Evren'in 8 eyaleti
Güncelleme Tarihi:
Hasan TÜFEKÇİ / ANKARA
Oluşturulma Tarihi: Mart 01, 2007 00:00
Türkiye'nin eyalet sistemine geçmesi gerektiğini söyleyen eski Cumhurbaşkanı Kenan Evren, dün ülkenin 8 eyalete bölünebileceğini açıkladı. Evren bu eyaletleri "Ankara, İstanbul, İzmir, Adana, Erzurum, Diyarbakır, Eskişehir, Trabzon" olarak sıraladı.
KENAN EVREN İLE YAPILAN TELEFON GÖRÜŞMESİ İÇİN TIKLAYIN
7'NCİ Cumhurbaşkanı Kenan Evren, sürpriz bir açıklamayla Türkiye'nin eyalet sistemine geçmesi gerektiğini söyledi. Evren dünkü Sabah Gazetesi'nde yayınlanan sözlerini bir adım daha ileri götürerek Türkiye'nin hangi eyaletlere bölünebileceğini açıkladı. Evren'e göre Türkiye 8 eyalete bölünebilir. Eski Cumhurbaşkanı, bu 8 eyaleti şöyle sıraladı:
"Ankara, İstanbul, İzmir, Adana, Erzurum, Diyarbakır, Eskişehir, Trabzon."
Evren, Hürriyet'in bu konudaki sorularını şöyle cevapladı:
ASLINDA 1980’LERDEN BERİ DÜŞÜNÜYORUM
Bir zamanlar söylemek suçtu. Böyle bir fikre nasıl geldiniz?
Aslında bu düşüncem yeni değil. Daha 1980'li yılların başında bunları düşündüm. Çünkü Ankara'dan 81 ile hákim olmak zor. Uykularım kaçıyordu. Ben Cumhurbaşkanı'yken İçişleri Bakanı bunu dile getirdi.
O zaman niye bir şey yapmadınız?
Aslında yaptık. 1983 yılında Danışma Meclisi tatile girdiğinde bizim kanun hükmünde kararname çıkarma yetkimizi devrettik. Bölge idare mahkemelerini kurarken bu zihniyetle hareket ettik. Türkiye'yi birtakım bölgelere böldük. Yetkileri oraya devrettik.
GÖREMEYEBİLİRİM AMABU ADIM ATILMALI
Peki eyalet sistemi fikrine nasıl geldiniz?
Cumhurbaşkanı iken Bavyera'yı ziyarete gitmiştim. Baktım üç bayrak çekmişler. Bir Türk, öteki Alman bayrağıydı. Bu üçüncüsü ne bayrağı diye sordum. 'Burası Bavyera Eyaleti, onun bayrağı' dediler. Birçok ülkede bu var. Amerika da böyle yönetiliyor. Pakistan da. Yönetim zorlaşınca ülkeler eyaletlere bölünüyor.
Türkiye de buraya gelmeli mi diyorsunuz?
Mutlaka gelecek diyorum.
Ne zaman gelecek?
Belki 10 yıl, belki 30, belki 50 yıl. Ben 90 yaşındayım. Belki ben görmeyeceğim. Ama Türkiye bir gün mutlaka bu adımları atacak. Yoksa huzur bulmamız mümkün değil.
CESUR ADIMLAR ATIP DÜNYAYA UYMALIYIZ
Yükselen milliyetçilik akımı buna izin verir mi?
Şimdi bakıyorum, ortada vatan kurtaran aslanlar geziyor. Tutturmuşlar bir karış toprak vermeyiz diye. Toprak niye gitsin? Bunlar dünyaya ayak uyduramayan insanlar. Huzur bulmak istiyorsak cesur adımlar atmalıyız.
Bir zamanlar Özal bunu söylediğinde hakkında yazılmadık yazı, söylenmedik söz kalmamıştı. Siz nasıl söyleyebiliyorsunuz?
Evet Özal bunu Güneydoğu'da bir yerde söylemişti. Onun annesi Kürt'tü. Şimdi ben söylüyorum. Birilerinin söylemesi lazım. Geldiğim yaş ve yaptığım işler bana bu cesareti veriyor. İşte ben de çıkıp söylüyorum.
KÜRTLER DE BİZİM VATANDAŞLARIMIZ
Bir de seçim barajının düşürülmesi gerektiğini söylüyorsunuz.
