Eviniz ne kadar sallanır?

İstanbul Teknik Üniversitesi'nden Prof. Dr. Ahmet Ercan, İstanbul'un depremsellik haritasını çıkardı. Hürriyet İstanbul, bundan önce İstanbul'un zemin haritalarını yayımlamıştı. Bu harita ise zeminlerin depremde göstereceği davranışı özetliyor.

İTÜ Maden Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Ercan, İstanbul'un deprem riski yüksek, orta ve düşük derecede olan bölgelerini belirledi.

Jeofizik, jeolojik ve jeomorfolojik kriterleri esas alan Ercan, ‘‘50 yıl önce hazırlanmalıydı’’ dediği haritayı Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'na da verdi. Türkiye'nin deprem bölgelendirme haritalarının da bir an önce yapılması gerektiğini söyleyen Ercan'ın verdiği bilgiler doğrultusunda deprem riskli bölgelerin özellikleri şunlar:

YÜKSEK DEPREM RİSKİ

Diri kırıklara yakın, genç gevşek, kaba ve suya doygun tortulların yer aldığı kesimler. Bu gibi yerler, deprem sırasında, çok büyük yatay ivme (deprem dalgası gücü) ve yüksek yer salınım dönemselliği (sallandırma gücü) gösteriyor.

ORTA DEPREM RİSKİ

Diri kırıkların geçmediği ancak suya doygun tortulların ve bozuşmuş ya da kolay kırılgan kayaların yer aldığı, deprem etkilenme kuşağı içinde yer alan, sarsıntıya duyarlı alanlar. Bu gibi yerler, deprem sırasında az-orta büyük yatay ivme ve orta-yüksek yersalınım dönemselliği gösteriyor.

KÜÇÜK DEPREM RİSKİ

Gevşek bozuşmamış kaya, suya az-çok doygun tortul ardışımının yer aldığı, yerel mühendislik sorunları içerebilecek yerler. Bunlar deprem merkezinden uzaklığına göre küçük, orta-büyük yer ivmesi ve küçük-orta, orta-yüksek yer salınım dönemselliği gösteriyor.

SEMTİNİZİN RİSKİ NE KADAR?

Prof.Dr. Ahmet Ercan'ın haritasına göre, semtlerin deprem riski üç dereceye ayrılıyor. 1. derece en yüksek riski, 2. derece orta riski ve 3. derece de küçük riski gösteriyor:

1. derece: Zeytinburnu Ayamama Deresi, Ataköy'ün bulunduğu kesimler, Florya (batısındaki heyelan alanları) Küçükçekmece kıyıları, Küçükçekmece Gölü'nün doğusundaki Nakkaşdere alüvyonları, Azaplı yöresi (Altınşehir'in alçak kesimleri), Ispartakule (Alibey Yarımadası'nın batı kısımları), Kanarya (Firuzköy kıyıları), Esenkent, Avcılar (Küçükçekmece Gölü ve Marmara Denizi'ne bakan kıyıları), Ambarlı ve Haramidere (sağlı sollu olmak üzere).

2. derece: Beşiktaş (Ihlamur çukuru), Ortaköy Dereboyu, İstinye çukuru, Tarabya çukuru, Üsküdar çukuru, Beylerbeyi çukuru, Küçüksu çukuru, Paşabahçe-Beykoz çukuru, Çayırbaşı çukuru, Karaköy, Tophane, Salıpazarı, Ortaköy (dolgu olan kesimleri), Eyüp, Alibeyköy, Sütlüce, Balat, Kasımpaşa ve Güngören'in sahil kesimi, Kadıköy (Kurbağalıdere), Moda (denize bakan kısmı), Küçükyalı, Kartal (Rahmanlar bölümü), Tuzla (dere kısmı), Dilovası, Eminönü (Cankurtaran, Şehzadebaşı, Fatih, Çarşamba, Edirnekapı'nın güneyinde kalan kısım), Topkapı, Bakırköy, Bahçelievler, Merter, Şirinevler (bir kısmı), Halkalı, Nakkaşdere, Esenkent, Ömerli, Büyükçekmece, Tepecik (Tepecik, Akören ve Pomak'ın güney kısmı), Selimpaşa, Silivri, Çanta, Gümüşyaka, Kavaklı, Yakuplu, Esenyurt, Avcılar, Ambarlı, Firuzköy, Küçükçekmece, Florya, Yeşilköy, Ataköy ve Zeytinburnu.

