Telefondayken çekilme emri

TARİH 29 Mart 2018. ABD Başkanı Trump’ın Twitter’dan “DEAŞ’a gününü gösteriyoruz. Suriye’den çok kısa süre içinde çıkacağız. Bırakalım biraz diğer insanlar uğraşsın. Çok yakında çıkacağız” mesajı, dünya gündemine bomba gibi düşmüştü. O dönem özellikle Pentagon’un baskısı ve İran kartının Trump’ın önüne konulması bu çekilmeyi başlamadan bitirmişti. Ancak Ankara o dönemden beri Trump’ın aklında “çekilme” isteğinin yattığını biliyor.

Şimdi 9 ay sonra Trump’ın yine Twitter’dan 19 Aralık tarihinde duyurduğu ‘çekilme’ açıklamasına giden süreçte neler yaşandı?

Türkiye, Fırat’ın doğusuna operasyon hazırlığındayken sürecin en kritik görüşmelerinden birini ABD Başkanı Trump ile Cumhurbaşkanı Erdoğan telefonda yaptı. 14 Aralık Cuma akşam saatlerinde yaptıkları görüşmede yine tercümanlar ve iki liderin kurmayları da yer aldı.

Edindiğim bilgilere göre telefon görüşmesinde ABD Başkanı, “Suriye’den çekilmemiz durumunda siz geri kalan DEAŞ unsurlarını temizleyebilir misiniz?” sorusunu yöneltti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin hemen her platformda iki buçuk yıldır anlattığı tezini bir kez daha söyledi: “Fırat Kalkanı operasyonu ile 4 bin DEAŞ’lıyı temizledik. DEAŞ’ı yenmek için YPG/PYD terör örgütüne ihtiyaç yok. Biz daha önce de yapabileceğimizi söylemiştik, şimdi de söylüyoruz. Biz yaparız.”

Görüşme beklenmedik ve şaşkınlık yaratan bir diyalogla devam etti. Trump, “Tamam siz yapın” dedi; hemen sonra da “Bolton hatta mısın?” diye sordu. Başkan’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı “Buradayım” deyince Trump, “Çalışmalara başlayın” talimatını verdi. Telefon görüşmesinde Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton ile Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı Büyükelçi İbrahim Kalın’ın da süreçte koordinasyon içinde olmasına karar verildi.

17 ARALIK’TA ANKARA’YA GELEN TELEFON

Koordinasyonla görevlendirilen iki isim, 17 Aralık Pazartesi günü telefonla görüştü. Bolton telefonla aradığı Kalın’a çekilme için hazırlıklara başladıkları bilgisini verdi. Bu arada Ankara’ya Amerikan yönetiminin kongre üyelerini ve müttefiklerini bilgilendirmeye başladığı haberleri de ulaşıyordu. Önce ABD askerlerinin çekilme takviminin 30-60 gün aralığında olacağı, sonra bunun 60-100 güne de çıkabileceği duyumu geldi.

ABD ve Türkiye bu süreçte çok kritik bir konuda daha uzlaştı; askerlerin koordinasyon toplantısı. Türkiye YPG/PYD’ye verilen silah yardımının bir an önce durmasını defaatle talep etmiş, ABD yardımını sürdürmüştü. Ancak görüşmelerde DEAŞ ile mücadele sona erince bu silahların toplanacağı belirtilmişti. Türkiye açısından temel sorulardan biri silahlar nasıl, ne zaman toplanacak? Ankara bu talebini ABD’ye bir kez daha iletti. İki ülkenin askeri yetkililerinin bir araya gelmesine karar verildi.

YANIT BULMASI GEREKEN SORULAR

Tüm açıklama ve gelişmelere rağmen Ankara temkinli. Pentagon’un 9 ay öncesine kadar bu çekilmeye karşı olduğu bilinirken, ilk sorulan soru şu: “Acaba yönetim kendi içinde uzlaştı mı? Son dakikada Trump’ın yine fikri değiştirilir mi?”
ABD’nin koalisyon ortakları ve İsrail de çekilmeye karşı. Bu sebeple;

Çekilme olacak mı ya da tamamlanacak mı? m Sınırlı bir çekilme mi olacak?

Diğer yandan yapılan ilk değerlendirmelerde en kritik konu da yine soruyla gündeme geldi.

ABD’nin çekildiği yerlere kim yerleşecek? ABD’nin boşalttığı alanı hangi güç, nasıl dolduracak?

Ankara tüm ihtimalleri masaya koyarak ‘okuma’ yapmaya çalışıyor. Sahadaki gelişmeleri de çok yakından takip ediyor.

TERÖRİST SAYILARI

Ankara’nın elindeki bilgilere göre Suriye’de DEAŞ varlığı 2 bin. DEAŞ’lı teröristler Abu Kamal’da. DEAŞ ile mücadelenin daha çok bölgesel güçlerle tamamlanması en güçlü seçenek olarak görülüyor. SDG’nin ise 60 bin civarında unsuru bulunuyor. YPG/PYD unsurlarının yanı sıra aşiretler ve paralı tutulan teröristler de var. Ankara’nın “Operasyona çok yakında başlıyoruz” açıklamasının ve ABD’nin “çekilme” kararının ardından, özellikle Arap aşiretlerinin “Biz Türkiye’ye silah doğrultmayız” diyerek SDG’den ayrıldıkları bilgisi var. Aşiretler 500-5 bin arasında değişen sayılarla destek veriyorlar. Türkiye, SDG içinde başlayan çözülmeyi dikkatle takip ediyor.

OPERASYONA YENİ DEĞERLENDİRME

TÜRKİYE bekleme ve izleme sürecinde, her türlü olasılığa ilişkin de hazırlıklarını yapıyor. Fırat’ın doğusuna ilişkin operasyon hazırlıkları tamamlanmıştı. Ancak çekilme ‘yeni bir durum değerlendirmesini’ zorunlu kıldı. Ana hedefte bir değişiklik yok. ABD zaten Türkiye’nin hedefi değildi. Hedef YPG/PYD terör örgütü idi. ABD’nin çekilmesiyle;

- Operasyonun yöntem ve alanı nasıl olacak?

- Bölgede çekilme ile daha farklı bir konuma gelen Rusya ve İran ile yeni görüşmeler gündeme gelir mi sorularına yanıtlar aranacak.

İlk yapılan değerlendirmelerde;

- Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı ile Türkiye’ye yönelik terör tehdidinin, ‘kuluçka terör yuvaları’yla birlikte bertaraf edildiği,

- Türkiye içinde terör örgütünün hareket kabiliyetinin eş zamanlı olarak bitme noktasına getirildiği,

- Alan baskısının sağlandığı tespiti yapılıyor.

- “Çekilme” ile yeni stratejilerle birlikte yeni operasyon olasılıklarının da başta Cumhurbaşkanı Erdoğan olmak üzere devletin üst karar mekanizmasının önüne konulması bekleniyor. Yani ‘terörist hedef odaklı, cepleri içeren bir operasyon mu’ yoksa ‘sınırı tamamıyla kapsayan ve alan hâkimiyetini içeren bir operasyon mu?’

Tüm bunlar, gelişmeler ve görüşmeler kapsamında karara bağlanacak.

SON 24 SAATTE YAŞANANLAR