Evet onu da söylüyorum. Yüzde 10 barajı yüzünden birçok parti seçime giremiyor. Kürtler de giremiyor. Biz o barajı Kürtler girmesin diye koymadık. Koalisyonlar çıkmasın, istikrar olsun diye koyduk.
Kürt sorununa da daha ılımlı bakıyorsunuz.
Evet onlar bizim vatandaşımız. Marmaris'te Kürtler buraya gelmesin diyorlar. Ben de, ’Onları çalışmak için siz çağırdınız, bırakın çalışsınlar. 10-20 sene sonra onlar buranın insanları olurlar' diyorum.
Kimi 'Gerçeği gördü' kimi 'Vay halimize' dedi
YEDİNCİ Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in Güneydoğu'da eyalet sistemi ve Kürtlerle ilgili sözlerine, özellikle muhalefet milletvekilleri ve partileri tepki gösterdi. Evren'in sözlerine tepkiler şöyle:
Kürtler kardeşimiz
Berhan Şimşek (CHP-İstanbul)12 Eylül'ü gerçekleştirmiş bir mantıktan, bir anlayıştan, Türkiye'ye eyalet sistemini sunmasının ötesinde bir şey beklenemez. Kendisine yakışır bir ifadedir. Kürtler zaten bizim kardeşimiz. Eyalet sistemini Kenan Evren'den başkası da dile getiremezdi. Zamanında Erdoğan da benzer ifadede bulunmuştu. Türkiye'de dinci yapılanmanın temeli olan 12 Eylül harekatı bir noktada parallelik arz ediyorsa bu dikkat çekicidir.
Mümkün değil
Süleyman Sarıbaş (ANAVATAN-Malatya) Federatif yapı, bölgesel kalkınmanın modeli olarak düşünülür yoksa ayrılıkçı olarak düşünülemez. Türkiye, AB üyesi olduğu takdirde mümkündür. Ama bu safhada ülkemiz üzerinde bu derece kuşatma olduğu bir dönemde ANAVATAN olarak mümkün görmüyoruz.
Yeni taşeronluk
Muhsin Yazıcıoğlu (BBP Genel Başkanı) Anlaşılıyor ki, Sayın Evren, yeni bir taşeronluk görevi üstlendi. Birileri adına mikrofon görevi üstlendi. Türkiye Cumhuriyeti'ne savaş açmış, binlerce Türk gencinin kanına girmiş olan terör örgütünü besleyenlere, onlara ağababalık yapanlara, hamilik görevine soyunmuştur. Irak'ın kuzeyinde yeni bir İsrail devleti kurulmaya çalışılıyor. Bu yapının en büyük tehdit alanı, Türkiye Cumhuriyeti'dir.
Olumlu gelişme
Ahmet Türk (DTP Genel Başkanı) Darbe yapmış birinin bunları söylemesi, eyalet sistemini de bir olasılık olarak dile getirmesi olumludur. Kenan Evren de gerçeği ve çözüm yolunu görmüş görülüyor.
O savunacaksa...
Selim Sadak (Eski DEP Milletvekili) Türkiye, Kenan Evren'in bile gerisinde kaldı. Bizi Kenan Evren savunacaksa vay halimize.
Sözleri tartışma yarattı
KENAN Evren, dün Sabah Gazetesi'nde yayınlanan röportajında, şunları söylemişti: "DTP, Meclis'e girmeli. Bu ortamı yumuşatır. Meclis'e komünist olan da sağcı olan da İslamcı olan da giriyor. Bu da gelsin girsin. Meclis'e gidemeyecekse neden parti kuruluyor. (...) Diyorlar ki 'Kürtler bağımsızlığını ilan eder. Edemez! Aynı haklar tanınırsa niye ayrılmaya kalksınlar? Kürtlere kardeş muamelesi yapmalıyız. (...) Kaç senesi var bilmiyorum ama Türkiye ileride eyalet sistemine geçebilir. Biz isteğimiz kadar 'hayır' diyelim Kuzey Irak'ta bir Kürt devleti kuruldu. Kerkük'te haklarımız var onları savunmalıyız ama gidip de işgal etmemize karşıyım. Türkiye Kerkük'e girerse bütün dünyayı karşısına alır. (...) Türk ve Kürtler tek bir hamurdur. Bizde ayrı gayrı yok. Askerler arasında Kürtler orgeneralliğe kadar çıkmış, general olmuştur. Hatta Genelkurmay Başkanı olan Cemal Gürsel için de Kürt derlerdi. Belki yanlıştır bilmiyorum. Ama bizim böyle bir ayrımımız yoktu."
