AYGÖZ ilk ‘hilal’i gördü... TÜBİTAK’tan İslam dünyasındaki ihtilafı bitirecek gözlem
Güncelleme Tarihi:
TÜRKİYE’nin, kameri ay başlarının yanı sıra imsak ve yatsı vakitlerinin tespiti konusunda İslam dünyasında yaşanan ihtilafı sonlandırmak amacıyla kurduğu sistem, ilk ‘hilal’ tespitini başarıyla yaptı. İlk kez kullanılmaya başlanan sistemi Hürriyet’e anlatan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, “Bu tespit, Diyanet İşleri Başkanlığımızın bugüne kadar sahip olduğu verilerin haklılığını ortaya koydu” dedi.
Türkiye’nin hazırladığı hicri takvimlerde kameri ay başlarının gözlemsel yolla da teyit edilmesi amacıyla iki yıl önce Diyanet İşleri Başkanlığı ile TÜBİTAK arasında ‘Ay ve Ufuk Gözlem Ünitesi (AYGÖZ) Kurulması’ konusunda protokol imzalandı. Protokol kapsamında TÜBİTAK Başkanlığı, Ulusal Gözlemevi’nin bulunduğu Antalya Bakırlıtepe’deki yerleşkeye, AYGÖZ Hilal Gözlem Sistemi’ni kurdu.
TELESKOP YERLEŞTİRİLDİ
TÜBİTAK, 12 santimetre açıklığa sahip apochromat bir teleskopun tahsis edildiği sistemin işletimi ile bakımını yapacak yetkinlikte astronom istihdamı da sağladı. Sistem, kameri ay başlarında ‘hilal’in gözlemsel yolla, teleskop ve modern görüntüleme kameraları aracılığıyla tespit ve kayıt edilebilmesi amacıyla kuruldu.
Sistemin kurulumunun tamamlanmasının ardından haziran ayında ilk deneme gözlemleri yapılırken, Diyanet İşleri Başkanlığı yetkilileri, 3 Temmuz’da sistemi resmen devraldı. AYGÖZ sistemiyle ilk profesyonel hilal gözlemi 31 Temmuz sabahı yapıldı ve Hicri takvime göre 1440 yılının Zilkade ayının son hilali gözlendi. Zilhicce ayının ilk hilal gözlemleri de 1 Ağustos akşamı devam etti. Ufuktaki bulutlanma ve puslu hava nedeniyle ilk anda tespit yapılamasa da astronomların görüntü işlemesinin ardından ilk hilal gözlemsel yolla tespit edilmiş oldu. TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi yetkilileri, sistemin diğer kameri aylarla imsak ve yatsı vakitlerinin tespiti için gözlemlere devam edeceği bilgisini verdi.
BAKAN SİSTEMİ HÜRRİYET’E ANLATTI
- Diyanet İşleri Başkanlığı’nın talebi üzerine TÜBİTAK’ın bu çalışmayı başlattığını belirten Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, sistemle ilgili ilk kez Hürriyet’e konuştu. Türkiye’nin hicri takvime ilişkin tezlerini bilimsel metotlarla sağlamayı hedeflediklerini ifade eden Varank, bazı İslam ülkelerinin Türkiye’nin teorik yollarla yaptığı tespitleri kabul etmediğini ve bu durumun da İslam dünyasında ihtilafa neden olduğunu hatırlattı. Varank, şunları söyledi:
TEREDDÜTLERİ GİDERMİŞ OLACAĞIZ
“Diyanet İşleri Başkanlığımızın hazırlamakta olduğu hicri takvimlerde belirlemiş olduğu kameri ay başlangıçlarını modern gözlemsel yollarla da teyit etmiş olduk. Ayrıca sistem, sahip olduğu teknik donanım ile ufuk aydınlığı gözlemlerini de gerçekleştirerek, imsak ve yatsı vakitlerinin gerçekleşme anına dair gözlemsel çalışmalar yapmaya da imkân vermektedir. Böylece, kamuoyunda ihtilafa neden olan kameri ay başlangıçlarının belirlenmesi ile imsak ve yatsı vakitlerinin belirlenmesi konularındaki tereddütlerin giderilmesine yönelik çalışmaların, gözlemlere dayalı bilimsel yollarla sağlaması yapılmış olacak.”
BAYRAM TARTIŞMASI
- İSLAM hukukunda esas alınan ay takvimi, ayın ilk günlerinde aldığı hilal konumuna göre belirleniyor. Bu takvime göre, ayların başlangıcı hilalin durumuna bağlı olarak her sene değiştiğinden, ayların başlangıcı ve dolayısıyla günlerin tespiti için iki görüş bulunuyor. Ayın başlangıcı için hilali çıplak gözle görme yöntemini tercih edenler ile bilimsel ölçüm ve hesaplamaları esas alan fıkıh otoriteleri arasında, yöntem nedeniyle günlerin belirlenmesinde zaman zaman farklılıklar meydana geliyor. Bu nedenle, Suudi Arabistan, İran gibi bazı ülkeler bazı senelerde bayramı Türkiye’den bir gün önce ya da bir gün sonra başlatabiliyor.