabul etmelidir.