7'NCİ Cumhurbaşkanı Kenan Evren, sürpriz bir açıklamayla Türkiye'nin eyalet sistemine geçmesi gerektiğini söyledi. Evren dünkü Sabah Gazetesi'nde yayınlanan sözlerini bir adım daha ileri götürerek Türkiye'nin hangi eyaletlere bölünebileceğini açıkladı. Evren'e göre Türkiye 8 eyalete bölünebilir. Eski Cumhurbaşkanı, bu 8 eyaleti şöyle sıraladı:
"Ankara, İstanbul, İzmir, Adana, Erzurum, Diyarbakır, Eskişehir, Trabzon."
Evren, Hürriyet'in bu konudaki sorularını şöyle cevapladı:
ASLINDA 1980’LERDEN BERİ DÜŞÜNÜYORUM
Bir zamanlar söylemek suçtu. Böyle bir fikre nasıl geldiniz?
Aslında bu düşüncem yeni değil. Daha 1980'li yılların başında bunları düşündüm. Çünkü Ankara'dan 81 ile hákim olmak zor. Uykularım kaçıyordu. Ben Cumhurbaşkanı'yken İçişleri Bakanı bunu dile getirdi.
O zaman niye bir şey yapmadınız?
Aslında yaptık. 1983 yılında Danışma Meclisi tatile girdiğinde bizim kanun hükmünde kararname çıkarma yetkimizi devrettik. Bölge idare mahkemelerini kurarken bu zihniyetle hareket ettik. Türkiye'yi birtakım bölgelere böldük. Yetkileri oraya devrettik.
GÖREMEYEBİLİRİM AMABU ADIM ATILMALI
Peki eyalet sistemi fikrine nasıl geldiniz?
Cumhurbaşkanı iken Bavyera'yı ziyarete gitmiştim. Baktım üç bayrak çekmişler. Bir Türk, öteki Alman bayrağıydı. Bu üçüncüsü ne bayrağı diye sordum. 'Burası Bavyera Eyaleti, onun bayrağı' dediler. Birçok ülkede bu var. Amerika da böyle yönetiliyor. Pakistan da. Yönetim zorlaşınca ülkeler eyaletlere bölünüyor.
Türkiye de buraya gelmeli mi diyorsunuz?
Mutlaka gelecek diyorum.
Ne zaman gelecek?
Belki 10 yıl, belki 30, belki 50 yıl. Ben 90 yaşındayım. Belki ben görmeyeceğim. Ama Türkiye bir gün mutlaka bu adımları atacak. Yoksa huzur bulmamız mümkün değil.
CESUR ADIMLAR ATIP DÜNYAYA UYMALIYIZ
Yükselen milliyetçilik akımı buna izin verir mi?
Şimdi bakıyorum, ortada vatan kurtaran aslanlar geziyor. Tutturmuşlar bir karış toprak vermeyiz diye. Toprak niye gitsin? Bunlar dünyaya ayak uyduramayan insanlar. Huzur bulmak istiyorsak cesur adımlar atmalıyız.
Bir zamanlar Özal bunu söylediğinde hakkında yazılmadık yazı, söylenmedik söz kalmamıştı. Siz nasıl söyleyebiliyorsunuz?
Evet Özal bunu Güneydoğu'da bir yerde söylemişti. Onun annesi Kürt'tü. Şimdi ben söylüyorum. Birilerinin söylemesi lazım. Geldiğim yaş ve yaptığım işler bana bu cesareti veriyor. İşte ben de çıkıp söylüyorum.
KÜRTLER DE BİZİM VATANDAŞLARIMIZ
Bir de seçim barajının düşürülmesi gerektiğini söylüyorsunuz.
Evet onu da söylüyorum. Yüzde 10 barajı yüzünden birçok parti seçime giremiyor. Kürtler de giremiyor. Biz o barajı Kürtler girmesin diye koymadık. Koalisyonlar çıkmasın, istikrar olsun diye koyduk.
