‘Vira bismillah’a son 2: Vatandaş palamuta doyacak

DENİZDE av yasağının bitmesine sayılı günler kala balıkçı limanlarında hummalı çalışmalar başladı. 1 Eylül’de ‘vira bismillah’ demeye hazırlanan balıkçılar günler öncesinden teknelerini boyadı, motorlarını kontrol etti. Güverte reisleri ise teknelerde çalışacak balıkçıları toplayarak limanlara getirdi. Son iş olarak teknedeki ağlar onarılmaya başlandı.

Balıkçılar, çalışacakları teknelerdeki ağları sabah saatlerinde limanda onarmaya çalışırken, bir yandan eski günleri yad etti, diğer taraftan geçim zorluklarını konuştu. İstanbul’un en büyük balıkçı limanlarından biri olan Rumeli Feneri’nde ‘vira bismillah’ demek için bekleyen kaptanlar, bu yıl hem umutlu, hem de maliyetlerin yükselmesinden dertli. Kaptanlar, geçen yıl sezon boyunca ortalama 2 liradan yakıt aldıklarını belirtirken, fiyatların bu yıl 4.75 kuruşu çıktığını söyledi. Diğer taraftan ise bu yıl Marmara ve Karadeniz’de palamut bolluğu bekleniyor. İstanbulluların bu yıl palamuda doyacağını söyleyen kaptanlar, kazançlarının da artmasını umuyor.

BALIKÇININ UMUDU BOL BALIK

Kaptanların en çok şikayet ettiği konu ise balıkta taban ve tavan fiyatlarının belirlenmemesi. Balığın bol olduğu dönemde, taban fiyatı olmadığı için, fiyatların çok düştüğünü söyleyen kaptanlar, kabzımalların (aracı) ise fiyatları sürekli aşağıya çekmesinden şikayetçi. İstanbul’da 34 yıldır denizcilik yapan kaptan Uğur Yalçın (46) belediyenin taban fiyat belirleyerek kabzımallık sistemini kaldırması gerektiğini belirterek “Bu yıl teknemde 15 denizci çalışacak. Her birinin sezonluk maliyeti 30 bin lira civarında. Teknem büyük olduğu için sezonluk 100 ton mazot yakıyorum. Yakıt fiyatları iki katına çıktığı için masraflarımız çoğaldı. Bunun yanında boya, ağ ve tahta fiyatları da dolara endeksli. Geçtiğimiz yıl 100 liraya aldığımız boyayı şimdi 300 liraya alıyoruz. Ancak bunun yanında bu yıl deniz bol görünüyor. Vatandaş bu yıl palamuda doyacak. Bol balıkla masraflarımızı çıkarmayı umuyoruz. Balık vatandaşın sofrasına gittiği zaman fiyatı dörde katlanıyor. Biz üç liraya satıyoruz, kabzımal bu fiyatı ikiye katlıyor. Belediyenin kabzımallık sistemin el atması gerekiyor. Bir taban ve tavan fiyat belirlenmelidir. Çünkü bolluk olduğunda fiyatlar çok düşüyor. Biz de zararımızı çıkaramıyoruz” dedi.

Baba mesleği denizciliği 8 yıldır yapan 25 yaşındaki genç kaptan Emre Engin ise yaptığı açıklamada “Bu yıl denizlerde bolluk var, palamudun çok olduğu bilgisini aldık. Geçtiğimiz yıl deniz suyu geç ısındı. Böyle olunca denizdeki yumurtadan balığın çıkması uzun sürdü ve balıklar çok büyümeden toplandı. Yani balıklar küçük olduğu için değeri düştü. Geçen yıl bizim için çok kötü geçti. Zararımızı bile çıkarmadık. Ancak bu yıl denizler iyi olacak gibi görünüyor. Palamut akını var. Ancak bu yıl da masraflarımız çoğaldı. Geçtiğimiz yıl mazotun litresini 2 liradan alıyorduk. Şimdi 4.75 civarında. Balıkçılar ÖTV indirimli yakıt alıyor. Ancak buna rağmen fiyatlar çok yükseldi. Geçtiğimiz yıl tekneye 8 işçi almıştım. Bu yıl sayıyı 6 işçiye düşürdük. Geçtiğimiz sezon yaklaşık 50 ton yakıt kullandık, 110 bin lira para verdik mazota. Bu yıl yine 50 ton kullanacağız, ancak fiyatı iki katına çıktı. Ne yapacağımızı bilmiyoruz. Denizde bolluk var, maliyet de yükseldi” dedi.

40 yıldır balıkçılık yapan güverte reisi Aynur Aksoy (61) ise işçi maaşlarının yükselmemesinden şikayetçi. Geçen yıl ile aynı maaşlara çalıştıklarını belirten Aksoy “Geçtiğimiz sezon aylık ortalama 4 bin lira alıyorduk. Bu yıl da maaşlar aynı. Çünkü geçtiğim yıl balık çok azdı. Bu yıl maliyetler çok yükseldi. Bu nedenle maaşlar sabit kaldı. Yaptığımız iş çok zor. Maaşlar yüksek olmadığı için alttan çırak yetişmiyor. Kimse bu işi yapmak istemiyor. 15 kişilik bir ekibim var. Hepsinin yaşı büyük. Genç balıkçı yok. Bir çıkmaza girdik. Deniz işçilerine standart getirilmelidir. Sigorta olmalıdır, hakları olmalıdır. Yoksa bu meslek bitecek” dedi. Yaz aylarında fındık topladığını, kışın ise denizcilik yaptığını söyleyen 53 yaşındaki 38 yıllık balıkçı Erdal Yılmaz ise “Ordu’da sahibi olduğumuz tarlalardan yıllık 6-7 ton fındık toplardık. Selde bütün tarlamız yok oldu. Bu yıl tek bir fındık bile toplayamadık. Para kazanamadığımız için bu yıl umudumuz denizlerde. 5 tane çocuğum var. Denizden aldığım maaşı onlara gönderiyorum. Bu yıl balığın bol olduğu söyleniyor. Umarım öyle olur da para kazanırız. Denizden de para çıkmazsa bu yıl aç kalacağız” dedi.

PALAMUT BOL, ÇİNEKOP AZ OLACAK
İstanbul Bölgesel Su Ürünleri Kooperatifler Birliği Başkanı Erdoğan Kartal ise yaşanan iklim değişikliklerine dikkat çekti. Kartal yaptığı açıklamada “Önceden eylül başlarında deniz soğumaya başlardı. Artık balık sezonunda denizler soğumuyor. Bu nedenle balıkların da davranışları değişiyor. Yaptığımız incelemelerde bu sezon denizlerde palamut çok olacak. Ancak çinekop az görünüyor. Tahminler doğru çıkarsa bu sezon çinekop fiyatları yüksek olacak. Ancak vatandaş palamuda doyacak. Bunun yanında denizlerde maliyetler çok yükseldi. En başta yakıt giderleri geliyor. Denizci arkadaşlarımız biraz sıkıntılı. Yetkililer balıkta taban fiyat belirlemelidir. Balıkçılar güvence altına alınmalıdır. Çünkü zarar eden balıkçı mesleğini bırakıyor. Balıkçılık yüzlerce kişinin geçim kaynağıdır” dedi.