3. derece: Darıca, Dolayoba, Pendik, Kartal, Kadıköy, Üsküdar, Ümraniye, Beykoz, Çengelköy, Polonezköy, Şile, Haydarpaşa, Altıyol, Bahariye, Kızıltoprak, Erenköy, Suadiye, Bostancı, Kozyatağı, Altunizade, İçerenköy, Bağdat Caddesi, Fenerbahçe, Söğütlüçeşme (Kurbağalıdere dışında kalan kısımları), Moda (denize bakmayan kısımları), Acıbadem, Koşuyolu, Adalar, Eminönü, Rumelihisarı, Arnavutköy, Etiler, Beşiktaş, Maçka, Nişantaşı, Şişli, Taksim, Kağıthane, Gaziosmanpaşa, Levent, Maslak, İstinye, Tarabya, Sarıyer, Karaköy (rıhtım dışında kalan kısım), Gültepe, Emirgan, Bağcılar, Haraççı ve Taşocağı.

AVRUPA YAKASI

YÜKSEK DEPREM ÇEKİNCELİ BÖLGELER:

Yatay ivme (a0= 0.3-0.6 g), yersalının dönemselliği (T= 0.2-3 sn), yer sarsıntısı büyütmesi (b= 2-3), en büyük şiddet IO= IX-X MCS

ORTA DEPREM ÇEKİNCELİ BÖLGELER:

Yatay ivme (a0= 0.2-0.3 g), yersalının dönemselliği (T= 0.1-2.5 sn), yer sarsıntısı büyütmesi (b= 1.5-2), en büyük şiddet IO= VIII-IX MCS

KÜÇÜK=ORTA DEPREM ÇEKİNCELİ BÖLGELER.

Yatay ivme (a0= 0.1-0.2 g), yersalının dönemselliği (T= 0.05-0.2 sn), yer sarsıntısı büyütmesi (b= 1-1.5), en büyük şiddet I0= VI-VIII MCS

KÜÇÜK DEPREM ÇEKİNCELİ BÖLGELER.

Yatay ivme (a<0.1 g), yersalının dönemselliği (T= 0.01-0.1 sn) yer sarsıntısı büyütmesi (b= 0.8-1), en büyük şiddet IO=V-VII MCS.

ANADOLU YAKASI

DEPREM SÖZLÜĞÜ

Yatay ivme (a):

Deprem dalgasının vurduğu anda binaya uyguladığı güç. Mesela haritaya göre binanızın bulunduğu yerin yatay ivmesi 0.6 ise bu, deprem anında binanıza 6 tonluk bir baskı uygulanacağı anlamına geliyor.

Yersalınım dönemselliği (T): Depremin binayı sallandırma gücü. Mesela, bulunduğunuz yerin değeri 0.2 ile gösteriliyorsa iki katlı binalar, 1 ile gösteriliyorsa 10 katlı binalar hasar görecek anlamına geliyor.

Yer sarsıntısı büyütmesi (b):

Depremin oturduğunuz binayı hoplatma değeri. Deprem dalgasının binanızı yerden ne kadar yükseğe fırlatacağını gösteriyor.

En büyük şiddet:

Deprem sırasında binanızın maruz kalacağı en düşük ve en yüksek deprem şiddetini gösteriyor. Depremin büyüklüğüyle, depremin şiddeti birbirinden farklı iki kavram. Büyüklük açığa çıkan enerjiyle ölçülüyor. Depremin şiddeti ise, zemin, zemin özellikleri, deprem merkezine uzaklık ve yeraltı suları gibi kriterlere bağlı olarak her bölgede ve her binada farklı hissediliyor.