Kürt sorununa da daha ılımlı bakıyorsunuz.
Evet onlar bizim vatandaşımız. Marmaris'te Kürtler buraya gelmesin diyorlar. Ben de, ’Onları çalışmak için siz çağırdınız, bırakın çalışsınlar. 10-20 sene sonra onlar buranın insanları olurlar' diyorum.
Kimi 'Gerçeği gördü' kimi 'Vay halimize' dedi
YEDİNCİ Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in Güneydoğu'da eyalet sistemi ve Kürtlerle ilgili sözlerine, özellikle muhalefet milletvekilleri ve partileri tepki gösterdi. Evren'in sözlerine tepkiler şöyle:
Kürtler kardeşimiz
Berhan Şimşek (CHP-İstanbul)12 Eylül'ü gerçekleştirmiş bir mantıktan, bir anlayıştan, Türkiye'ye eyalet sistemini sunmasının ötesinde bir şey beklenemez. Kendisine yakışır bir ifadedir. Kürtler zaten bizim kardeşimiz. Eyalet sistemini Kenan Evren'den başkası da dile getiremezdi. Zamanında Erdoğan da benzer ifadede bulunmuştu. Türkiye'de dinci yapılanmanın temeli olan 12 Eylül harekatı bir noktada parallelik arz ediyorsa bu dikkat çekicidir.
Mümkün değil
Süleyman Sarıbaş (ANAVATAN-Malatya) Federatif yapı, bölgesel kalkınmanın modeli olarak düşünülür yoksa ayrılıkçı olarak düşünülemez. Türkiye, AB üyesi olduğu takdirde mümkündür. Ama bu safhada ülkemiz üzerinde bu derece kuşatma olduğu bir dönemde ANAVATAN olarak mümkün görmüyoruz.
Yeni taşeronluk
Muhsin Yazıcıoğlu (BBP Genel Başkanı) Anlaşılıyor ki, Sayın Evren, yeni bir taşeronluk görevi üstlendi. Birileri adına mikrofon görevi üstlendi. Türkiye Cumhuriyeti'ne savaş açmış, binlerce Türk gencinin kanına girmiş olan terör örgütünü besleyenlere, onlara ağababalık yapanlara, hamilik görevine soyunmuştur. Irak'ın kuzeyinde yeni bir İsrail devleti kurulmaya çalışılıyor. Bu yapının en büyük tehdit alanı, Türkiye Cumhuriyeti'dir.
Olumlu gelişme
Ahmet Türk (DTP Genel Başkanı) Darbe yapmış birinin bunları söylemesi, eyalet sistemini de bir olasılık olarak dile getirmesi olumludur. Kenan Evren de gerçeği ve çözüm yolunu görmüş görülüyor.
O savunacaksa...
Selim Sadak (Eski DEP Milletvekili) Türkiye, Kenan Evren'in bile gerisinde kaldı. Bizi Kenan Evren savunacaksa vay halimize.
Sözleri tartışma yarattı
KENAN Evren, dün Sabah Gazetesi'nde yayınlanan röportajında, şunları söylemişti: "DTP, Meclis'e girmeli. Bu ortamı yumuşatır. Meclis'e komünist olan da sağcı olan da İslamcı olan da giriyor. Bu da gelsin girsin. Meclis'e gidemeyecekse neden parti kuruluyor. (...) Diyorlar ki 'Kürtler bağımsızlığını ilan eder. Edemez! Aynı haklar tanınırsa niye ayrılmaya kalksınlar? Kürtlere kardeş muamelesi yapmalıyız. (...) Kaç senesi var bilmiyorum ama Türkiye ileride eyalet sistemine geçebilir. Biz isteğimiz kadar 'hayır' diyelim Kuzey Irak'ta bir Kürt devleti kuruldu. Kerkük'te haklarımız var onları savunmalıyız ama gidip de işgal etmemize karşıyım. Türkiye Kerkük'e girerse bütün dünyayı karşısına alır. (...) Türk ve Kürtler tek bir hamurdur. Bizde ayrı gayrı yok. Askerler arasında Kürtler orgeneralliğe kadar çıkmış, general olmuştur. Hatta Genelkurmay Başkanı olan Cemal Gürsel için de Kürt derlerdi. Belki yanlıştır bilmiyorum. Ama bizim böyle bir ayrımımız yoktu."